Microsoft Word bibloqrafiya-20. 09. 2017. doc

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
154
 
“M N M KÖNLÜM DEY R K ...” 
 
   
 
 
 
H r  ey göz ldir h yatda, 
   
 
 
S n bu göz lliyi anlaya, duya bils n... 
 
Göz l bir mahn da s sl n n bu müdrik misralar m ntiqi, f ls fi 
dü ünc y   saslanmaqla çox ibr tamizdir. H qiq t n göz llik 
m fhumu çox geni dir. H yat n göz lliyini 
rtl ndir n amill r 
çoxdur. Bunu h r  müxt lif cür anlay b, müxt lif cür duyur. M n is  
bel  yana ram ki, h yatda  n göz l varl q  nsand r.  xlaqi c h td n 
qüsursuz, saf, t miz, m n viyyat  pak, “aydan ar , sudan duru” olan 
nsan. Bu cür insanlarla ünsiyy td  olark n dü ünürs n ki, bu i ql  
dünyaya g lm y  d  d y r v  bu i ql  dünyada ya ama a da. 
Haqq nda söhb t açaca m insan – Az rbaycan Yaz ç lar Birli-
yininin üzvü, filologiya elml ri doktoru, professor Buludxan X lilov 
özün  yurd-yuva, m sk n sald  o  r fli s ran n l yaq tli sakinl -
rind ndir.Onunla ünsiyy td  olduqda insan n dü ünc  meydan nda 
bel  bir fikir cövlan edir:  lahi, S n insanlara n  q d r yüks k, ali 
bir varl q olmaq imkanlar  vermis n v  yaz q o k sl r  ki, bu 
imkanlardan yararlana bilmir. 
vv ll r, y ni  xsi tan l m olana q d r Buludxan X lilov 
m nim üçün filologiyam zda xüsusi yeri olan alim, dilçilik sah sin-
d  yaz lan bir çox qiym tli  s rl rin mü llifi v  n hay t, Az rbay-
can Dövl t Pedaqoji Universitetind  filologiya fakült sinin dekan  
kimi  ziz idi. Çünki o, uzun müdd tdir ki, m nim bir vaxtlar (1980-
1984) t hsil ald m fakült nin dekan d r. Bu bax mdan universite-
tin özü q d r m n  orada çal an h r k s  zizdir, do mad r. Sonra-
lar Buludxan X lilovu yax ndan tan d qda ona olan r b tim qat-
qat artd , yüks ldi.  nsan  ya adan, h yata ba layan da göz l ünsiy-
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
155
y t, xo r ftar münasib tdir. Bu cür münasib tl rdir ki, insan  pill -
pill  ucald r, yüks ldir, ya ama a sövq edir, ona güc-qüvv t verir, 
onun qurub-yaratmaq h v sini art r r. 
Tan d m andan m nim Buludxan mü lliml   s mimi münasi-
b tim yaran b v  art q bu münasib t dostlu a çevrilib. O, h r bir i -
d  m suliyy ti, yüks k intizam  il  f rql nir. Sad lik, t vazökarl q, 
öz do ma yurduna, d d -baba oca na ba l l q Buludxan mü lli-
min can ndad r, bu duy ular onun qan na hopmu dur. Dön -dön  
söhb tl rind  ata-baba yurdundan – Q rbi Az rbaycanda yerl
n 
Amasiyadan, onun cazib dar t bi tind n, füsunkar göz lliyind n, 
s fal  yerl rind n ür k dolusu dan ar, h sr td n köz alan bir yan  
il  oralara – o torpaqlara, o do ma m kana dönm k arzusunu dil  
g tir r. 
Buludxan mü lliml  söhb t  snas nda insan özü safla r, duru-
la r. Çünki yax  insanlar n  hat sind  olmaq insan  cilalay r. Mü-
q dd s sözün imkanlar ndan o, çox m har tl  yararlan r. Sözl r onun 
simas nda öz yerini, m kan n  tap b, sanki rahatlan r; onun nitqind  
sözl r, ifad l r ciy r dolusu n f s ala bilir. “Dilimizd  obrazl l q, 
ifad lilik çox güclüdür” fikri il  tam olaraq raz la a bilmir m. Çünki 
dild ki sözl r ilkin m nas nda adi, sad  s sl n n ünsürl rdir. Onlara 
h yat ver n, onlar  qüdr t sahibi ed n, ucaldan,  öhr tl ndir n is  
sözd n m har tl , ustal qla, pe karcas na istifad  ed nl rdir. “Tor-
paq deyir: Öldür m ni, dirildim s ni!” Söz d  deyir ki, cilala m ni ki, 
parlay m, q lbl r  nur saç m, fikir v  dü ünc l ri i qland r m, bu 
i
n par lt s nda bütün b
riyy t nura q rq olsun. Buludxan 
mü llim söz  bu cür yana r, sözd n bu cür istifad  edir. Onun nit-
qind  sözl r mane siz g lir, biçiml nmi , q lib  sal nm  formada, 
ah ngdar ritm alaraq ax b g lir; sanki bulaq suyu t k saf, t miz, pak. 
Buludxan mü llimd   m nim diqq timi ç k n  n mühüm amil 
onun  sl az rbaycanl  olmas d r. O, milli-m n vi d y rl r , b
ri 

