Microsoft Word 2017-ci№ doc
Filologiya məsələləri, 2017
Yüklə 5,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, 2017 381 mifopoetika ilə əlaqələndirə bilərik. Magik realizm 20-ci əsrin 30-60-cı illərində Cənubi Amerikada realizmin növbəti milli forması kimi meydana gəlmişdir. Azərbaycan Ədəbiyyatında isə magik realizm ədəbi metod kimi XX əsrin 60-cı illərində yaranmışdır. Azərbaycan nəsrində magik realizmin ən bariz nümunələrinə Yusif Səmədoğlunun “Qətl günü”romanı, Sabir Əhmədlinin “Yasaq edilmiş oyun” və s. əsərləri misal göstərə bilərik. Magik realizmdə magiya, sehrli elementlər birbaşa müasir həyata köçürülür. Əsərdə baş verən hadisələr sırf real xarakter daşıdığı kimi eyni zamanda həm də magik xarakter daşıyır. Magik realizmi səciyyələndirən xüsusiyyətlər:realist əsərə sehrli, magik elementlərin gətirilməsi, əsərdə tez-tez simvollardan istifadə, folklor elementlərindən, mifdən istifadə, inanclara, sehr-caduya inam, əsərdə iştirak edən obrazların magik elementlərin məntiqini qəbul etməsi, amma dərk etməməsi və s. Bütün bu xüsusiyyətləri biz M.Süleymanlının hekayələrində, yaradıcılığında görürük.Bunun ən bariz nümunəsi isə yazıçının yaradıcılığında xüsusi yer tutan “Quru kəllə” hekayəsidir.Ümumiyyətlə, 70-80-cı illər nəsrində xalqın ən qədim bədii təfəkkürünün məhsulu olan mifologiyaya və folklora yenidən qayıdışdır, mühüm keyfiyyət əlamətidir [1, s.176]. Bu qayıdışı biz M.Süleymanlının da əsərlərində, xüsusilə, hekayələrində görürük. Yazıçının yaradıcılığındakı mifə qayıdışı müasir dövrdə yaranan mifopoetika ilə də əlaqələndirmək olar. Beləki, mifopoetika poetik bədii obrazlarda (sənətdə) mifoloji məzmunun mövcudluğunu bildirir. M.Süleymanlının hekayələrində müasir mifik təfəkkürün bariz təzahürünü görürük. Mif onun yaradıcılığının belə demək mümkünsə, bütün mayasını təşkil edir. Yazıçının bir çox əsərləri əvvəldən axıracan xalqın mifik dünyaduyumu əsasında qurulmuş,mifoloji ruh, baxış bu əsərlərin, necə deyərlər, bütün toxumalarına hopmuşdur. M.Süleymanlının əsərlərinin, hekayələrinin özünəməxsus xüsusiyyətlərindən biri budur ki, yazıçının hekayələrində mifik təfəkkür, qavrayış, xalqın folklor ənənələri ilə birləşir və nəticədə əsatir folklor sintezi olan əsər yaranır. Mövlud Süleymanlı hekayələrində mifə böyük maraq göstərmiş və əsərlərində mifə müraciət etmişdir. Yazıçının mifik təfəkkürünü əks etdirən, onun yaradıcılığında mühüm yer tutan əsərlərdən biri “Quru kəllə” hekayəsidir. Əsər Yusif Səmədoğlunun xatirəsinə həsr olunub. Əsər belə başlayır ki, Adam üzünü göyə tutub: -Yox,-dedi,-yoo-ox, belə yaşamaq olmaz! [3, s.467]. “Artıq belə yaşamaq olmaz” qərarıyla Allahın axtarışına çıxan Adam:“bir vaxt Tanrı adına çıxdım, indi