f.f.d. Mürsəlov Mirniyaz Mürsəl o.
56
6. Vəqf və İbtida. Bəzi alimlər vəqf və ibtida
səbəbi ilə meydana gələn
xətalarmənanı çox dəyişdiyi təqdirdənamazı pozacağını bildirmişdir.
14
Göründüyü kimi, həm qiraət alimləri, həm də fəqihlər qiraət xətaları baş verən
zaman daha çox mənanın dəyişib-dəyişməməsinə diqqət yetirmiş, məna dəyişdiyi
təqdirdə namazın da pozulacağını bildirmişlər. Bəzi hallarda isə məna dəyişməsə də,
hərflərin lazımi
xüsusiyyətləri, bəzən də ilahi kəlamın çatdırmaq istədiyi mənanı ifadə
edən kəlmələr dəyişdiyi üçün namaz pozulur. Ona görə də, hər bir müsəlman vacib
buyurulan namaz ibadətini icra etdikdə namazın zəruri rüknlərindən olan Quran
qiraətinə həssas yanaşmalı və gücünün çatdığı qədər təcvid qaydalarına riayət
etməlidir.
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT:
1. Adıgüzel Mehmet, Kuran`ı-Kerimin tecvidi ve tilavetiyle ilgili ders notları,
Erzurum, İlahiyyat Fakültesi Yayınları, 1993
2.
Algül Hüseyn və digəriləri, İlmihal, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları,
2006
3. Altıkulaç Tayyar, Tecvidu`l-Kuran, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 10.
baskı, 1994
4. Ünlü Demirhan, Kuran`ı-Kerimin tecvidi, Ankara, A.Ü.İlahiyyat Fakültesi,
2005
5. Pakdil Ramazan, Ta`lim Tecvid ve Kıraat, İstanbul, M.Ü. İlahiyyat Fakültesi
Yayınları, 2016
6. Karaçam İsmail, Kuran`ı-Kerimin
faziletleri ve okuma kaideleri, İstanbul,
Marmara Universitesi İlahiyyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2005
7. Lənkərani Məhəmməd Fazil, Tovzihul-Məsail Risaləsi, tərc. M.Əlizadə, nəşr
yeri yoxdur, 2006
8. Mutçalı Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul, Dağavuk yayın, 1995
9. Yüksel Ali Osman, İbn Cezeri ve Tayyibetü`n-Neşr, İstanbul, M.Ü. İlahiyyat
Fakültesi Vakfı Yayınları, 1996
10. V.M.Məmmədəliyev və Z.M.Bünyadov,
Qurani-Kərim və tərcüməsi, Ankara,
TDV yayın matbaacılık tic.işletmesi basımevi, 2016
11.
لعلا بتكلا راد ،توريب ،عابضلا دمحم يلع :حيحصت ،رشعلا تءارقلا يف رشنلا ،يرزجلا نبا
،ةيم
2
.ج
12.
،فراعملاةبتكم،ضايرلا،نآرقلامولعلايفثحابم،ناطقلاعانم
1981
14
İsmail Karaçam, Kuran`ı-Kerimin faziletleri ve okuma kaideleri, İstanbul, Marmara Universitesi
İlahiyyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2005, səh. 237-240
Təcvid elmində ləhn anlayışı və onun namazla bağlı fiqhi hökmlərə təsiri
57
XÜLASƏ
QİRAƏT ALİMLƏRİNƏ GÖRƏ QURANİ-KƏRİMİN SÜRƏT
BAXIMINDAN OXUNUŞ ÜSULLARI
Quran oxuyarkən
hərflərin xüsusiyyətlərində, hərəkələrdə və təcvid qaydalarının
tətbiqi zamanı meydana gələn xətalar Ləhn adlanır. Qiraət alimləri Ləhni iki yerə
ayırmışlar: Ləhni-cəli və Ləhni-xəfi. Ləhni-cəli Quran oxumağı bacaran hər kəsin
anlaya biləcəyi xətalardır. Bu xətalar hərflərin məxrəclərində və xüsusiyyətlərində,
hərəkələrdə və sükunlarda meydana gəlir. Ləhni xəfi isə Quran və qiraət elmi
sahəsində mütəxəssis olan şəxslərin anlaya biləcəyi xətalardır. Ləhni xəfi təcvid
qaydalarının tətbiqi zamanı maydana gəlir. Quran oxunduğu zaman Ləhni-cəli sayılan
xətalar
meydana gələrsə, çox vaxt məna dəyişir. Bu da namaz əsnasında baş verərsə,
bəzi məzhəblərin fikrinə görə məna dəyişdiyi üçün namaz pozular.
РЕЗЮМЕ
МЕТОДЫ СКОРОСТНОГО ЧТЕНИЯ КОРАНА С ТОЧКИ ЗРЕНИЯ
УЧЕНЫХ КЫРААТА
Ошибки возникающие во время чтения Корана в качестве букв, хареке и во
время применения правил таджвида, называются Лахн. Ученые Кыраата
разделили Лахн на два вида: Лахни-джели и Лахни-хафи. Лахни-джели ошибки,
каторые может различить каждый чтец Корана. Эти ошибки возникают при
произношении букв, хараке и сукунах. А лахни-хафи это ошибки, которые
могут понять только специалисты в области науки Кыраата и Корана. Лахни-
хафи возникает в результате применения правил таджвида. Во время чтения
Корана когда возникают ошибки Лахны-хафи, меняется перевод смысла. По
мнению некоторых сект, ошибки при чтении Корана во время молитвы могут
испортить намаз из-за изменения смысла.
f.f.d. Mürsəlov Mirniyaz Mürsəl o.
58
SUMMARY
THE FAST RECİTATİON METHODS OF THE QU`RAN ACCORDİNG TO
QİRAAT SCHOLARS
The features of the letters, harakas (vowels) and the mistakes which are made
during the practical implementation of Tajweed rules while reciting the Qur`an are
called Lahn. The Qiraat scholars divide Lahn in two parts: al-Lahn al-Jali and al-Lahn
al-Khafi. al-Lahn al-Jali is a mistake which is understandable for everyone who can
recite the Qur`an. These mistakes occur in the articulation
places and attributes of the
Arabic letters as well as in harakas (vowels) and sukuns (vowellessness). al-Lahn al-
khafi, on the other hand, is a mistake which can be understood only by Quran and
Qiraaat specialists. al-Lahn al-khafi occur during the practical implementation of
Tajweed rules.
If the mistakes, which are considered as al-Lahn al-Jali, are made, then
usually the meaning changes. If they are made during Salah, then, according to some
juridical
schools of Islam, they break the prayer, because they change the meaning.
Çapa tövsiyə etdi: i.f.d. A.M.Şirinov