Microsoft Word 8 Azerb dili ve edebiyyati bolmesi
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 9,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
907 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan olduğu yazılan sözlərə armreslinq, brass, endşpil(şahm.), espander, estafet, marafon, rapira, rinq, slalom, şvertbot və s.; bu sahəyə aid, amma yeni formada yazılan sözlərə cüdo (dzü-do– 2004) və s.; idman sahəsinə aid olub orfoqrafiya lüğətinə daxil edilən yeni sözlərə isə derbi, fotofiniş, qolf, qolkiper(qapıçı), luza, mundial və s. sözləri nümunə göstərmək olar. Eyni zamanda, dəqiqləşdirilmə aparılaraq qarşısına ədəbiyyata aid olduğu yazılan sözlərə: akmeizm, bılina, daktil və s.; yenə də bu sahəyə aid, amma yeni formada yazılan sözlərə metafor (metafora-2004) və s.; orfoqrafiya lüğətinə daxil edilən yeni sözlərə eos, mo- norim və s. sözləri misal çəkmək olar. Son illərdə sürətlə inkişaf edən sahələrdən biri də informatika sahəsidir ki, orfoqrafiyada bu sahəyə aid: akronim, assembler, başqovluq, brauzer, coystik, çoxtapşırıqlılıq, çözümlülük,
terminlərin düzgün yazılışı göstərilmişdir. Yeni terminlərin sırasında geniş istifadəçi auditoriyasına sahib feyz(s)buk, tvitter və s. kimi sosial şəbəkələrin adlarının düzgün yazılışının verilməməsi isə təəssüf doğuran məsələ- lərdəndir. Orfoqrafiya lüğətində sayt sözü qeyd olunsa da, veb səhifə və veb sayt sözləri isə lüğətdə yer almamışdır.
cild) memarlığa aid söz kimi “böyük binanın memarlıq cəhətdən işlənmiş və ya ümumi fonda ayrılmış baş girəcəyi” mənasında verilmişdir. İnformatikaya aid sözlər (internet portalı) sırasında isə bu sözə də yer verilməmişdir. Kompyuter sözü Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində(2013) kompüter kimi yazılsa da, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətində (II cild) kompyuter olaraq qalmaqdadır. Tezisdə həm 2004 və 2013-cü il nəşrli Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətləri arasında, həm də orfoqrafiya lüğətləri və 2006-cı ildə nəşr olunan Azərbaycan dilinin izahlı lüğətləri(IV cilddə) arasında müqayisələr aparılmış, fərqliliklər və bənzərliklər nəzərə çatdırılmışdır. Əminik ki, orfoqrafiya lüğətlərini orfoqrafiya qaydalarına görə yenidən işlədikdə, izahlı lüğətlərdə də eyni zamanda düzəlişlərin aparılması lüğət istifadəçilərinin işini daha da asanlaşdıracaq.
Azərbaycan Dillər Universitetində müəllim miss_pozitive86@mail.ru AZƏRBAYCAN Həyatda hər bir insanın başına gələn son şey ölümdür. Ömür yollarında addımladığımız hər günümüz bizi ölümə bir az daha yaxınlaşdırır. Kimi üçün ölüm həyatın sonu, kimisi üçün isə yeni bir həyatın başlanğıcıdır. Peyğəmbərimiz (s.ə.s) buyurur ki: “Doğulmaq ölmək üçün- dür.” Ölüm mövzusu ədəbiyyatda tez-tez istifadə olunan bəşəri mövzulardan biridir. İstər dünya, istərsə də Azərbaycan ədəbiyyatında bu mövzuya müraciət edən sənətkarlar kifayət qədərdir. Poeziyada yazdığı şeirləri ilə ölümü ölümsüzləşdirən şairlərdən biri də Məmməd İsmayıldır. Məmməd İsmayıl üçün ölüm bir sınaqdır. Getdiyin həyat yolu deyil, ölüm yoludu Axtarıb tapacağın - ölümdü. Bu dünya itkilərdi, ha küsək, ha hayıfsınaq. III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
908 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan Yaşamaq sınaqdı, ölüm ondan da Sınaq!