---

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
156
d y rl r  möhk m tell rl  ba l  bir insand r. Tez-tez televiziya v  
radio efirl rind  müxt lif s pkili verili l r   d v t al r. Orada 
s sl ndirdiyi fikirl r, dü ünc l r çox d y rlidir. H r bir fikr  yana -
mas  xalq m z n milli-m n vi d y rl rinin qorunmas na, t bli in , 
a lanmas na hesablan b. D f l rl   ahidi olmu am ki, xalq m -
z n “bostan na da  at landa”, milli-m n vi d y rl rimiz  (O d y r-
l r ki, onlar  srl rin d rin qatlar ndan süzülüb g lib; süzüldükc  d  
safla b, durula b. Onlara toxunmaq, onlar n ruhunu incitm k 
olmaz.) laqeyd münasib t göst rildikd  o, n  q d r g rginlik keçirir 
v  möhk m hidd tl nir.Çünki o, öz milli m nsubiyy ti il  qürur 
duyan,“M nsub oldu u xalq n e qini müqq d s bir m
l kimi öz 
q lbind  yand ran” (S.Vur un)  sl v t np rv rdir. 
Buludxan mü llim i güzard r,  m ksev rdir, öz pe sini d rin-
d n sev nl rd n biridir. Güclü potensial  var, d rin biliy  malikdir, 
yarad c  alimdir. H r bir fikr  öz meyarlar  ç rçiv sind  yana ma  
bacar r, h r bir n z ri fikirl ri d rin, tutarl  faktlara, d lill r  söyk -
nir. O, alimt k özünü ölm z söz xiridar m z Hüseyn Arifin “Alim 
var, a saçl  Qoca Qafqaz n çe m   t k durulub dibind n ç x r” 
düsturuna biçiml mi dir. H qiq t n, Buludxan mü llim filologiya 
sah sind  görk mli t dqiqatç d r, m hsuldar alimdir, çoxlu sayda 
elmi m qal l rin, publisistik yaz lar n, d rslikl rin, d rs v saitl ri-
nin, monoqrafiyalar n mü llifidir. Hüseyn Arifin poetik dünyas n-
dan süzülüb g l n “Alim kimdir? Kitaba bax,  air kimdir? Xalqdan 
soru ...” hikm ti h qiq tin ifad sidir. O, filoloji sah d  d rin ara -
d rmalar aparm   v  bu f aliyy ti u urla davam etdirm kd dir. 
Onun yarad c l nda diqq t ç k n  sas c h t odur ki, h r bir b dii, 
elmi-m n vi v  intellektual yana mas  sa lam dü ünc y , sa lam 
t f kkür   saslan r. Bu da onun geni ,  hat li mütali sind n b hr -
l nir. Söhb t  snas nda bir d f  o qeyd el di ki, n  q d r i d n yor-
un g ls m bel , ax amlar mütali  etm mi , h r hans  yeni bir 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
157
material   n z rd n keçirm mi  gözüm  yuxu getmir. Bu yana ma 
ziyal l n t c ssümüdür, elmin, biliyin ziyas ndan yet rinc y  q -
d r nur, i q almaq namin  apar lan f dakarl n bariz nümun sidir. 
Bu d m dahi müt ff kirimiz Nizami G nc vinin müdrik bir 
k lam n  xat rlamaq yerin  dü rdi: 
H r gec  biliy  qap  açmadan, 
Ba m  yast a qoymad m bir an. 
Bu ha iy d n d  göründüyü kimi, Buludxan mü llim dahi Niza-
minin insan bar d  dü ünc l rini ömrünün h yat f ls f sin  
çevirmi dir. Bu f ls f nin nurundan qidalanm  olan onun h yat 
ideal  ömrünün h r s hif sini m nal  ya amaq, ür yinin odunu, 
alovunu, istisini  taf ndak lardan heç v d   sirg m m k, onlar   h r 
zaman  irin- irin duy ular n n, göz l-göz l hissl rinin, xo  t ssürat-
lar n n a u una almaqdan ibar tdir. O, alic nab, n cib, insanp rv r 
v  qay ke dir. Xalq na,  traf ndak lara, dost-tan lar na layiqinc  
göst rdiyi xidm ti il  ba dan-aya a xeyirxahl q t c ssüm sidir. 
H r bir insan bu dünyada etdiyi  m ll rl  ya ay r. Kimisi yax , 
kimisi pis  m ll ri il  yadda larda qal r. Xalq  airi S m d Vur-
unun qeyd etdiyi kimi, “Tarix yax l  yax  salamlar!”  nsan n 
xo   m ll rl  ya amas , etdiyi yax l qlar onun dünyaya b x  etdiyi 
göz llikl rdir. Buludxan mü llim d  yax  bir insan kimi, n cib, 
l yaq tli bir varl qt k onu yax ndan tan yanlar n t f kküründ  d rin 
izl r buraxmaqdad r. 
Milli-m n vi d y rl rimizin t hlük li h dd  oldu u bir zaman-
da, Buludxan mü llim, Sizint k ziyal lara, v t ncanl  insanlara eh-
tiyac m z 
daha 
çoxdur.     
Alim var, gör nd  gözl rin gülür,  
Deyirs n: - N  göz l, n  mehriband r. 
Buludxan mü llim, Hüseyn Arifin fikir dünyas ndan Siz   amil 
oluna bil c k yuxar da s sl n n bu hikm ti d  dil   g tirm k 

---