Microsoft Word esh mitci doc
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 Milli ideologiyamızın formalaşmasında irəli sürülən bütün bu dəyərli fikir və mülahizələrlə yanaşı əsərdə mübahisə doğuracaq bəzi məsələlər də vardır ki, onları yazılı şəkildə müəllifin nəzərinə çatdırdığımızdan burada qeyd etməyi lazım bilmirik. Ümid edirik ki, əsər çapa hazırlanarkən müəllif bu məsləhətlərimizi nəzərə alacaq. Son olaraq qeyd etməyi lazım bilirik ki, müəllifin bu əsəri son dövrlərdə milli ideologiyamıza həsr edilmiş ən dəyərli tədqiqatlardan biridir. Tədqiqat əsəri bu vaxta qədər buraxılmış müəyyən boşluqların doldurulmasında mühüm mənbələrdən sayıla bilər. Müəllifə gələcək tədqiqatlarında başarılar diləyirəm. Aydın QASIMLI (MƏDƏTOĞLU) Türkoloq, filologiya elmləri namizədi, dosent. 6 Giriş Çağdaş dövrümüzdə xalqımızın milli ideologiya prob- leminin araşdırılması aktual məsələlərdəndir. İndiyə qədər bu sahə ilə bağlı müəyyən araşdırmalar aparılmışdır. Bu araş- dırmalara Əlikram Tağıyev, Nizaməddin Şəmsizadə, Həsən Əzizoğlu (Həsənov), Faiq Ələkbərov (Qəzənfəroğlu), Kamran Məmmədov, Elşad Mirələm, Sona Vəliyeva, Rahid Ulusel, Mübariz Yusifov, Aydın Abbasov və b. müəlliflərin əsərlərini misal göstərmək olar. Bu araşdırmalar öz tədqiqat predmetləri üzrə kifayət qədər dəyərli və lazımlı araşdırmalardır. Lakin indiyə qədər milli ideologiya mövzusunda yazılmış əsərlər milli ideologiyamızın yalnız ayrı-ayrı məsələlərini əhatə etmiş və bu baxımdan məhdud xarakter daşımışdır. Milli ideologi- yamız demək olar ki, indiyə qədər bütöv bir sistem şəklində tədqiqata cəlb edilməmişdir. Hətta bəzi milli-ideoloji məsələlər haqqında indiyə qədər yalnız məqalələr, çıxışlar və müsahi- bələr səviyyəsində danışılmışdır. Halbuki, xalqımızın, xüsusən də gənc nəslin milli şüurunun inkişafında və milli hədəflərimiz uğrunda mübarizədə milli ideologiyamızın bir bütöv sistem şəklində öyrənilməsi vacib məsələlərdəndir. Bu kitabda milli ideologiyamız olan türk millətçiliyini bir bütöv sistem şəklində araşdırmaya cəlb etməyə çalışmışıq. Kitab “Giriş” hissəsindən, üç bölmədən və “Nəticələr”dən ibarətdir. Birinci bölmədə öncə daha aydın və bütöv təsəvvürün yaranması naminə ideologiya anlayışı incələnmiş, ideologiya- ların ən geniş təsnifatı müəyyən edilmiş, tarixən yaranmış ideologiyalar haqqında ətraflı məlumat verilmiş, milli ideo- logiya – millətçilik şovinizmə qarşı dayanan bir mütərəqqi ide- ologiya kimi izah edilmişdir. Daha sonra milli ideologiyamızın formalaşması və inkişafının son iki yüz illik tarixi ayrı-ayrı türk xalqları üzrə xronoloji olaraq, yeni yanaşma ilə nəzərdən keçirilmişdir. Belə ki, türk millətçiliyinin yaranmasının tarixi şəraiti, Qacarlar və Osmanlı dövlətlərində milli ideyaların 7 formalaşması, Çar Rusiyasında türkçülük ideyalarının for- malaşması, Xalq Cümhuriyyəti dövründə Azərbaycanda aparılan milli-demokratik islahatlar, M.K.Atatürkün başçılığı altında milli azadlıq hərəkatı, Türkiyə Cümhuriyyətində mil- lətçilik, şovinist İran-fars rejiminə qarşı milli hərəkatlar, sovet hakimiyyəti