Microsoft Word Elmi Mecmue 27

Rashadat Seyidzade
 
 
362 
2.  Leasing sözleşmesinde, kiracıya kira süresi bitiminde malı o tarihte beklenen 
piyasa değerinin altında bir değerden satın alma hakkının tanınması. 
3.  Kira süresinin leasing konusu malın ekonomik ömrünün en az yüzde 75`ine 
eşit olması ve kira ödemelerinin toplamının, malın kira süresinin başlangıcındaki 
değerinin, piyasa değeri üzerinden en az yüzde 90`ına eşit olmasıdır. 
Leasing / finansal kiralama uygulamasının aşamaları 
1.  Kiracı istediği mal üzerine satıcı ile ön satış anlaşması yapar, fiyatını belirler. 
Kiracı malı satın alamaz. 
2.  Kiracının katılım bankasına müracaatı üzerine katılım bankası kiracının 
istediği malı satıcıdan alar ve satıcı malı kiracıya, malın faturasını da katılım 
bankasına gönderir. 
3.  Katılım Bankası malı satıcıdan aldığı zaman malın bedelini satıcıya öder ve 
malın mülkiyetine sahip olmuş olur. Katılım bankası satın aldığı malı müşterisine 
kiralar. 
4.  Kiracı malın ücretini/ kira taksitlerini katılım bankasına öder, kira müddeti 
devam ettikçe malı kullanma hakkına sahip olur. 
5.  Kiralar tahsil edildikten sonra mal satış veya hibe yoluyla kiracıya geçer. 
 
E.  SELEM 
Nitelikleri belirli bir malın bedelinin önceden ödenip kendisinin ileri bir tarihte 
teslimini içeren sözleşme türü selem satış olarak adlanmaktadır.
33
 Bu sözleşmenin 
tarihi İslamiyetin ortaya çıktığı tarihlere kadar dayanıyor. Genelde bu tür sözleşmeyi 
ziraat işleri ile uğraşan insanlar yaparlar. Ancak selem akti sadece zirai ürünleri konu 
almaz, her türlü mal üzerine selem sözleşmesi yapılabilir. Sözleşme sürecine 
baktığımız zaman ilk önce Katılım Bankası ile müşteri arasında anlaşma sağlandığını, 
daha sonra bankanın satıcıya mal siparişini verdiğini, bankanın malın bedelini satıcıya 
peşin ödediğini ve mal üretildikten sonra bankanın üretilen malı müşteriye teslim 
ettiğini görüyoruz. Banka malın bedelini satıcıya ödediği zaman malın mülkiyeti 
bankaya geçiyor. Vade sonunda ise müşteri bankaya geri ödeme yapıyor. 
 
F.  İSTİSNA 
İnsanlar kendilerine gerekli olan bir çok malı sipariş verip özel olarak imal 
ettiriyorlar. Bu mal mobilya türleri, ayakkabı, giyim, elbise ve.s olabilir. Bir malın 
anlaşma üzere sipariş verilerek imal ettirilmesi istisna sözleşmesidir. Burada selem 
akdinde olduğu gibi paranın peşin verilmesi şart değildir. Para hem peşin hem de 
veresiye olabilir. “Ancak sipariş bedelenin bir bölümünün işin başında verilmesi ve 
yaklaşık bir teslim tarihinin konuşulması gerek ödeme planının yapılması ve gerekse, 
siparişi üstlenen işi sıkı tutması bakımından önemli olabilir”.
34
 