Allah deyib axtarıram”. Əsərin maraqlı tərəflərindən biri də hekayədə qəribə obrazların iştirak etməsidir. Adam, Gilbişirən kişi, Alaqarğa, Qurd, Qarı, Hal anası, Dağdağan ağacı və Quru kəllə hekayənin obrazlarıdır. Bu obrazların hər biri qeyri-adiliyi, qəribəliyi ilə əsərdə diqqət çəkirlər. Əvvəlcə Adam çayla qarşılaşır, çayın tərsinə axdığını görür və çayla söhbət edir. Çay söyləyir ki, “-Hamısı Allahın acığınadı,-dedi Çay. –Min ildir ruhum şeytan əlindədir. Min ildir içim boşdu, qarnımı daşlara sürtə-sürtə min ildi yol gəlirəm. –Bilirəm, sən də dərddən gəlirsən”. [ss3, s.467]. Adamın getdiyi, bəzən özü də hiss eləmədən qayıtdığı yollarda-məkanda şeytan meydan sulayır, hər şey Filologiya məsələləri, 2017 382 tərsinədir, çay tərsinə axır, alaqarğa bala çıxarır, dağdağanın yanında su var. Adam obrazı yaşadığı həyatdan narazıdır, şikayətçidir. O, Allahın yanına şikayətə gedir. Qarşılaşdığı hər kəsdən soruşur ki, “Nə sözün var, sənnən nə deyim, Allaha?”. Mövlud Süleymanlı öz demək istədiklərini, yəni cəmiyyətdən narazılığını Adam obrazı vasitəsilə verir. Yazıçı içərisində yaşadığı cəmiyyətin gerçək simasını birbaşa ifadə etməyin mümkün olmadığını başa düşdüyü üçün onu dolayı, sətiraltı üsulla çatdırmaq yolunu seçmişdi. Hekayədəki Şeytan obrazı neqativ missiyalı mifoloji obrazdır və insanları yoldan çıxarır. Şeytan Adamı da yoldan çıxarmışdı. “Şeytanlardan Adamın içinə doluşan oldu. Tıp- tıp...tıp-tıp. Adamın içi daraldı, dərdi yadına düşdü”. Məhz Şeytanın təhriki ilə Adam dünyaboyu olmazın oyunlar çıxardır. Bu motivi biz Hüseyn Cavidin “İblis” əsərində görürük. Başqa bir mifoloji obraz olan Hal anası deyir:“Uğur olmasın sənə ay Adam , hara gedirsən yenə? Ayağını hara qoyursan, qan düşür”. Hekayədəki mifoloji obrazlardan biri Quru Kəllədir. Əsər boyu Quru Kəllənin dilindən bu söz işlənir:“Allah, bundan betərindən saxla!”. Quru Kəllə rastlaşdığı tarixləri, insanları, dinləri, mədəniyyətləri məhv edir.Folklor hər zaman yazılı ədəbiyyata təsir göstərmiş, mövzu qaynağı olmuşdur. M.Süleymanlı da hekayələrində folklor motivlərindən, süjetlərindən, folklor nümunələrindən özünəməxsus şəkildə istifadə etmişdir və müasir nəsrimizi folklordan bəhrələnərək inkişaf etdirmişdir. ƏDƏBİYYAT 1. Əliyeva N. 60-80-cı illər Azərbaycan nəsrinin qəhrəman və üslub axtarışları. Bakı 2003 2. Salahlı S. 1960-80-cı illərdə Azərbaycan nəsrində psixologizm (M.Süleymanlının yaradıcılığı üzrə monoqrafiya). Bakı 2004 3. Süleymanlı M Seçilmiş əsərləri. Bakı 2006 4. Zeynalova D İsmayıl Şıxlı və folklor. Bakı 2006 TURKAN MURADOVA FOLKLORE MOTIFS IN MOVLUD SULEYMANLI’S STORIES SUMMARY One of the main characteristics of Movlud Suleymanli’s stories is his making use of