353
-Yəqin məni partiya sıralarından çıxararlar,-deyə mənə
baxdı.
Mən gülümsündüm.
-Çayını soyutma, iç-dedim. -Sən sevinməlisən ki, sənin
məqalən haqqında belə bir resenziya çap olunub. Deməli
hədəfə dəymisən. Bədxahların isə gözü bunu götürmür.
Yadında saxla sənin yazın yaddaşlarda qalacaq, “Kommu-
nist” qəzetində yazılan böhtan xarakterli məqalə isə sabun
köpüyü kimi məhv olacaq, partlayacaq. Sən Azərbaycan
publisistikasına yeni ruh, yeni nəfəs gətirmisən. Bu sevin-
dirici haldır. Ruhdan düşmə. Qaldı sənin partiya məsələnə,
onu biz həll etməliyik, həllinə də ehtiyac yoxdur. Get,
yaradıcılıqla məşğul ol və bizi belə sanballı əsərlərlə tez-tez
sevindir.
Feyzinin sifəti açıldı, gülümsündü. Çay içib dedi:
-Nə yaxşı ürək-dirək verdin, yoxsa, bütün gecəni yata bil-
məzdim.
Feyzi Mustafayev haqq-ədalət tərəfdarı idi. Heç kimlə işi
olmazdı. Onun bir eşqi, bir amalı vardı-Yaradıcılıq. Gecə-gün-
düz yazı masası arxasında oturub, yaddaşındakıları ağ vərəqlərə
köçürüb, səhəri gün dostlarına oxuyar, onlardan məsləhətlər
alardı.
Küçələrdə həmişə fikirli gəzərdi. Düzdür, hamıda
olduğu
kimi onu da ev, ailə, məişət problemləri sıxırdı, üzürdü. Bəlkə
də, bu, bir kabus idi, onu daim izləyirdi, daxilən əzirdi, ömrünə
balta çalırdı. Feyzi isə bu problemlər burulğanında gələcək
əsərlərinin qəhrəmanlarını fikirlərində gəzdirirdi. Demək olar ki,
öz həyatını unutmuşdu, başqasının həyatı ilə yaşayırdı.
Feyzinin qələm dostları eşitmişdilər ki, o, Əli Kərim haqqın-
da xatirələr kitabını yazır, çox sevindik. Mərhum şair Əli Kərim
də bu dünyadan vaxtsız köçmüşdür. Allah rəhmət etsin! Onun
şeirləri bu gün də oxucular tərəfindən həvəslə oxunulur.
354
“Dinmə ey kədər” adlı kitab çapdan çıxanda respublikanın
ədəbi mühiti bu əsəri birmənalı qarşılamadı. Kimi təriflədi, kimi
tənqid etdi. Seçim isə oxucuların ixtiyarına verilmişdir. Bu
kitab başqa publisistik əsərlərdən öz dəst- xətti, üslubu, yeni
fəlsəfi-ictimai fikri ilə seçilirdi. Feyzi beynində gəzdirdiklərini
olduğu kimi qələmə alırdı. O, elə qələm sahibi idi ki, sırf
publisistika janrının tələbləri ilə yaza bilməzdi. Feyzi bu
janrdan kənara çıxmışdı, onu daha maraqlı və oxunaqlı etmişdi.
Həyatın öz qanunları var. Feyzi bu qununların çərçivəsindən
çox məharətlə, nəzakət qaydalarına əsaslanaraq çıxırdı. Rəsmiy-
yətçiliyi, quru pafosu, xoşagələn sözləri sevməzdi. Düşündü-
yünü yazırdı, o, oxucunu daim düşündürmək istəyirdi. Belə
dəst-xəttə Vaqif İbrahim haqqında yazdığı “Ölənlər evə qayıdır”
kitabında da rast gəlirik. Akademik Mustafa Salahov, Sumqayı-
tın qurucularından, tanınmış kimyaçı, texnika elmləri namizədi,
mərhum Nərçə Ağayev haqqında çap etdirdiyi kitablara da rast
gəlirik.