Şairin fikrincə, insan özünü, ətraf mühiti dərk etməyə başlayırsa, onda həyatda ən böyük sınağın ölüm olduğunu da bilməlidir. Bu sınaq qarşısında hərə bir cür imtahana çəkilir. Çox maraqlıdır ki, biz insanlar dünyaya göz açan hər bir canlının var olumuna sevinirik, lakin ölüm vədəsi yetişəndə bu həqiqətlə barışa bilmirik. Çox zaman da, bizimçün dəyərli insanların “vaxtsız” dediyimiz ölümü ilə üzləşəndə həyatdan küsürük, özümüzə qapanırıq, hətta Allaha etiraz səsimizi belə ucaldırıq. Həyat imtahanında verilən hər bir sualın açıqlamasına “o dün- yada” Tanrı qarşısında cavab verməli olacağıq. Şairin də demək istədiyi ən böyük sınaq da məhz budur. Bir ömür iki yol keçər sınaqdan Bilməyib gələnlər bilərək gedər. Bir zaman həyata tək gələn insan Qayıdıb ölümə yenə tək gedər... Ümumiyyətlə, M.İsmayıl poeziyasında ölüm mövzusu aparıcı bir rol oynayır. Xüsusən, yaradıcılığının son dövründə bu mövzuya tez-tez müraciət etməsi görünür şairin ölüm həqiqə- tini tam dərk etməsilə bağlıdır. Ölüm adı gələndə istər-istəməz insanı bir bədbinlik, təlaş bürü- yür. Başqa şairlərdən fərqli olaraq, M.İsmayıl şeirlərilə tanış olduqda buradakı ölüm bizlərə qorxulu, vahiməli deyil, əksinə, yaşadığımız hər şey kimi qəbul edəcəyimiz bir reallıq kimi görsənir. Hansı ki bu reallıqla hər an qarşılaşa bilərik. Ayları, illəri içinə yığıb, Bir az da çoxalar xatirəm hər gün. Sıyrılıb, axşamdan sabaha çıxıb Ölümlə görüşə gedərəm hər gün... Bildiyimiz kimi, insan üçün ölüm bu həyatda başına gələcək ilk və son hadisədir. Şairin burada hər gün ölümlə görüşə getməsi ölümü bir növ adiləşdirir, təbii bir hal kimi yansıdır. Hətta, bu bir növ ailəsindən gizlin evdən sıyrılıb çıxan aşiqin öz məşuqəsilə görüşməsi təəssuratını oyadır. M.İsmayılın ölümlə bağlı düşüncələri həyat həqiqətlərini əks etdirdiyi üçün pessimist əhval-ruhiyyə oyatmır. Bizlər üçün ölümün vaxtı, vədəsi müəmmalı olsa da, ölüm öz zamanını çox gözəl bilir, vədə dolanda o bizimlə mütləq görüşə gələcəkdir. Dərinə getməkdi, Dünyanın gedilməyən yerinə getməkdi, ölüm... Astarı üzə çevirməkdi. Çıxdığın yerə girməkdi, Yuxu görməkdi ölüm, yoxu görməkdi... Diqqət yetirsək görərik ki, şair ölümü düşündükcə haqlı sayacağımız fikirlərlə əsaslan- dırır. İnsan oğlu elə bir varlıqdır ki, o bu kainatın gedə biləcəyi hər bir nöqtəsinə ayaq basıb oradan yeni informasiya ilə geri dönməyə çalışır. Ölümü bir anlıq məkan kimi düşünsək, şairin də qeyd etdiyi kimi, onun dünyanın gedilməyən yeri olduğunu görərik. Baxmayaraq ki, hər birimizin son məkanı ölümdür, lakin bu yola ayaq basanlar bir daha geri qayıtmır. Məhz bu geri dönüşün olmaması ölümün sirrli və bir o qədər də müəmmalı olmasına gətirib çıxardır. Şairin “Ölüm, hədələmə məni ölümlə, Ölərəm sənin də sirrin açılar!” - deməsi göstərir ki, ölüm haqqında az məlumat sahibi olmağımız ölümə gizli bir don geyindirir. Yalnız ölərək ölümün sirrini faş edə bilərik, bir halda ki, insan yenidən dirilə bilmirsə deməli, ölüm hər zaman bəşər övladı üçün sirrli bir aləm olacaqdır. M.İsmayıl Allaha bağlı bir bəndə olduğunu bir çox şeirlərində dönə-dönə dilə gətir- mişdi. Ölümlə bağlı şeirlərində də bunu görürük: Yüklə 9,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|