folklore motifs and his making reference to the folklore samples in his stories. The writer has always benefited from Azerbaijani folklore. The writer has given the wide publicity to folklor samples both in author’s speech and in characters’ speeches. Along with folklore, he has shown an interest in myth in his stories. The writer has made use the folklore samples-proverbs, sayings, imprecations, acclamations, fairytales and beliefs. M.Suleymanli has greatly contributed to the development of our modern literature. His stories are distinguished by their discrepancy, the variety of subject in his literary career. Filologiya məsələləri, 2017 383 The writer has used folklore characters, folklore plots, words and phrases that come from live folk speech in his stories. ТЮРКАН МУРАДОВА ФОЛЬКЛОРНЫЕ МОТИВЫ В РАССКАЗАХ МОВЛУД СУЛЕЙМАНЛЫ РЕЗЮМЕ Один из основных характеристик рассказов Мовлуд Сулейманлы, это использование в своих рассказах фольклорных мотивов, обраизение к фольклорным образцам. Писатель всегда пользовался Азербайджанским фольклорам. Рассказы Мовлуда Сулейманлы играют большую роль в творчесшве писателя. Тема рассказов отличаются своим разнообразием. Писсатель в этих рассказах использовал пациональный язык живего слова. Он в авторской речи и в речи образов показал образцы из фольклора. Наряду с фольклором он показал интерес к мифоломи. В этих рассказах писатель показал примеры из пословиц, убеждений ирц сказок. М.Сулейманлы своими рассказами способетвовал развитию современной литературы. Rəyçi:dos.Zeynalova.D.V Filologiya məsələləri, 2017 384 MÜNDƏRİCAT NURİDƏ NOVRUZOVA. MƏTNİN KOQNİTİV TƏHLİLİNİN NƏZƏRİ ƏSASLARI ..3 AYGÜL HACIYEVA. R.BAĞDADİ “DİVAN”INDA SUBSTANTİVLƏŞƏN VƏ ADVERBİALLAŞAN MORFOLOJİ VAHİDLƏR .......................................................... 12 RƏHİLƏ HÜMMƏTOVA. İMADƏDDİN NƏSİMİ POEZİYASINDA TEMPORALLIĞIN QRAMMATİK FORMALARLA İFADƏSİ .................................. 18 GÜLDANƏ PƏNAHOVA. SİNONİMİK MÜNASİBƏTLƏRİN TƏDQİQİNDƏ DİLÇİLİK ƏNƏNƏLƏRİ ...........................................................................................................28 ELMİRA ƏLİYEVA. MÜASİR DİLÇİLİKDƏ DİSKURS HAQDA MÖVCUD ELMİ-NƏZƏRİ MÜDDƏALARA DAİR ........................................................................ 34 НАИЛЯ ГАДЖИЕВА. ИЗУЧЕНИЕ ГЛАГОЛЬНЫХ КОНСТРУКЦИЙ НА ЗАНЯТИЯХ РУССКОГО ЯЗЫКА КАК ИНОСТРАННОГО ................................ 39 ZAUR HACIYEV. “MUĞNİL-LƏBİB AN KUTUBİL-ƏARİB” ƏSƏRİNDƏ DİLÇİLİK METODU ........................................................................................................ 46 ÜLVİYYƏ HACIYEVA. AZƏRBAYCAN VƏ İNGİLİS DİLLƏRİNDƏ LEKSİK BƏDİİ TƏSVİR VASİTƏLƏRİ ....................................................................................... 