Microsoft Word asiq ?L?SG?R. doc

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

284

Bu dԥfԥ AúÕq ԤsԥdullahÕn aya÷Õ lap yɟr aldÕ, dɟdi: 

– Ay camaat, siz bir yalana baxÕn; görün ɟlԥ dԥ hɟyvan olarmÕ ki, gɟrisindԥn 

yɟyԥ, a÷zÕndan xaric ɟylԥyԥ?! 

QanadsÕz-quyruqsuz uça?! 

Bu söz tamam dolaúdÕrmadÕ. Ԥgԥr bu dɟdiklԥrini özü bir úɟyԥ yozdu, sözüm 

yoxdu; yox, yoza bilmԥsԥ, mԥn bir ba÷lama dɟyԥcԥm, cavab vɟrsin! 

AúÕq ԤsԥdullahÕn bɟlԥ dɟmԥyinԥ tԥrԥfdar çÕxanlar da oldu. Çünki bir Ԥsԥdullah 

yox, mԥclisdԥkilԥrin çoxu fikirlԥúԥ-fikirlԥúԥ qalmÕúdÕ. 

AúÕq Ԥlԥsgԥr “baú üstԥ”, – dɟdi, aldÕ sözün tapúÕrmasÕnÕ: 

 

Hԥr kԥsԥ nԥfԥsi dԥysԥ, 

Ölmԥsԥ dԥ, gɟdԥr huúdan; 

Üç yɟrindԥn kԥmԥri var, 

QurúayÕb zԥri gümüúdԥn. 

AúÕq Ԥlԥsgԥr dɟyԥr, 

Hԥr kԥs baú tapsa bu iúdԥn, 

Ona bir tԥrif dɟyԥrԥm, 

Gɟdԥr Alosmana yɟtԥr. 

 

Bԥli, mԥnim ԥzizlԥrim, ɟlԥ ki, sözünü tamamladÕ, mԥclisdԥkilԥrin hamÕsÕ AúÕq 

Ԥlԥsgԥrԥ diqqԥt ɟlԥdi ki, görԥk bu ba÷lamanÕ nɟcԥ açacaq. 

AúÕq Ԥlԥsgԥr dayandÕ, AúÕq ԤsԥdullahÕn üzünԥ baxdÕ. AúÕq Ԥsԥdullah dɟdi: 

– Sözünü özün izah ɟlԥ! 

AúÕq Ԥlԥsgԥr bԥylԥrin birinin quca÷ÕndakÕ rus bɟúatanÕnÕ göstԥrib dɟdi: 

– O tüfԥngԥ baxÕn; görün dɟdiyim niúanlar o tüfԥngdԥ var, yoxsa dolaúdÕrma 

dɟmiúԥm?! 

Mԥclisdԥkilԥrin hamÕsÕ AúÕq Ԥlԥsgԥrin tüfԥng üstündԥ bɟlԥ bir ba÷lama 

düzԥltdiyinԥ hɟyran qaldÕlar. Hԥrԥ bir tԥrԥfdԥn AúÕq Ԥsԥdullaha dɟdi ki, kiúinin 

ba÷lamasÕna söz ola bilmԥz, sԥni ba÷ladÕ, sazÕ vɟr! 

AúÕq Ԥsԥdullah sazÕ yɟrԥ qoydu, pisikmiú halda kɟçib yɟrindԥ oturdu. Na÷Õ bu 

sazÕ da o birinin yanÕna qoydu. 

øsrafil a÷a dillԥndi: 

– AúÕq Ԥsԥdullah, sԥnԥ dɟmԥdimmi bu kiúini burax gɟtsin?! Sözümԥ baxmadÕn. 

øndi sԥndԥn ötrü minnԥt ɟlԥmԥyԥcԥm. 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

285

AúÕq Ԥsԥdullah dɟdi: 

– Mԥn nԥ bilԥ idim ki, bu, AúÕq Ԥlԥsgԥr imiú?! 

AúÕq Ԥlԥsgԥr dɟdi: 

– AúÕq Ԥsdullah, siz bir bayatÕ ilԥ mԥnim úԥyirdimi ba÷layÕbsÕnÕz. 

Amma bilin ki, ba÷lamaq ɟlԥ olmur, bɟlԥ olur. Gԥlin sazlarÕnÕzÕ da götürün, 

pulunuzu da. Bir dԥ siz olun, qatÕrçÕnÕn qatÕrÕnÕ hürküdün! 

AúÕq Ԥlԥsgԥr AúÕq Ԥsԥdullahgilin sazlarÕnÕ da, yÕ÷Õlan pulu da onlara vɟrdi. Nԥ 

qԥdԥr dɟdilԥr ki, pul sizindir, AúÕq Ԥlԥsgԥr razÕ olmadÕ, dɟdi: 

– Mԥn pul qazanma÷a gԥlmԥmiúԥm; mԥqsԥdim bu aúÕqlar ilԥ görüúmԥk idi ki, 

görüúdüm. 

