Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 7, 2017 352 yerlərdəki Müsəlmanlar üzərindəki İngilis hakimiyyətini tam olaraq həyata keçirmək idi. Con Makkenzi-nin ifadəsi ilə, XVIII əsrin sonlarında və XIX əsrin əvvəllərində oryantalism kəliməsi İngiltərənin Hindistandakı idarəçiliyi çərçivəsində yeni bir məna qazandı. İngiltərə hökuməti, öz nümayəndələrinin Hindistanda qarşılaşdıqları problemləri anlamaqda idi. Bu münasibətə görə Müsəlmanların dilləri və qanunlarının göz ardı edilməsi ya da yerinə yenilərinin yaradılması ehtiyacı hiss edilmirdi bu qaydalardan faydalanaraq haqqları qorunaraq ənənəvi sosial şərait yaradılmağa davam edildi. XVIII əsrin sonu XIX əsrin başında İngiltərə tərəfindən Hindistan üzərində davam etdirilən oryantalist siyasət, Qərbin Şərq haqqındakı biliyinin artmasına olduqca kömək etdi. Bütün dünyanı bürüyən İslam qarşısında, Qərbli oryantalistlər, İslamı, Peyğəmbərini və Quran-i Kərimi tanıma ehtiyacı hissetdilər və Oryantalizm adı altında görə biləcəyimiz əsərlər yazmışlar. Dünya tarixi üzərində köklü təsirlər həyata keçirən İngilis oryantalistlər, Hz.Muhammədin həyatından yola çıxaraq Müsəlmanların həyatına yön verən ən önəmli vasitə, Qurani Kərimi anlama və araşdırma yoluna getmişdilər. İngilis oryantalistlərin Şərq elminə faydası şübhəsizdir. İngiltərə, dünya coğrafiyasının və siyasətinin dəyişib forma almasında mədəni, siyasi və din mirası ilə önəmli bir rol oynayır. İngilislərin və Fransızların əsərləri ilə oryantalizm elmi bir qurum oldu. (3.VI) İngilis Universitetlərində isə bu sahədə durğunluq var idi. William Wright (1830-1889) 1879 cu ildə Cambridge Universitetindəki Ərəb dili fakultəsində Ərəb dili professoru olaraq təyin olunduqdan sonra, bu fakultədə bir canlanma başlamışdı. Grammar of the Arabic Language, (Ərəb Dilinin Qrammatikası ) kitabını nəşr etdirən Wright-ın kitabı, həm İngiltərədə və həm də Qitə Avropasında Ərəb dili ilə bağlı ən yaxşı kitab olaraq qiymətləndirilmişdi. Ayrıca Lectures on the Comparative Grammar of the Semitic Languages,(Sami Dillərinin Müqayisəli Qrammatikasına dair Mühazirələr) adlı əsəri, Avropa universitetlərində o vaxta qədər olmayan bir üslub formalaşdırmışdı. Onu U.Robertson Smis (1846-1894), R.A.Nikolson (1868-1945) və E. Q. Braun (1862-1926)kimi bir sıra tədqiqatçı izləmişdi. (5.115). Oxfordda isə, Ərəb dili kafedrası ilk sahibi Pokokdan sonra sönük qalmışdı. Bu bölməyə, 1889 cu ildə D. S. Marqolius, mükəmməl bir təhsil almasada, öz səyləri nəticəsində bir Ərəbşünas və İslamiyyət mütəxəssisi olaraq yetişmişdi. O, Ərəbcə, Latınca, Sanskritcə, Türkcə bilirdi.Oryantalist olaraq bir çox mövzularda yazmışdı. Mohammed and the Rise of İslam (Məhəmməd və İslamın Yüksəlişi) (1905), The Early Development of Mohammedanism (Məhəmmədçiliyin Erkən İnkişafı)(1913) kimi Avropada İslam mütəxəssisi olaraq tanınmasını təmin edən əsərləri, öz sahələrinin əsas Filologiya məsələləri, № 7, 2017 353 əsərləri olaraq qəbul olunmuşdu. Oxford, ancaq H. A. R. Qibb (1895-1971) ilə bu ana dalğaya qatıla bilmişdi. School of Oriental and African Studies-in qurulması və bir sıra rəsmi qurumun yönləndirmələri ilə, İslamiyyət araşdırmaları İngiltərədə, XX əsrin ortalarından etibarən qurumsal bir baza qazanabilmişdi. E.U. Leyn (1801-1876), İngilis universitetlərində çatışmayan bir cəhəti, İslam dünyasında səyahət və iqamət nöqsanını aradan qaldırdı. Uzun illər Qahirədə qaldı. Ona aid Arabic-English Lexicon (Ərəb-İngilis Leksikonu), klassik dillər haqqında yazılmış ən mühüm lüğət olma xüsusiyyətini hələ də qorumaqdadır. Min Bir Gecə (The Arabian Nights) Nağıllarını İngilis dilinə tərcümə edən Leyn Manners and Customs of the Modern Egyptians (Müasir Ərəblərin Adət və Ənənələri) (1836) adlı əsəri, hələ canlı olan və zaman keçdikcə də dəyişən bir müsəlman şəhər cəmiyyəti və mədəniyyəti haqqında oxuyucusuna bir fikir verə bilməkdədir. (5. 115-116) Təbii ki, XIX əsrdə İslam aləmi ilə qurulan diplomatik münasibətlərin faydasını da nəzərdən qaçırmamalıyıq. Bu əsrdə açılan səfirliklər və konsulluqlar sayəsində İngilislər İslam aləminin önəmli mərkəzlərinə rahatca gedə bilmişlər. Diplomatlarda oryantalist fəaliyyətlərinə müxtəlif formalarda dəstək vermişdir. Bunların arasından çıxmış ən böyük oryantalist XIX əsrdə yaşamış olan Amerikalı diplomat C. P. Braundur.1868 ci ildə qələmə aldığı The Darvishes or Oriental Spiritualism ( Dərvişlər və ya Şərq Mənəviyyatı) adlı kitab diplomatlara aid əsərlər arasında ən gözəl nümumədir.(4. 51.) XIX əsrin digər bir mühüm xüsusiyyəti həm İngiltərədə, həm də Avropada oryantalist cəmiyyətlərin ard-arda qurulduğu və oryantalist jurnalların yayımlanmağa başlandığı bir dövr olmasıdır. Başqa sözlə desək fərdi olaraq aparılan araşdırmalar artıq təşkilati forma almışdı. 1821ci ildə Parisdə Societe Asiatique (Asiya Cəmiyyəti) qurulmuş, ilk rəhbərliyi Sasinin etdiyi bu cəmiyyət 1822-ci ildən etbarən Journal Asaitique (Asiya Jurnalı) adlı jurnal yayımlamağa başlamışdır. 1823-cü ildə Londonda Royal Asiatic Society (Kral Asiya Cəmiyyəti) qurulmuş və 1834-cü ildə Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and İreland-ı (Böyük Britaniya və İrlandiyanın Kral Asiya Cəmiyyəti Jurnalı) buraxmağa başlamışlar. Quruluşundan etibarən kral və kraliçalar bu cəmiyyətin yanında olmuşlardır. Bu da kraliyyət ailəsinin də Şərqə olan marağını göstərir. (4. 79). Şərq ilə bağlı cəmiyyət qurma anlayışına ABŞ-da nisbətən erkən dövrlərdə başlamışdır. 1842-ci ildə American Oriental Society (Amerikan Şərqşünaslıq Cəmiyyəti) qurulmuş və bu cəmiyyət də bir jurnal nəşer etməyə başlamışdır. (5. 29, 4. 79). Burada onu da qeyd etmək lazımdır ki, İngilislərin nəşr etdirməyə başladıqları bu jurnallar günümüzdə də nəşr olunmağa davam edir və təsəvvüf sahəsində çox mühüm məlumtlar verir. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 354 Ədəbiyyat 1. Edward.W.Said. Orientalism. Vintage Books New York. 1979. 2. Edward.W.Said. Orientalism. Şarkiyatçılık. Batının Şark Anlayışları. Tərcümə edən Berna Yıldırım. Metis 1999. 