54 MİRVARİ QASIMOVA. ANTONİMLƏRİN ÜSLUBİ XÜSUSIYYƏTLƏRİ ............. 61 YEGANƏ ABBASOVA. İNGİLİS DİLİNDƏ SÖZÖNLƏRİ VƏ SÖZÖNLƏRİNİN AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ QARŞILIĞI ..................................................................................68 SEVİNC ŞAHLAROVA NİGAR NAMAZOVA. ÖN ŞƏKİLÇİLƏR VASİTƏSİLƏ YARANAN TÖRƏMƏ FEİLLƏRİN İNGİLİS VƏ AZƏRBAYCAN DİLLƏRİNDƏ İFADƏ ÜSULLARI ....... 75 RƏNA HÜSEYNOVA. KONVERSİYA YOLU İLƏ İNGİLİS DİLİNDƏ YENİ SÖZ YARADICILIĞI VƏ ONUN AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ İFADƏ ÜSULLARI ............ 80 SEVİNC ƏSƏDOVA. XALQIN ETNOQRAFİYASININ ZOONİMLƏRDƏ ƏKSİ.... 85 ƏFSANƏ CƏBRAYILZADƏ. LEKSİKANIN TƏDRİSİNDƏ QARŞIYA ÇIXAN PROBLEMLƏR VƏ ONLARIN ARADAN QALDIRILMASI HAQQINDA........................92 XƏYALƏ MÜRSƏLİYEVA. QRАMMАTİK KАTЕQОRIYАLАRDA İNTЕNSİVLİK ƏLAMƏTLƏRİ............................................................................................................................98 GÜLŞƏN CÜMŞÜDOVA. THE WORDS OF THE CATEGORY OF STATE.............. 108 GÜLAY QURBANOVA. SOME APPROACHES AND METHODOLOGIES IN TEACHING ENGLISH ............................................................................................... 113 AYGÜN QOCAYEVA. LE FUTUR DANS LA GRAMMAİRE FRANÇAISE ....... 118 SAMİRƏ BABAYEVA. SÖYLƏM VƏ KONTEKSTİN SÖYLƏM BÖLGÜSÜ........... 124 YELENA İBRAHİMOVA. ZAMAN BUDAQ CÜMLƏSİNİN MƏTNYARADICI XÜSUSİYYƏTLƏRİ......................................................................................................... 131 FİRƏNGİZ PƏNAHOVA XALİDƏ ZEYNALOVA. İNGİLİS DİLİNDƏN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ TƏRCÜMƏ PROSESİNDƏ LEKSİK-SEMANTİK UZLAŞMALAR.................................................. 139 RÜBABƏ MUSAYEVA. MÜASİR İNGİLİS DİLİNDƏ SİFƏT DÜZƏLDƏN ŞƏKİLÇİLƏR VƏ ONLARIN AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ İFADƏ ÜSULLARI................144 ŞAMİL ALMƏMMƏDOV. TÜRK DİLİNDƏ ÖZLƏŞMƏNİN MAHİYYƏTİ ............ 149 DÜRDANƏ VƏKİLOVA. MÜASİR İNGİLİS DİLİNDƏ NƏTİCƏ ƏLAQƏLİ MÜRƏKKƏB CÜMLƏLƏR ............................................................................................. 156 ELNARƏ ABBASOVA. İNGİLİS VƏ AZƏRBAYCAN DİLLƏRİNDƏ ELLİPTİK CÜMLƏLƏRİN TƏSNİFATI ........................................................................................... 162 Filologiya məsələləri, 2017 385 SEVİNC HÜSEYNOVA. QƏDİM VƏ ORTA ƏSRLƏRDƏ İNGİLİS DİLİNİN SİNTAKSİSİNDƏ BAŞ VERƏN ƏSAS DƏYİŞİLİklƏR.............................................. 167 KADIYEVA SEVDA. TİBB UNİVERSİTETİ TƏLƏBƏLƏRİNİN NİTQDƏKİ QÜSURLARI VƏ ONLARIN ARADAN QALDIRILMASI YOLLARI ......................... 