AúÕq Ԥsԥdullahla AúÕq Cԥfԥrqulu mԥclisdԥ qala bilmԥdilԥr; sazlarÕnÕ da götürüb 

gɟtdilԥr. AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ Na÷Õ tԥzԥdԥn camaata yaxúÕ söhbԥt ɟlԥdilԥr, toyu yola 

saldÕlar. 

Bu ԥhvalatdan sonra Na÷Õ iki il dԥ yɟnԥ AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ úԥyirdlik ɟlԥdi, 

bilmԥdiklԥrini öyrԥndi, yaxúÕ bir aúÕq oldu. 

Sizi hԥmiúԥ sazda, söhbԥtdԥ, kɟfdԥ, damaqda olasÕnÕz! 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

286

AùIQ ԤLԤSGԤRLԤ ùAøR NAöI 

 

Mԥnim ԥzizlԥrim, sizԥ haradan xԥbԥr vɟrim, ùԥmԥddin mahalÕndan. ùԥmúԥddin 

mahalÕnda ùԥrif bԥy adlÕ bir bԥy var idi. Onun atasÕ varlÕ bԥylԥrdԥn biri idi. ùԥrif 

bԥyin ɟvlԥnmԥk vaxtÕ çatanda atasÕ öldü. øki ilin içindԥ qonu-qoúu, nökԥr-naib mal-

dövlԥti ɟlԥ da÷ÕtdÕ ki, ùԥrif bԥyin bircԥ “bԥy” adÕ qaldÕ; nɟcԥ dɟyԥrldԥr “quru bԥy” 

oldu. Amma yɟnԥ dԥ camaat ona “ùԥrif bԥy” dɟyirdi. Adam kasÕb olanda nԥ olar; 

bu zalÕm o÷lunun adamlÕ÷Õ, qanacaq-mԥrifԥti dԥ yox idi. DanÕúanda dԥvԥ-dԥvԥdԥn 

dԥm vurardÕ. 

Bir gün ùԥrif bԥy ɟvlԥnmԥk fikrinԥ düúdü. Kimin qÕzÕnÕ istԥdisԥ, vɟrmԥdi. ùԥrif 

bԥyin xasiyyԥtini bilԥnlԥr ona qÕzÕmÕ vɟrԥrdi?! AxÕrda özü kimi bir kiúinin qÕzÕ ilԥ 

ɟvlԥnmԥli oldu. 

AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ úԥyirdi AúÕq Usuf ùԥmúԥddin mahalÕna gɟtmiúdilԥr. 

ToylarÕn birindԥ ùԥrif bԥy bunlara rast oldu. Xahiú ɟlԥdi ki, AúÕq Ԥlԥsgԥr, filan 

vaxt toy ɟlԥyԥcԥm, bir yana gɟtmԥyin! Bunu ɟúidԥnlԥrdԥn, AúÕq Ԥlԥsgԥri 

tanÕyanlardan çoxusu dɟdi ki, o, hüllükbazÕn birisidir; sԥn onun toyuna gɟtmԥ. 

Amma AúÕq Ԥlԥsgԥrdԥ bɟlԥ bir xasiyyԥt var idi ki, istԥr a÷a olsun, istԥr nökԥr 

olsun, istԥr varlÕ olsun, istԥr yoxsul olsun, hamÕnÕn toyuna gɟdԥrdi. ùԥrif bԥyԥ dԥ 

söz vɟrdi ki, dɟdiyin vaxt sizdԥ olaram. 

AúÕq Ԥlԥsgԥrgil söz vɟrdiklԥri vaxt ùԥrif bԥyin ɟvinԥ gɟtdilԥr. Bԥyin toy 

tԥdarükü hԥlԥ düzԥlmԥmiúdi. AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ dɟdi ki, üç gündԥn sonra toyu 

baúlayacam. ùԥrif bԥy ԥysik iúlԥrinin dalÕnca gɟtdi. ȿvdԥ dԥ AúÕq Ԥlԥsgԥrgilԥ 

hörmԥt ɟlԥmԥdilԥr. Bԥyin anasÕ aúÕqlarÕn “tɟz gԥlmԥsinԥ” bir az donquldandÕ da. 

Kԥndin qanan adamlarÕ aúÕqlarÕ ɟvlԥrinԥ apardÕ, yaxúÕ hörmԥt ɟlԥdi. 

Üç gündԥn sonra toy baúlandÕ. ùԥrif bԥy özünԥ layiq dԥ toy ɟlԥdi. 