3. Esma Atay. İlk Dönem İngiliz Oryantalistlerin Kuran Çalışmaları W.Muir ve D.S. Margoliouth Örneği Yüksek Lisanas Tezi Ankara-2006 4. Süleyman Derin. İngiliz Oryantalizmi ve Tasavvuf . Küre Yayınları 1.Basım 2006 5. Yücel Bulut. Oryantalizmin Kısa Tarihi. Küre Yayınları 6.Basım 2016 6. en.wikipedia.org/wiki/Oriental_studies G. Salimova The Development of Orientalism in Great Britain in XIX-XX centuries Summary The article is about the development of the Orientalism as a branch of science in Great Britain in XIX century. Orientalist investigations developed in Great Britain and a lot of works based on the original sources appeared in English orientalism in this century. According to the condition of that period Islam culture which established very important and the best educational institutions in the East was in a higher level in the field of mathematics, physics, chemistry, astronomy and medicine than Universities in Europe. That's why various English travelers and students came to this region to learn science and West tried to use the methods of Islam-Arab Universities. Especially in the field of mathematics, chemistry and physics a lot of Arab discoveries passed to English language. The similarity of different terms in Arab and English languages shows the close relationship between Arab and English culture. We have stressed that in the development of orientalism in Great Britain travelers and merchants had played great role after XVI century and with the improvement of trade a lot of travelers and merchants visited to East and wrote their travel books. Summing up we should notice that the article is dedicated to the interest of the West to the East, orientalists as Lane, Bedwell, Castell, Pococke, Gibb and their investigations and works on the East and the Orientalist societies establised in Great Britain and the opening of the Departments of Arabic Language in the Universities as Oxford and Cambridge and the teaching of Arabic language in these Universities. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 355 Г. Салимова Развития Востоковедства в Великобритании в XIX-XX веке. Резюме Статья посвещена развитию Востоковедства в Великобритании в XIX веке как наука. В это время в Англии деятельность орянталистов выходит на передний план и орянтализм исходя из оригинальных источников пишутся статьи зарабатываются данные отсюда статьи. В то же время на Востоке самым лучшим фактором преподования является постройка культуры в Исламе, а также условиями того времени в математике, химии, физике, астрономии и в области медицины в сравнении с Европейскими Университетами занимает очень высокое цивильное место. Многие английские ученые и студенты для изучения наук. Мир Запада для изучения методов Ислама путешествовали в Арабские Университеты. В особенности многие открытия в области математике, химии, физике у Арабов были перейдены на Английский язык. Происхождение Арабов приближает культуру Ислама и культуру