36
Ermənistan
Spitak,
Noyemberyan
15,000 151.80
98.81
Azərbaycan
Ağsu, Yevlax
12,000
148.00
81.08
Gürcüstan
Xaşuri,
Tsavkisi
13,000 144.07
90.23
Ermənistan və Gürcüstanda hasarlama üçün taxta dirəklərə
bağlanmış adi sinklənməmiş tikanlı məftil istifadə olunmuşdur
(layihə üçün Şəkil 3 baxın). Azərbaycanda meşələrin istifadəsi
ilə bağlı hüquqi məhdudiyyətlər səbəbindən hasarlar beton
özülə bərkidilmiş metal dirəklərə bağlanan sinklənmiş tikanlı
məftil istifadə olunmuşdur.
37
Şəkil 5 - Hasarlanmış Yevlax pilot layihə ərazisi
Əkilmə metodu / sahənin hazırlanması
Planlaşdırma komandaları hər bir meşə əkini üçün
uyğunluğundan asılı olaraq təbii regenerasiyaya kömək
edilməsi (məsələn, torpağı belləmək və ya yabanı kolları
çıxarmaqla), həmçinin şitil əkilməsi və ya toxum səpini
vasitəsilə üstünlük verilən cinslərin təbii regenerasiyasının
gücləndirilməsi, yaxud da təbii regenerasiyanın olmadığı
yerlərdə toxum səpini və ya şitil əkilməsi ilə ağac əkinləri üçün
regenerasiya tədbirlərini nəzərə almalıdır. Regenerasiya
tədbirləri (səpin, şitil/tinglərin əkilməsi, inkişafa mane olan
kolların çıxarılması) sağlam ağacların kəsilməsi (layihə
komandası bu qərarın tərəfdaşlar arasında fikir ayrılıqlarına
səbəb olacağını nəzərə alıb) ilə boşluqların yaradılması
seçiminin əksinə olaraq mövcud boşluqları diqqət mərkəzində
saxlanmışdır; istənilən halda, transformasiya tədbirləri üçün
38
ayrılmış büdcə mövcud boşluqlarda həyata keçirilən tədbirlərə
xərclənmişdir.
Əkilmənin layihələndirilməsi
Əkin və səpin sxemləri müxtəlif sahə şəraitləri və fərqli
cins kombinasiyaları üçün işlənib hazırlanmışdır (bax, Nümunə
Şəkil 6-də verilir).
Şəkil 6 – Əkin sxemi nümunəsi.
39
Planlaşdırılan regenerasiya tədbirləri
Birbaşa regenerasiya tədbirləri (əkin və səpin) ümumi
ərazisi 450 ha ibarət olan nümayiş sahəsinin təqribən 150
hektarında planlaşdırılmışdır.
Əkin sonrası qulluq üçün tədbirlər
Planlaşdırma komandalarının üzərinə əkilmiş şitillərin və
səpilmiş toxumlardan əmələ gələn tinglərin lazımi qaydada
formalaşması üçün tələb olunan tədbirləri göstərmək vəzifəsi
qoyulmuşdu. Tədbirlər şitillərin əkildiyi və toxumların
səpildiyi il və bundan sonrakı beş il üçün dəqiq göstərilmişdir.
Göstərilmiş tədbirlərə gəmiricilərlə mübarizə, inkişafa mane
olan kol bitkilərinin kəsilərək çıxarılması və qurumuş şitillərin
əvəzlənməsi daxildir.
Transformasiya tədbirlərinin xərcləri
Layihə çərçivəsində transformasiya tədbirlərinə €747,801
avro xərclənmişdir. Cədvəl 5 rayonlar üzrə və bəndə/fəaliyyətə
görə xərclərin bölgüsünü göstərir. Xərclər ümumi sahə üçün
göstərilmişdir (nümayiş ərazilərinin sahəsi). XƏrclər ölkələr
üzrə bəzi bəndlərə görə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir.
Azərbaycanda hasarlama xərcləri Gürcüstan və Ermənistana
nisbətən daha yüksək olmuşdur (hər metrə görə təqribən üç
dəfə çox). Bunun səbəbi Azərbaycanda daha bahalı olan polad
dirəklərin istifadə edilməsidir (Azərbaycan qanunvericiliyi belə
məqsədlər üçün meşələrdə ağacların kəsilməsini qadağan edir.
Gürcüstanda şitillərin xərci Ermənistandakı xərcləri üç dəfə,
Azərbaycandakı xərcləri isə iki dəfə üstələmişdir – bunun
səbəbi Gürcüstanda az sayda təchizatçıların olması və müvafiq
olaraq rəqabətin kiçik olması ilə bağlıdır.
41
Şəkil 7- Layihə ərazilərində əkin işlərinin aparılması,
Gürcüstan
42
3.2
YAYILMA
İş paketi 2-də göstərilən layihə fəaliyyətlərinə hazırki
hesabatın hazırlanması və yayılması, iş paketi 3 çərçivəsində
işlənib hazırlanmış təlim modulunun yayılması (bax, aşağıda
bölmə 3.3) və meşə transformasiyası üzrə təlimatların
işlənməsi və yayılması daxildir
3
.
Bu təlimatların məqsədi layihənin nəticələrini
genişləndirmək və Cənubi Qafqaz ölkələrində, yəni Azərbay-
can, Ermənistan və Gürcüstanda meşələrin iqlim dəyişikliyinə
planlaşdırılan adaptasiyasını dəstəkləməkdir. Bu təlimatlar
həyata keçirilmiş tədqiqat və layihə çərçivəsində toplanmış
əyani təcrübə əsasında meşələrin iqlim dəyişmələrinin təsir-
lərinə daha dayanıqlı edəcək tədbirləri necə planlaşdırmaq və
icra etmək gərəkdiyini təsvir edir. Təlimatlar regiondakı meşə
landşaftlarının qısa icmalı ilə başlayır. İcmalın ardınca
regionun iqliminin necə dəyişdiyinə dair hesablamalar və iqlim
modellərindən alınan proqnozlar əsasında gələcəkdə iqlimin
necə olacağı barədə şərhlər verilir. Daha sonra təlimatlar iqlim
dəyişmələrinin meşələrə təsirini və Cənubi Qafqazın iqlimində
proqnoz olunan dəyişikliklərin regionun meşələrinə təsirini
təsvir edir. Ardınca təlimatlar iqlimdə proqnoz olunan dəyişik-
likləri və müxtəlif ağac cinslərinin gələcək iqlim şəraitlərinə
münasibliyini nəzərə almaqla meşə transformasiya tədbirlərini
təsvir və izah edir.
3
“Meşələrin transformasiyası üzrə təlimatlar: Cənubi Qafqazda
meşələrin iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı bərpa olunma
qabiliyyətinin artırılması məqsədilə meşə plantasiyalarının
transformasiyası”. WWF Almaniya və WWF Qafqaz Proqram Ofisi
tərəfindən dərc olunub. 2015.
Dostları ilə paylaş: |