dövründə Quzey Azərbaycanda milli hərəkat, müs- təqillikdən sonra Azərbaycan Respublikasında millətçilik və Bütöv Azərbaycan ideyası haqqında ətraflı məlumat verilmiş və bu inkişaf tarixi yeni yanaşma ilə qiymətləndirilmişdir. Birinci bölmədə həmçinin türk millətçiliyində mövcud olan üçlü sistemin və türk millətçiliyinin səviyyələrinin dəqiqləş- dirilmiş izahı verilmişdir. Kitabın ikinci bölməsində tarixi və mövcud reallıqları, elmi nəzəriyyələri və s. nəzərə alaraq çağdaş dövrümüz üçün milli ideologiyamızın müxtəlif (milli, iqtisadi, siyasi-hüquqi, fəlsəfi və dini) məsələləri sistem şəklində araşdırılmış, müəyyən fikirlər və qənaətlər irəli sürülmüşdür. Kitabın üçüncü bölməsində milli ideologiyamızda əsas məsələlərdən olan milli mənəvi dəyərlərimizi (MMD) qoruyub- yaşatmaq və yüksəltmək problemləri, o cümlədən onların tədqiqi və təbliğinin mövcud durumu, həmçinin MMD-imizin ictimai əhəmiyyəti – cəmiyyətin həyatında və inkişafındakı ro- lu haqqında geniş söhbət açılmışdır. Kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulduğundan, hadisələri, fikirləri, çıxarılan nəticə və qənaətləri mümkün qədər qısa və sadə elmi-məntiqi dildə ifadə etməyə çalışmışıq. 8 I BÖLMƏ. İdeologiya anlayışı, ideologiyaların təsnifatı və tarixən yaranmış ideologiyalar 1. İdeologiya anlayışı İdeologiya ifadəsi (yun. “idea” – anlayış, təsəvvür, “loqos” – söz, təlim) hərfi baxımdan “ideya haqqında elm” mənasını verir. Lakin elmi termin kimi ideologiya çox geniş və çoxsahəli anlayışdır. O, elmin müxtəlif sahələrinin, təbiət və cəmiyyət qanunlarının, burada qarşıya çıxan ziddiyyətlərin öyrənilməsini və bəşəri problemlərin həlli yollarının müəyyən edilməsini özündə ehtiva edir. Ta qədimdən filosoflar, mütəfəkkirlər, alimlər dünyanı, varlığı, materiyanı dərk etməyə, təbiət və cəmiyyət qanunlarını öyrənməyə, ictimai ziddiyyətləri, prob- lemləri həll etməyə, cəmiyyətdə əmin-amanlığa, bəşəriyyətin xoşbəxtliyinə nail olmağa çalışmış və bununla da müxtəlif sahələrdə görüşlər, təlimlər, ideyalar meydana çıxmışdır. Bu cür çoxsahəli görüşlər və ideyaların elmi sistemi sonralar (XIX əsrin əvvəllərindən) ideologiya termini ilə ifadə edilmişdir. Lakin bu anlayışa bu günə qədər də vahid baxış yoxdur və müxtəlif cür təriflər verilir. İdeologiyaya ən ümumi şəkildə aşağıdakı kimi tərif vermək olar: İdeologiya – ictimai problemlərin həllinə və inkişafa yö- nəldiyi əsaslandırılan fəlsəfi, iqtisadi, siyasi, hüquqi, dini, əxlaqi və s. görüşlərin və ideyaların bütöv sistemidir. İlk növbədə onu qeyd etmək lazımdır ki, ideologiya elə bir bütöv sistemə malik olmalıdır ki, oradakı görüşlər biri-biri ilə ziddiyyət təşkil etməsin, biri-birini tamamlasın və vəhdət təşkil etsin. İdeologiyalarda son məqsəd kimi bir qayda olaraq ictimai problemlərin həlli, bəşəriyyətin xoşbəxtliyi göstərilir. Düzdür, əsl məqsədi mürtəce (işğalçılıq, müstəmləkəçilik, istismarçılıq, və s.) xarakter daşıyan ideologiyalar da var. Lakin belə ideologiyaların nəzəri əsaslarında adətən həqiqi məqsəd giz- Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|