Microsoft Word Elmi Mecmue 27

Ərəb dilində müəyyənlik və qeyri-müəyyənlik kateqoriyası haqqında bəzi məsələlər
  
341 
“Onun nuru içində çıraq olan bir taxçaya bənzər; taxçadakı o çıraq bir, qəndilin 
içindədir, o qəndil isə sanki parlaq bir ulduzdur [8, 353]. . .  
Bu növ artikli ənənəvi ərəb dilçiliyində xatırladılmağa görə məlum (müəyyən) 
predmetə işarə edən adla işlənən müəyyənlik artikl kimi səciyyələndirilmişdir. 
Ərəb dilində ‘əl artiklinin ifadə etdiyi funksiyaların izahı o qədər genişdir ki, bu 
kiçik həcmli məqalədə hamısını  əhatə etmək çox müşküldür. Mövzu ilə  əlaqədar 
ətraflı araşdırmaya, əgər müyəssər olarsa, ayrı bir məqalə həsr ediləcəkdir. 
 
 
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 
 
1.  
،ص ،
٦٨٠
 
 
،
1882 leipziq  ،لصفملا حرش ،شيعي نبا 
2. 
،رصم ،ةيبرعلا ملع يف لصفملا باتك ،ىرشخمزلا
١٣٢١
 
 ،ص،
86
 
3.  
قلاوب ،باتكلا ،هيوبيس
1316
 ،ص ،
7
-
 
6
          
 
4.    s.68    ،رصم ،كلام نبا ةيفلا ىلع حرش ،ىنومشلاا 
5.  Г.М.Габучан  Теория  артикля и  проблемы  арабского  синтаксиса,  
Москва, 1972, с. 26 –34 
6. B. Topaloğlu, H.Karaman, Sarf – Nahiv kitabı, Kadıköy, 1994, s. 151 
7. Ə.Məmmədov, Ərəb dili, II nəşr, Bakı, 2013 
8. Ziya Bünyadov, Vasim Məmmədəliyev, Quranı Kərim məalı, Bakı, 2007, s. 
353. 
 
 
 

---

Süleymanov Qurbanəli
 
 
342 
 
XÜLASƏ 
 
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, ərəb  ədəbi dilində müəyyənlik və qeyri – 
müəyyənlik kateqoriyasının araşdırması göstərir ki, bu kateqoriyanın dildəki rolu 
digər  əsas  kateqoriyalarla yanaşı, üzərinə düşən  ən mühüm vəzifəsini yerinə 
yetirməklə şərtlənir. Məlum oldu ki, bu mövzudan tələbələr və müstəqil ərəb dilini 
öyrənənlər faydalanacaqlar. 
 
 
SUMMARY 
 
As a result, it should be noted that the article certainly and uncertainty category 
of Arabic literary language shaves that the role and functioning of this category in the 
language determine the most important task along . It becomes clear that students and 
learners will benefit from this subject. 
 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В  заключение  следует  отметить,  что  исследование  категории 
определённости – неопределённости в арабском языке показало, что её роль в 
языке  является  очень  важной  наряду  с  другими  основными  категориями. 
Вполне  возможно,  что  это  тема  будет  полезно  студентам  и  другим  лицам, 
которые изучают арабский язык самостоятельно. 

---

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nde Din ve devlet İlişkileri (1918-1920)
  
343 
 
 
AZERBAYCAN HALK CUMHURİYETİ’NDE DİN VE  
DEVLET İLİŞKİLERİ (1918-1920) 
 
Dr. Asaf GANBAROV 
Bakü İslam Üniversitesi Din Sosyolojisi Öğretim Üyesi 
[e-mail] 
 
 
Anahtar sözcükler: din-devlet ilişkileri, din ve siyaset, sekülerizm, Azerbaycan 
Halk Cumhuriyeti 
Key words: religion-state relationships, religion and politics, secularism, 
Azerbaijani Democratic Republic  
Ключевые  слова:  религия-государственные  отношения,  религия  и 
политика, секуляризм, Азербайджанская Демократическая Республика 
 
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti: Bağımsızlığa Giden Yol 
Bağımsız Azerbaycan Devletininin kuruluşu, Transkafkasya Federasyonunun 
yıkılmasından hemen sonra gerçekleşti. Azerbaycan halkının bağımsızlık mücadelesi, 
1917 yılında Rusya’da gerçekleşen Bolşevik ihtilalinden sonra Azerbaycan Müsavat 
Partisi ve Mehmed Emin Resulzade'nin liderliğinde kurulan Azerbaycan Milli Şurası 
öncülüğünde yürütüldü. “Azerbaycan Milli Şurası” 28 Mayıs 1918'de Azerbaycan 
Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etti. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Müslüman 
şarkında kurulan ilk seküler ve demokratik devlet olarak tarihe geçmiştir.
1
 Bağımzlık 
tecrübesinin çok  kısa sürmesine rağmen bu dönemde Azerbaycan toplumunun sosyal 
ve politik hayatında çok önemli adımlar atıldı. Bu adımların en önde geleni, milli 
kimliyi (dini değil) esas alan bir Azerbaycan devleti idealinin temellerinin atlıması 
olmuştu.  İki senelik bu kısa zaman zarfında parlamentar Hükumet kurulmuş, milli 
ordu oluşturulmuş ve Azerbaycan topraklarının tamamında devletin egemenliyi 
sağlamıştır. 
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasını hazırlayan en önemli iki etken, I 
Dünya Savaşı sonucunda Rusya İmparatorluğunun yıkım aşamasına gelmesi ve 1917 
yılında meydana gelen Şubat Devrimi oldu. Şubat devriminden sonra Devlet Duması 
(Meşruti Hükumet) Çar II Nikola’nın idaresini devam ettirmesini reddederek “Geçici 
Komite” tesis edilmesine karar verdi. Böylece II Nikola tahtından indirildi ve 300 
yıllık Romanovlar hanedanına son verildi. Fakat Azerbaycanın bağımsızlığa giden 
yolu hiç de kolay olmadı.  Şubat devrimi sonrası 15-20 Nisan tarihinde Bakü’de 
Kafkas Müslümanları Kongresi toplandı. Kongrede alınan karar: “Müslüman 
milletlerin çıkarlarına en uygun yönetimin, Rusyada federativ temelde örgütlenmiş 
                                                 
1
 Yagub Mahmudlu, Azerbaijan: Short History of Statehood, İslamabad: Leaf Publications, 2005, s. 19. 

---