                                                 
33
 Özsoy, Şerafettin, a.g.e, s. 184 
34
 Döndüren, Hamdi, a.g.e, s. 64 

---

Katılım bankacılığı tarihi ve katılım bankalarında fon kullandırma yöntemleri
  
363 
G.  SUKUK 
Sukuk genel olarark “İslami tahvil” olarak da tanınır. Ancak daha doğru tanımı 
varlığa dayalı yatırımdır.
35
 Sukuk işleminde 3 taraf olur: akit mevzusu mal, yatırımcı, 
projenin finansörü. Yine sukuk işlemi 3 şekilde baş tutar: borç üzerine,menfaat 
üzerine ve mal üzerine. Borç üzerine işlem gören sukuk`un caiz olmamasında 
fukahanın ittifakı vardır. Bunun sebebi faiz ilaveli borçlanmaya dayalı olduğundandır. 
Aynı zamanda bu işlemle batıdakı menkul kıymetleştirme arasında fark yoktur. 
Menfaat üzerine sukuk işlemine gelince ise, bu işlem en çok başvurulan sukuk 
işlemidir. Her hangi bir kuruluş, bir arazi alar ve ya onu kiralar, buradan gelir elde 
eder, daha sonra bu mal üzerindeki menfaatini menkul kıymet haline dönüştürüp 
yatırımcıya satar. Bu işlem fıkhin temel akitlerinden olan kiralama akdidir. Burada 
icap-kabul vardır. Mal sahibi kira sertifikasını piyasaya arz etdiyi zaman “icap” 
oluşur. Yatırımcı sertifikanı aldığı zaman “kabul” meydana gelir. Yatırımcılar bu 
setifikaya yatırım yaptıkları zaman kiraya mevzu olan malın menfaati üzerine ortaklık 
kurmuş olurlar. Sonuçta, ortaklık kurdukları mevzuunun gelirini satın aldıkları 
sukukun değeri oranında paylaşırlar. Bu işlem menfaat üzerine kurulmuştur. Bu 
işlemin diğer bir adı “İcare sukuku”dur. Bu işlem İslam fıkhı açısından caiz işlemdir. 
Sukuk bir borç enstrümanı değildir: temelinde mutlaka bir dayanak varlık 
bulunmaktadır. Sertifika sahibine dayanak varlıktan doğan gelirden istifade etme 
hakkı tanınır.
36
 
 
SONUÇ 
Bireysel zihniyete sahip olmayan, her zaman toplumun çıkarlarını önde tutan 
İslamın ön gördüğü müslüman toplumlar için onların dini inançlarına ve yaşam 
prensiplerine zıt olan kapitalist sistemin ortaya çıkardığı bankacılık ve finans sistemi 
asla faydalı olamazdı. Aynı zamanda mevcut kapitalist sistemin ortaya çıkarmış 
olduğu sorunlar ve mevcut sistemin toplumu değil bireyi ön pilanda tutan prensipleri 
20. yüzyılın 60`lı  yıllarından itibaren İslam dünyasının önde gelen ülkelerinin üst 
düzey finans sorumlularında bu sisteme alternatif başka bir sistem kurma gereği 
hissettirdi. 1960`lı  yıllardan teorik olarak başlayan faizsiz finans sitemi 1970`li 
yıllarda artık pratiğe dönüşmeye başladı. Temel adlandıra bileceğimiz bu başarılar 
sonucunda bu gün biz dünyanın dört bir tarafına yayılmış olan faizsiz finans 
sisteminden, katılım bankacılığından söz edebiliyoruz. Her ne kadar faizsiz finans 
sistemi ve katılım bankacılığı  İslam ülkelerinde ortaya çıkarak müslümanların 
çoğunlukla yaşadığı coğrafi bölgelerde talep görse de, artık devletin özel desteği ile 
nüfusunun az bir kısmı müslüman olan  Hıristiyan ülkelerinde de gelişim 
göstermektedir. Buna örnek olarak İngiltere`yi, Çin`i, Fransa`yı, Almanya`yı, Honk 
Kong`u,  İtaliya`yı, Yaponiya`yı, Koreya`yı, Luksemburg`u, Singapur`u göstere 
biliriz.  
                                                 
35
 Saraç, Mehmet, Sukuk, s.3 
36
 Özsoy, Şerafettin, a.g.e, s. 188 

---