172 ƏLIYEVA N.Ə. NİTQ MƏDƏNİYYƏTİ VƏ OBRAZLILIQ 178 NAİLƏ QƏDİMOVA. İNGİLİS DİLİ MƏNŞƏLİ FRAZEOLOJİ BİRLƏŞMƏLƏRİN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ TƏRCÜMƏSİNİN METOD VƏ ÜSULLARI .................... 184 AFƏTXANIM NƏSİROVA. MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI ÜNSİYYƏTDƏ TƏRCÜMƏNİN ROLU VƏ ƏHƏMİYYƏTİ .................................................................. 189 SEVİNC BABAYEVA. MÜASİR İNGİLİS DİLİNDƏ METAFORİZMLƏR VƏ ONLARIN AZƏRBAYCAN DİLİNDƏ EKVİVALENTLƏRİ....................................... 194 Tǝranǝ Kǝlǝntǝrova. LES CALQUES LINGUISTIQUES : DU FRANÇAIS AUX AUTRES LANGUES....................................................................................................................................199 GÜLŞƏN ŞAMXALOVA. AZƏRBAYCAN HƏRBİ QÜVVƏLƏRİNİN YARANMASI, ONUN SOVET HƏRBİ MƏKTƏBİNDƏ ROLU VƏ HƏRBİ TERMİNLƏRİN AZƏRBAYCAN DİLİNƏ UYĞUNLAŞMA QAYDALARI ............... 205 SABİNA NOVRUZOVA. THE LONG AND SHORT VOWELS IN A LANGUAGE ........210 RUHANE UMAROVA. PLANNING ENGLISH LANGUAGE LESSONS.........................216 ZAMİRƏ MƏMMƏDOVA. AZƏRBAYCAN VƏ İNGİLİS DİLLƏRİNDƏ TƏRCÜMƏ TARİXİNİN TƏDQİQATI VƏ ONUN BƏZİ PROBLEMLƏRİ................. 222 YEGANƏ ƏLƏSGƏROVA. İNGİLİS VƏ AZƏRBAYCAN DİLLƏRİNDƏ SADƏ CÜMLƏNİN MÜQAYİSƏLİ XARAKTERISTIKASI.................................................... 227 NƏRMİN İBRAHİMOVA. FONOLOGİYA VƏ FONETİKANIN İNKİŞAF DİNAMİKASI..............................................................................................................................232 SEVDA AĞAYEVA. ƏVƏZLİK NİTQ HİSSƏSİ AZƏRBAYCAN İNGİLİS DİLLƏRİ İLƏ MÜQAYİSƏLİ MÜSTƏVİDƏ.................................................................................. 238 NURİYYƏ ŞİRİNOVA. MÜTƏXƏSSİSLƏRİN HAZILIĞINDA İSTİFADƏ OLUNAN VƏSAİT ........................................................................................................... 247 КЁНУЛЬ АБДУРАХМАНОВА. АНАЛИЗ ВЛИЯНИЯ ИНТОНАЦИИ НА ВЫСКАЗЫВАНИЯ.......................................................................................................... 252 АЙТЕН АЛЛАХВЕРДИЕВА ЭЛЬШАД АЛЛАХВЕРДИЕВ. ПРОСЬБА - В ОБЩЕЙ СИСТЕМЕ КЛАССИФИКАЦИИ РЕЧЕВЫХ АКТОВ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ .................. 258 ƏDƏBİYYATŞÜNASLIQ DÜRDANƏ SƏMƏDOVA. ELMİ-FANTASTİK ƏDƏBİYYATIN TƏDQİQİ TARİXİNƏ BİR NƏZƏR............................................................................................................267 QƏDİM RUFULLAYEV. AZƏRBAYCAN EPİK POEZİYASINDA DASTAN JANRININ TƏZAHÜR FORMALARI............................................................................. 