Англии и их близкое совподение. Интерес в Англии деятельности орянталистов связано в основном ролью торговцев. Исходя с XVI века в связи с прогрессом в торговле многие путешественники и миссионеры путешествовали в Мир Ислама и писали свои мемуары. А также в статье говорится об интересе Запада Востоком, и такие орянталисты как Лейн, Бедвелл, Кастел, Покок, Гибб в своих произведениях писали об открытиях связанные с Востоком. В то же время в статье рассматривается вопрос о создание общества орянталистов в Англии и об открытии факультета Арабского языка в таких Университетах как Оксфорд и Кембридж чтобы преподовать арабского языка в этих университетах. Rəyçi: Ruhəngiz Cümşüdlü filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Filologiya məsələləri, № 7, 2017 356 MÜNDƏRİCAT DİLÇİLİK ÇİNGİZ QARAŞARLI NOSTRATİK DİLÇİLİK NƏZƏRİYYƏSİ VƏ TÜRKLƏRİN VƏTƏNİ MƏSƏLƏSİ .................................................................................... 3 QIZILGÜL ABDULLAYEVA XVII ƏSR AZƏRBAYCAN ƏDƏBİ DİLİNDƏ «QARDAŞ» SÖZÜ: ETMOLOGİYASI, FONOFORMA VƏ SEMANTİK TUTUM VARİANTLARI............................................................................................... 10 YEGANƏ ABBASOVA TABESİZ MÜRƏKKƏB CÜMLƏNİN, ALINMA SÖZLƏRİN KOMPONENTLƏRİNİ ƏLAQƏLƏNDİRƏN VASİTƏLƏR ........................ 16 RƏNA ŞAMİYEVA CLAUSE AND SENTENCE STRUCTURE IN ENGLISH ........................... 21 NAHİDƏ HƏSƏNOVA MÜASİR AZƏRBAYCAN DİLİNİN FONETİK NORMASI ....................... 26 ТАРАНА ХАЛИЛОВА ТРУДНОСТИ, ВОЗНИКАЮЩИЕ У КИТАЙСКИХ СТУДЕНТОВ, ПРИ ОБУЧЕНИИ ВИДАМ РЕЧЕВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ........................................................................................... 33 MƏTANƏT ƏMRAHOVA A.A.BAKIXANOVUN “GÜLÜSTANİ-İRƏM” ƏSƏRİNDƏ “LƏNBƏRAN” TOPONİMİNİN TARİXİ-LİNQVİSTİK TƏHLİLİ.............. 38 SEVİNC MƏMMƏDOVA СУЩЕСТВУЮЩИЕ ТРУДНОСТИ В ИЗУЧЕНИИ ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ.......................................................................................................... 43 ZAMİRƏ ƏFƏNDİYEVA İNGİLİS DİLİNDƏ MÜRƏKKƏB SÖZLƏRİN YARANMASI ÜSULLARI ..........48 İNTİZAR MİRZƏYEVA İNGİLİS VƏ AZƏRBAYCAN DİLLƏRİNDƏ SADƏ CÜMLƏLƏRİN ÜZVLƏNMƏSİNDƏ TƏRZİ-HƏRƏKƏT ZƏRFLİYİNİN YERİ VƏ İNFORMATİVLİYİ ......................................................................................... 53 FƏRİDƏ HÜSEYNOVA AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİNİN “XARİCI DİLLƏR” KAFEDRASI”NIN TARİXINDƏN (XX ƏSRİN 30-50-Cİ İLLƏRİNDƏ) .............................................................. 59 AYNUR QULİYEVA YAZIÇILARIN ƏSƏRLƏRİNDƏN ALINMIŞ FRAZEOLOGİZMLƏR64 NAİLƏ YUSİFOVA TƏHSİL İSLAHATININ HƏYATA KECİRİLMƏSİ PROSESİNDƏ DÖVLƏT PROQRAMININ MƏQSƏD VƏ NƏTİCƏLƏRİ ...............69 Filologiya məsələləri, № 7, 2017 357 RƏHİMƏ MƏMMƏDOVA ENERGETİKA İXTİSASLARI ÜZRƏ TƏLƏBƏLƏRİN LÜĞƏT EHTİYATLARININ ZƏNGİNLƏŞMƏSİNDƏ SÖZDÜZƏLTMƏNİN ROLU ......................................................................... 