Microsoft Word bibloqrafiya-20. 09. 2017. doc

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
138
 
ANA D L M Z N T
SSÜBKE  
 
sl alimi özünd n qabaq  s rl ri il  tan yarlar. Görk mli dilçi-
alim, professor Buludxan X lilovla m nim tan l m da bel  olub. 
ndi uzaq görün n 1990-c  ill rd  daimi izl diyim m tbuat 
orqanlar ndan biri olan “Elm” q zetind  müst qillik v  qloballa ma 
dövründ  Az rbaycan dilinin inki af probleml ri, qar la d  t hdid-
l r bar d  “Buludxan X lilov” imzas  il  yaz lm  silsil   m qal l r 
diqq timi ç kmi di. Bu m s l l r çox sonralar dövl t s viyy sind  
günd m   g tiril c k, xüsusi proqram  klind   c miyy t   t qdim 
olunacaqd . O zamansa,  rait f rqli idi v  Buludxan X lilov h min 
mövzuya toxunan, onu bütün c h tl ri il  t hlil etm y  çal an t k-tük 
mü llifl rd n biri idi. Üst lik, onun ana dilimizin durumu v  g l c k 
taleyi il  ba l   h min m qal l rind  elmi rasionall q v   m ntiqi 
bitkinlikl  yana , bir can yananl q ovqat , bir övlad t ssübke liyi 
vard – el  bu da m nim h min yaz lara xüsusi diqq tim  s b b olurdu.  
H min dövrd  “Elm” q zetinin redaksiyas nda çal an unudulmaz 
brahim Öm rovdan mü llifin kimliyini soru dum. V  bir gün el  
brahimin vasit sil  Buludxan X lilovla tan  olduq. Sonra daimi 
görü l rimiz, söhb tl rimiz oldu, münasib tl r dostluq s viyy sin  
yüks ldi. Yaz lar nda ciddi olan Buludxan n h yatda,  xsi müna-
sib tl rd  son d r c  s mimi, zarafatc l, sad ,  n ba l cas , c miyy ti-
mizd  geni  yay lm  laqeydlik sindromundan uzaq bir insan ol-
du unu gördüm, bir çox kitablar n n yaranma prosesinin  ahidi oldum.  
 el   g tirdi ki, onun 2010-cu ild   i q üzü görmü  “Türkün 
hikm t x zin si: Xoca  hm d Y s vi” adl  kitab n n elmi 
redaktoru olmaq m nim üz rim  dü dü. Kitabda mü llifin  ski 
m tnl rd n bu günümüz üçün aktual v  ön mli olan m qamlar  
seçm k v  müasir oxucuya t qdim ed  bilm k bacar  bütün par-
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
139
laql  il  özünü göst rirdi. H min vaxt Buludxan n müzakir y , 
alternativ fikr  aç q bir  xsiyy t oldu unu da k f etdim – alim 
üçün bu, çox vacib keyfiyy tdir! 
Buludxan X lilov, nec  dey rl r, elml   m li, akademik ara d r-
malarla pedaqoji f aliyy ti üzvi  kild  birl dirm y   u urla nail 
olur. Uzun ill rdir ki, bir vaxtlar t hsil ald  Az rbaycan Dövl t Pe-
daqoji Universitetind  çal r, filologiya fakült sinin dekan d r. M n 
bir çox adamlar tan y ram ki, dekan v zif sin  seçildikd n sonra is-
t r-ist m z elmi i d n qal r; h min v zif nin yükü n z r  al nd qda, 
bu, ba a dü ül ndir. Amma Buludxan dekan oldu u müdd td  elmi 
f aliyy tini durmadan davam etdirmi , kitablar, m qal l r yazm , 
elmi konfranslarda i tirak etmi dir. Üst lik, o, müt madi olaraq 
m tbuatda elmi-publisistik yaz larla ç x  edir, f al  kild  radio v  
televiziya proqramlar na qat l r. Bu da onun tük nm z yarad c  
enerjisinin v  h dsiz z hm tke liyinin göst ricisidir. 
Bütün deyil n keyfiyy tl ri say sind  Buludxan X lilov 50 ya  
h m özünün, h m d  onu sev nl rin öyün  bil c yi u urlarla 
haqlam d r. Bu gün o, respublikada say l b-seçil n alim v  mü l-
limdir, bir çox yerli v  beyn lxalq mükafatlar n laureat d r, ana 
dilini sev n v  sevdir n bir filoloq kimi çoxsayl  elmi qurumlar n 
v   uralar n üzvüdür,  vv lki  zm v   m hsuldarl qla pedaqoji 
kadrlar n yeti m sin  töhf l rini verm kd dir.  
Buludxan X lilovun nailiyy tl rin  sevin n bir  xs kimi m n 
ziz dostumu bu göz l yubileyi münasib til  ür kd n t brik edir, 
bundan sonra da yeni, daha böyük u urlara imza ataca na inan-
d m  bildirir m! 
 