273 SƏDAQƏT QASIMOVA SEVİL NƏCƏFOVA. SÖHRAB TAHİR LİRİKASINA BİR NƏZƏR .......................... 280 ÇİNARƏ RZAYEVA. UŞAQLARIN FORMALAŞMASINDA FOLKLORUN ROLU VƏ MƏKTƏBLƏRDƏ FOLKLORA AYRILAN YER ........................................ 285 NURLANA ƏLIYEVA. MÜZƏFFƏR NƏSİRLİ, HÜSEYN RAZI YARADICILIĞINDA VƏTƏNPƏRVƏRLİK MOTİVLƏRİ........................................... 291 FƏRƏH ASLANOVA. SOVETLƏR DÖNƏMİNDƏ "KOROĞLU" DASTANININ ORTA MƏKTƏBLƏRDƏ TƏDRİSİNİN BƏZİ MƏSƏLƏLƏRİ...........................................299 Filologiya məsələləri, 2017 386 SƏBİNƏ BAYRAMOVA. NİSGİLLİ AZƏRBAYCANIMIN NİKBİN GƏLƏCƏYİ.... 306 GÜNЕL VƏKİLOVA. MİFOLOGİYADA ƏKİZLƏR MODELİNİN DUAL QARŞIDURMALARI ....................................................................................................... 312 SEVDA İMANOVA. “ƏSLİ-KƏRƏM” DASTANINDA MAGİK GÖRÜŞLƏRLƏ BAĞLI OBRAZLARIN TİPOLOGIYASI ....................................................................... 318 NƏBİYEVA VÜSALƏ. “OF MICE AND MEN” IDEA, THEME, PROBLEM ............ 332 AYGÜN YUSUBOVA. ƏHMƏD NƏDİMİN “DİVAN”INDA BƏDİİ İFADƏ VASİTƏLƏRİ ..............................................................................................................................341 NÜŞABƏ MƏMMƏDOVA. H.CAVİDİN VƏ M.S.ORDUBADİNİN TARİXİ ƏSƏRLƏRİ........................................................................................................................ 351 KİFAYƏT MƏMMƏDOVA. QULAMRZA SƏBRİ TƏBRİZİNİN MÜASİR ƏDƏBİYYAT HAQQINDA DÜŞÜNCƏLƏRI ........................................................................358 АШУРБЕЙЛИ Э.А. ФОРМЫ ОБРАЩЕНИЯ И ОСОБЕННОСТИ ИХ ОТРАЖЕНИЯ В ПЕРЕВОДЕ (НА МАТЕРИАЛЕ ПЕРЕВОДА ФЕЛЬЕТОНОВ ДЖ.МАМЕДКУЛИЗАДЕ)............................................................................................... 365 MƏMMƏDOVA ÜLVİYYƏ. CƏFƏR CABBARLININ DRAMATURGIYASINDA GENDER PROBLEMİ.......................................................................................................................371 TÜRKAN MURADOVA. MÖVLUD SÜLEYMANLININ HEKAYƏLƏRİNDƏ FOLKLOR MOTİVLƏRİ............................................................................................................377 «Elm vÿ òÿùñèë» няшриййатынын äèðåêòîðó: ïðîôåññîð Íàäèð ÌßÌÌßÄËÈ Dizayn: Zahid Məmmədov Texniki redaktor: Tünzalə Vahabova ×àïà èìçàëàíìûø 29.01.2017. Øÿðòè ÷àï âÿðÿãè 24,25. Ñèôàðèø ¹ 01. Êàüûç ôîðìàòû 60õ 84 1/16. Òèðàæ 300. Filologiya məsələləri, 2017 387 Êèòàá “Elm və təhsil” íÿøðèééàò-ïîëèãðàôèéà ìöÿññèñÿñèíäÿ ùàçûð äèàïîçèòèâëÿðäÿí ÷àï îëóíìóøäóð. E-mail: nurlan1959@gmail.com Òåë: 497-16-32; 050-311-41-89 Öíâàí: Áàêû, È÷ÿðèøÿùÿð, 3-úö Ìàãîìàéåâ äþíýÿñè 8/4. Filologiya məsələləri, 2017 388 Yüklə 5,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|