74 GÜLƏR SADIQOVA, TÜRKAN CƏLİLOVA İNGİLİS DİLİNİN TƏDRİSİNDƏ FİLMLƏRDƏN İSTİFADƏ.................... 79 FƏRİDƏ ASLANOVA MƏTN STRUKTURUNDA YARIMÇIQ CÜMLƏLƏR (FUNKSİONAL-KOMMUNİKATİV ASPEKT) ............................................ 86 FATIMƏ İBRAHIMOVA İNGİLİS DİLİ İNTONASİYASININ KOMPONENTLƏRİ........................... 92 АЙНУР МАМЕДОВА СТРУКТУРА ТЕРМИНА В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ................................ 98 ГЮЛЕР ВЕЛИЕВА РАЗНООБРАЗИЕ РЕМА-ТЕМАТИЧЕСКИХ СТРУКТУР В ХУДОЖЕСТВЕННОМ ТЕКСТЕ И УСТНОЙ РЕЧИ РУССКОГО ЯЗЫКА ...................................................................................... 104 SAIDA VERDIYEVA TEACHING TECHNICAL WRITING TO ENGINEERING STUDENTS.......................................................................... 112 VÜSALƏ BƏNNAYEVA ZEYNƏB ƏSGƏROVA ALINMA SÖZLƏR VƏ ”SÖZALMA” PROSESİ .......................................... 117 AYTAC HƏSƏNOVA SIMILARITIES AND DIFFERENCES BETWEEN POLYSEMY AND HOMONYMY.................................................................. 122 BATURA GULİYEVA İNTENSİVLİK ƏLAMƏTİ VƏ ONUN DİLDƏ İFADƏ IMKANLARI ........ 129 SƏİDƏ QƏMƏRLİ LANGUAGE SKILLS IN TEACHING ENGLISH ........................................ 139 NIGAR ABDULLAYEVA TYPES AND FUNCTIONS OF VERBS......................................................... 144 SARELLA QAİBOVA LEARNING TEACHING ............................................................................... 151 GÜLCAN MÜSEYİBOVA О ВИДАХ ТЕКСТОВ, ИСПОЛЬЗУЕМЫХ НА ЗАНЯТИЯХ ПО ПРАКТИЧЕСКОМУ КУРСУ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА ....................... 156 SİMRUQ QASIMOVA MORFOLOJİ YOLLA HƏRBİ TERMİNLƏRİN YARANMASI .................. 161 MƏTANƏT İBRAHİMOVA SİFƏTİN SUFFİKS VASİTƏSİLƏ YARANMASI ÜSULLARI.................... 167 Filologiya məsələləri, № 7, 2017 358 ÜLFAN MİRZƏZADƏ THE SCIENTIFIC – THEORETICAL IDEAS ABOUT GENDERED METAPHORS ........................................................................... 172 SÜRƏYYA HACIYEVA BƏZİ TABESİZLİK BAĞLAYICILARINDA SİNONİMLİK (qarşılaşdırma, bölüşdürmə, aydınlaşdırma bağlayıcıları) ........................ 177 LALƏ MƏSİMOVA İNGİLİS DİLİNİN LÜĞƏT TƏRKİBİNİN ZƏNGİNLƏŞDİRİLMƏSİNDƏ İSİM DÜZƏLDƏN SUFFİKSLƏRİN ROLU .................................................................................. 184 AYTƏN HÜSEYNOVA-QƏHRƏMANLI TERMİN YARADICILIĞINDA ABREVİASİYA PROSESİ......................... 189 MƏLAHƏT SƏMƏDOVA AZƏRBAYCAN VƏ DİGƏR TÜRK DİLLƏRİNDƏ KÖKSÖZ YUVALARININ SEMANTİK–FUNKSİONAL VƏ STRUKTUR TƏKAMÜLÜNƏ DAİR................................................................................... 198 İRADƏ ŞÜKÜROVA, ŞÜKUFƏ İSLAMOVA HEYDƏR ƏLİYEVİN АNA DİLİMİZİN İNKIŞAFINDA ROLU..................................................................................... 208 RƏNA ZÜLFÜQAROVA SÖZDÜZƏLTMƏ QRAMMATİKA VƏ LEKSİKİLOGİYANIN BİR HİSSƏSİ KİMİ ......................................................................................... 