Heyif, Feyzi Mustafayev aramızdan tez getdi. Yuxarıda qeyd
etdiyim qara kabus onu həyatboyu izlədi, izlədi və daxildən
parçaladı. Burada şair Əşrəf Veysəllinin bir beyti yada düşür:
Bükülmüşəm yumaq kimi,
Büzüşmüşəm yarpaq kimi,
Gəl boynuna uşaq kimi,
Sarmaşım, Feyzi Mustafa.
Feyzi ilə söhbətlərim, görüşlərim çox olub. Ədəbiyyatdan,
fəlsəfədən, müasir yazıçı və şairlərin çapdan çıxan əsərlərindən
öz aramızda diskussiya yaradırdıq. Mən Feyzinin duyma
qabiliyyətinə, fərdlərə qiymət vermə bacarığına, fikirlərini lako-
nik şəkildə ifadə etmə tərzinə həmişə heyran qalırdım. Söhbət
nədən gedirdisə, həmişə son anda Vaqifin üzərinə gəlir və onun
yaradıcılığı ilə söhbətimizə yekun vurardıq. Feyzi Vaqifi dost
355
kimi sevmirdi, onu özünə ən əziz və doğma qardaş sayırdı.
Əşrəfi də bu cür sevirdi.
-Eyruz, biz yerdə olanda, özümü arxayın hiss edirəm,-
dedi.-Vaqif rəhmətə gedəndə sanki ürəyimin döyüntüsü,
gözlərimin işığı azaldı. Hərdən sözə, məsləhətə ehtiyacım
olur. Kimə müraciət edirəmsə, məni qane etmir. Gözlərimlə
Vaqifi axtarıram. Tapmayanda telefon dəstəyini qaldırıb
Əşrəfin nömrəsini yığıram, onunla görüşürəm, dərdləşirəm,
yüngülləşirəm.
Bəli, Feyzi belə oğlan idi. Onun itkisi hamını sarsıtdı, ən çox
sarsılan isə Əşrəf Şəfiyev oldu. Bu ağır bir dərd idi. İllərlə bir
yerdə, çiyin-çiyinə həyatın acılı-şirinli günlərini yaşayasan,
sevincinə sevinəsən, kədərinə şərik çıxasan və bir gün qəfil dos-
tunu itirəsən. Bu, faciədir. Bu, sözlə ifadə olunmayan bir dərd-
dir. Bu dərdi ürəkdə daşımaq olduqca çətindir. Əşrəf Şəfiyev isə
bu dərdi indi də ürəyində daşıyır. Bernard Şounun bir sözü var:
“İnsan kərpic kimidir, yandıqca bərkiyir:” Əşrəf də bu həyatda
yandıqca bərkimiş, bərkidikcə püxtələşmiş və müdrikləşmişdir.
Sumqayıtda onu müdrik insan, gözəl ziyalı və şair kimi yaxşı
tanıyırlar. Bu çağında onun ürəyində olan ağrılar dostlarının
vaxtsız itirilməsi ilə bağlıdır.
Bir gün dostları haqqında söhbət düşəndə Əşrəf Veysəlli
dedi:
-Sumqayıtda dostlarım çoxdur. Amma Vaqiflə Feyzini
görməyəndə ürəyimdən sanki daş sallanır. Göylərdə uçan,
səmada süzən bir insanın sanki qanadlarını vurub yerə sal-
dılar. Vaqif və Feyzi mənim qanadlarım idi. Bu qanadlar
mənə ruh verirdi, yeni nəfəs gətirirdi. İndi onlardan məh-
rum olmuşam. Sağıma baxıram, Vaqifi axtarıram, soluma
baxıram Feyzini axtarıram. Tapa bilmirəm, qüssələnirəm,
kövrəlirəm və deyirəm: bu dünya doğrudan da fani dünya
imiş.