Hɟç bilmԥdi ki, bu altÕ gündԥ AúÕq Ԥlԥsgԥrgilin vԥziyyԥti nɟcԥ kɟçdi. Toydan 

sonra ùԥrif bԥy aúÕqlarÕ ɟvԥ apardÕ. AnasÕ qonaqlara úor-çörԥk qoydu. Çörԥk nԥ 

çörԥk, darÕ fԥtiri. Sonra da bir dԥsmal gԥtirdi ki, bu da sizin toy xԥlԥti. AúÕq Ԥlԥsgԥr 

gördü ki, yox, ùԥrif bԥy aúÕqlarÕ sarÕdÕ. Nɟçԥ ilin aúÕ÷Õ idi, baúÕna bɟlԥ bir iú 

gԥlmԥmiúdi. Daha bilmԥdi ki, ùԥrif bԥyin ɟlԥ qandÕ÷Õ bu qԥdԥrdir. 

AúÕq Ԥlԥsgԥr oradan durandan sonra ùԥrif bԥyԥ bir hԥcv dɟdi. 

Hԥcv iki günün içindԥ oradakÕ kԥndlԥrin hamÕsÕna yayÕldÕ. ùԥrif bԥy dԥ hԥcvi 

ɟúitdi, qaldÕ yana-yana. ùԥrif bԥy kimi adam AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ nԥ ɟdԥ bilԥrdi ki?! 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

287

AúÕq Ԥlԥsgԥrgil daha orada qalmadÕlar; toyun sabahÕsÕ günü kɟflԥri poz÷un 

halda Göyçԥyԥ qayÕtdÕlar. 

ùԥrif bԥy baú qaldÕrÕb kԥnd içindԥ gԥzԥ bilmԥdi. AxÕrda Yɟkallar kԥndinԥ gԥldi. 

ùair Na÷ÕnÕ tapdÕ, yalvardÕ ki, gԥrԥk Göyçԥyԥ bir hԥcv dɟyԥsԥn! Sԥn dɟmԥ, ùair 

Na÷Õ da a÷Õldan bir az yuxa imiú. A÷lÕna gԥlԥni yazdÕ, söyüúlԥ, latayÕrla Göyçԥni 

hԥcv ɟlԥdi. Nԥdԥnsԥ, hԥcv yaman tɟz yayÕlan olur. Bɟú-on günün içindԥ yaxÕn 

kԥndlԥrin hamÕsÕ ɟúitdi ki, ùair Na÷Õ Göyçԥni yaman bԥzԥyib. 

Bԥli, mԥnim ԥzizlԥrim, indi sizԥ haradan xԥbԥr vɟrim, Göyçԥnin A÷bulaq 

kԥndindԥn. A÷bulaq kԥndindԥ Molla Ԥli, bir dԥ KalvayÕ ørvaham adlÕ iki kiúi var 

idi. BunlarÕn ikisi dԥ dana alvɟri ilԥ mԥú÷ul idilԥr. 

Dɟmԥli, payÕz olanda gɟdib oradan-buradan ucuz qiymԥtԥ dana alÕrdÕlar; qÕúda 

birtԥhԥr saxlayÕb, yaza çÕxarÕrdÕlar. PayÕza dönԥndԥ dananÕn hԥrԥsi olurdu bir 

cöngԥ. AparÕrdÕlar úԥhԥrlԥrdԥ birԥ-bɟú qiymԥtinԥ satÕrdÕlar. 

KalvayÕ ørvaham ilԥ Molla Ԥli dana almaq üçün ùԥmúԥddin mahalÕnÕn 

Yɟkallar kԥndinԥ gԥlmiúdilԥr. Bir ɟvdԥ yÕ÷Õncaq var idi. Molla Ԥligil dԥ burada 

idilԥr. Ona kimi ùair Na÷Õ da gԥldi buraya. Bir az o yandan-bu yandan söhbԥt 

ɟlԥyԥndԥn sonra mԥrdimazarÕn biri dɟdi: 

– A ùair Na÷Õ, Göyçԥni bԥzԥdiyini dɟ, qulaq asaq! 

ùair Na÷Õ baúladÕ, görԥk nԥ baúladÕ. Biz sazla dɟyԥk, siz qulaq asÕn: 

 

Düúԥsiniz ùԥmúԥddinin ԥlinԥ, 

Tԥrlan kimi sizi yola, göyçԥli! 

Kԥnd içindԥ olanda diliniz ötür, 

Çöldԥ dönürsünüz mala, göyçԥli! 

 

Molla Ԥli ilԥ KalvayÕ ørvaham bir rԥng aldÕ, bir qԥng vɟrdi. Amma dillԥnib hɟç 

biri bir söz dɟmԥdi. 

ùair Na÷Õ sözü baúlayanda qoúma ilԥ baúlamÕúdÕ, dalÕnÕ çɟvirdi müxԥmmԥsԥ: 

 

Cavanlara qulampara, 

QocalarÕ fɟlmanÕdÕ; 

AyaqlarÕnda çöpük corab, 

ÇarÕqlarÕ kalmanÕdÕ; 

OxúayÕrlar pɟrsoylara, 

---