M h mm di M sia a, 
Az rbaycan Respublikas n n Prezidenti yan nda  
Strateji Ara d rmalar M rk zinin eksperti 
  

---

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
140
  
BÖYÜK  STEDAD SAH B , Z HM TKE  AL M 
 
Buludxan X lilov müasir Az rbaycan dilçiliyinin  n önd  ge-
d n nümay nd l rind n biridir. M n 90-c  ill rin  vv ll rind  
Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Universitetind  t l b  ik n Buludxan 
mü llim biz  seminar m
l l ri apar rd . Y ni Buludxan mü l-
liml  tan l m o zamandan ba lad .  
Sonralar aspiranturada oxudu um dön ml rd  M.F.Axundov 
kitabxanas nda Buludxan mü lliml  tez-tez görü ür, fikir müba-
dil si apar rd m. Buludxan mü llim h r zaman öz tövsiy l ri, elmi 
diskussiyalar  il   m ni ruhland rard . M.F.Axundov ad na kitab-
xanda Buludxan mü llim saatlarla mütali  ed r, elmi t dqiqatlar n  
aparard . M hz g rgin  m k, yuxusuz saatlar hesab na Buludxan 
X lilov  vv lc  namiz dlik, sonra is  çox keçm d n q sa müdd t 
rzind  doktorluq dissertasiyas n  u urla müdafi  el di.  
Yad mdad r, bir d f  Buludxan mü llim  müraci t etdim ki, 
m n  xarici ölk l rd   d rc olunma a köm k etsin. O zamanlar 
xaricl   laq l r qurmaq h r dilçiy   n sib olmurdu. Buludxan 
mü llim d rhal m ni n riyyatda olan bir dostunun yan na gönd rdi 
ki, m n  Türk Dil Qurumunun ünvan n  versin, h min quruma 
m qal  gönd rim. Bel likl , Buludxan mü llim öz t l b sin   h r 
hans  bir köm k etm y  d rhal haz r oldu unu sübut etdi. Bu, onun 
m n  – öz t l b sin  qar  müsb t bir jesti idi. Bu cür 
xeyirxahl qlar heç zaman unudulmur.  
M nim arzumdur ki, Buludxan mü llim doktorluq müdafi sin-
d   m nim opponentim olsun.  n allah bu arzu gerç kl
r. Çünki 
m n türk dill rinin kök sözl rini t dqiq edir m. Bu sah d  d  Az r-
baycan dilçiliyind  Buludxan X lilov q d r geni , kompleks t d-
qiqat aparan ikinci bir alim yoxdur. B.X lilovun h m namiz dlik, 
h m d  doktorluq i i Az rbaycan dilind  kök feill rin morfonoloji, 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
141
fono-semantik inki af na h sr olunmu dur. Alimin kök feill rin 
fono-semantik parçalanmas na,  ax l nm sin , sinkretik feil kökl -
rin , ilkin söz yuvalar na dair onlarla m qal si, bir neç  monoqrafi-
yas  çap olunmu dur. Feil kökl ri d   h r bir dilin leksik lay n n 
öz yini, nüv sini t kil edir. Buludxan X lilovun amorf qurulu lu, 
sinkretik qurulu lu ilkin ölü feil kökl rinin inki af  il  ba l  ara d r-
malar  Az rbaycan dilçiliyind  etimologiya sah sind  yaz lm   n 
d y rli t dqiqatlardand r. 
Buludxan mü llim elm yolunda böyük  ziyy tl r  qatla m , 
gözünün nurunu elm yolunda tök n istedadl , çox d y rli aliml ri-
mizd ndir. Onun dilçiliyimizd  ba qalar n   t krarlamayan üslubu, 
öz d stx tti var.  
Buludxan mü llim tez-tez auditoriyalarda, televiziya ekranlar nda 
odlu-alovlu ç x lar  il  diqq ti c lb edir. O, h m d  göz l natiqdir.  
Yad mdad r ki, vaxtil  Buludxan mü llimin “Az rbaycan dilind  
feill rin fono-semantik inki af ” mövzusunda müdafi  etdiyi 
doktorluq dissertasiyas  elmi dair l rd  böyük rezonans do urmu -
du. Çünki Buludxan X lilov Az rbaycan dilçiliyind   n n vi metod-
lardan imtina ed r k yeni metodla öz t dqiqat n  aparm d . O, 
Az rbaycan dilind  söz kökl rinin izl rini qeyri-türk dill rind , ölü 
dill rd  a kar etmi , yeni u urlara imza atm d r. B.X lilovun Az r-
baycan dilind   i l n n feil kökl rini dig r qohum olmayan dill rin 
materiallar   sas nda t dqiq etm si olduqca müsb t tendensiyad r.  
Yenilik is   h r zaman ç tin q bul olunur. Dünya dilçiliyind  
ged n prosesl r, yeni istiqam tli ara d rmalar B.X lilovun elmi 
yarad c l nda h r zaman öz  ksini tap r. Onun yazd   d rslikl r 
d  dövrün yeni standartlar na tam cavab verir.  
Buludxan X lilovun yarad c l   t kc  elmi f aliyy tl  
m hdudla m r, publisistik m qal l ri d  respublika m tbuat nda, 
virtual al md  h r zaman diqq ti c lb edir.  

---