213 RƏHİLƏ MƏMMADOVA HOW MUST BE TODAY’S LANGUAGE TEACHER ................................ 218 AYNUR MAMMADOVA LESSON PLANNING...................................................................................... 224 YAQUT ƏLİYEVA XARİCİ DİLLƏRİN TƏDRİSİNDƏ İNNOVATİV METODLARIN TƏTBİQ EDİLMƏSİ YOLLARI..................................................................................... 231 ƏDƏBİYYATŞÜNASLIQ PAŞA KƏRİMOV, PAQUB KƏRİMOV MİRZƏ BAXIŞ NADİM İRSİNƏ YENİ BAXIŞ (Əlyazmalar İnstitutunun materialları əsasında)............................................... 236 TOFİQ YUSİFOV NAZİM HİKMƏTİN PUBLİSİSTİKASI......................................................... 250 SƏBUHİ İBRAHİMOV MƏTNLƏRDƏ NAXÇIVANIN GÖRKƏMLİ SƏNƏT ADAMLARININ BƏDİİ YARADICILIQ NÜMUNƏLƏRİ........................................................ 257 Filologiya məsələləri, № 7, 2017 359 GÜLŞƏN AĞABƏY XX ƏSRIN 30-40-CI İLLƏRİNDƏ SATİRİK ŞEİRIN İNKIŞAF YOLLARI .......................................................................... 267 AYNA BABAZADƏ ƏZİZƏ CƏFƏRZADƏNİN “NATƏVAN HAQQINDA HEKAYƏLƏR” SİLSİLƏSİNDƏ XAN QIZI OBRAZI ............................................................ 275 PƏRVANƏ QULİYEVA “ANA” DRAMINDA H.CAVİDİN QƏHRƏMANLIQ İDEALI.................... 285 ƏFSANƏ İSMAYILLI CON QARDNERIN YARADICILIĞINDA POSTMODERNİST XÜSUSİYYƏTLƏR CON QARDNERIN “GRENDEL” ƏSƏRİ ƏSASINDA.................................................................. 290 NƏRMİN BABAZADƏ CULIAN BARNSIN “LIMONLU STOL” (“THE LEMON TABLE”) ROMANI İNTERMEDİAL ƏLAQƏLƏR KONTEKSTİNDƏ....................... 297 SƏLTƏNƏT ƏLİYEVA QAZİ BÜRHANƏDDİN QƏZƏLLƏRİNDƏ BƏDİİ TƏKRİR VƏ NÖVLƏRİ ................................................................................................. 304 BALAKİŞİ İSKƏNDƏROV GÖYÇƏ AŞIQ POEZİYASINDA ARXAİK JANIRLARIN İNİKASI (Andlar əsasında üçüncü məqalə)..................................................................... 316 SƏADƏT BƏŞİROVA AZƏRBAYCAN POEZİYASINDA MUSA YAQUB YARADICILIĞI ....... 327 AYGÜN ƏLİZADƏ FƏRİDƏDDİN ƏTTARIN “MƏNTİQÜT-TEYR” ƏSƏRİNDƏ “ŞEYX SƏNAN” DASTANI........................................................................... 332 XANIMZƏR KƏRİMOVA «ƏDƏB» JANRINDA İDEYA-ESTETİK QAYNAQLARININ ROLU ........ 339 GÜNEL SƏLİMOVA XIX-XX ƏSRLƏRDƏ BÖYÜK BRİTANIYADA ŞƏRQŞÜNASLIQ ELMİNİN İNKİŞAFI ....................................................................................... 349 Filologiya məsələləri, № 7, 2017 360 «Elm vÿ òÿùñèë» няшриййатынын äèðåêòîðó: ïðîôåññîð Íàäèð ÌßÌÌßÄËÈ Dizayn: Zahid Məmmədov Texniki redaktor: Yadigar Bagirova ×àïà èìçàëàíìûø 11.06.2017. Øÿðòè ÷àï âÿðÿãè 51, 5. Ñèôàðèø ¹ 07. Êàüûç ôîðìàòû 70х100 1/16. Òèðàæ 300. Êèòàá “Elm və təhsil” íÿøðèééàò-ïîëèãðàôèéà ìöÿññèñÿñèíäÿ ùàçûð äèàïîçèòèâëÿðäÿí ÷àï îëóíìóøäóð. E-mail: nurlan1959@gmail.com Òåë: 497-16-32; 050-311-41-89 Öíâàí: Áàêû, È÷ÿðèøÿùÿð, 3-úö Ìàãîìàéåâ äþíýÿñè 8/4. Filologiya məsələləri, № 7, 2017 361 Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|