Microsoft Word Geo 7 mv-az-capa doc

 
131
fikrinə  gəlirlər. Müəllim suallarla şagirdləri ölkələrin təcrid olunmuş  vəziyyətdə 
yaşaya bilməməsi fikrinə yönəldir. Ölkələrarası əlaqələr pazlın hissələrinin bir-biri 
ilə əlaqələrinə bənzəyir: ölkələr də öz ehtiyaclarını digər ölkələr vasitəsilə ödəyir. 
Bu isə ölkələrarası əlaqələri möhkəmləndirir və inkişaf etdirir.  
 “Fəaliyyət” blokunda verilmiş tapşırıqda  şagirdlər dərslikdəki cədvəldən isti-
fadə edərək verilmiş sualları cavablandırmalıdırlar. Bu tapşırıq  şifahi  şəkildə  də 
aparıla bilər.  Şagirdlər hansı  məsələlərin həllində  əməkdaşlığın mümkünlüyünü 
müzakirə etməlidirlər.  
 Yeni mövzunun izahı BİBÖ metodu ilə həyata keçirilə bilər. Şagirdlərin cütlərlə 
işləməsi daha məqsədəuyğundur.  Əvvəlki dərslərdən  şagirdlərə Azərbaycanın 
coğrafi mövqeyi məlumdur. Onlar Azərbaycanın ölkələrarası əməkdaşlıq üçün  im-
kanlarını da bilirlər.  Şagirdlər inteqrasiyanın müxtəlif sahələrini qruplaşdıra bi-
lərlər. Müəllim yeni mövzunun izahında aşağıdakı sxemi qura bilər: 
 
 
 Öyrəndiklərinizi tətbiq edin.  
 
 
Ölkələr GUAM 
İKT MDB 
Gürcüstan + 
 
 
Rusiya     + 
Misir  +   
İran  
+  
Qazaxıstan  
 
+ 
Ukrayna + 
 
 
 
Nə öyrəndiniz.  Azərbaycan müstəqil ölkə olaraq ilk dəfə  İslam Konfransı 
təşkilatına üzv seçilmişdir.  Ölkə neftinin Avropaya nəqli məqsədilə Qara Dəniz 
İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QİƏT) yaradılmışdır. Avropa İttifaqı ilə iqtisadi 
əməkdaşlıq Azərbaycanın Avropa ölkələri ilə daha sıx əməkdaşlığına imkan verir. 
GUAM isə Avropa ilə Asiya arasında yeni bir iqtisadi məkandır. 
AZƏRBAYCAN 
1991
1992
Demokratiya və İqtisadi  naminə
Təşkilat (GUAM)
Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq 
Təşkilatı (QİƏT) 
Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB)
İslam Konfransı Təşkilatı  (İKT) 
1992
1997
Çap üçün deyil

---

 
132
Öyrəndiklərinizi yoxlayın.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 Qiymətləndirmə meyarları. Şərhetmə  
I səviyyə II 
səviyyə 
III  səviyyə IV 
səviyyə 
Azərbaycanın regio-
nal və sahəvi iqtisadi 
inteqrasiyalarda işti-
rakını müəllimin kö-
məyi ilə  şərh edir. 
Azərbaycanın re-
gional və sahəvi iq-
tisadi inteqrasiya-
larda iştirakını çə-
tinliklə  şərh edir.  
Azərbaycanın 
regional və sahəvi 
iqtisadi inteqra-
siyalarda iştirakını 
əsasən  şərh edir. 
Azərbaycanın 
regional və sahəvi 
iqtisadi inteqra-
siyalarda iştirakını 
düzgün  şərh edir. 
 
Dərs  52/ Mövzu:
 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ  
İQTİSADİYYATI 
 
 
 
ALT 
STANDARTLAR
3.2.3. Dünya təsərrüfatının quruluşuna təsir edən təbii və 
iqtisadi amilləri şərh edir.  
 
 
TƏLİM 
NƏTİCƏLƏRİ 
Azərbaycanın  iqtisadi inkişafını ona  təsir edən amillərlə  
əlaqələndirir.   
 
 
MDB 
QİƏT 
 
İKT 
 
GUAM
 
Azərbaycan neftini Qərb ölkələrinə 
daşımaq məqsədi
 
Keçmiş sovet respublikalarının 
birliyi
 
Avropa və Asiya arasında yeni 
iqtisadi məkan yaratmaq məqsədi
 
Azərbaycanın daxil olduğu ilk 
təşkilat
 
Çap üçün deyil

---

 
133
Yeni mövzunun tədrisində əsas məqsəd Azərbaycanın iqtisadi inkişafına təsir edən 
təbii və iqtisadi amilləri əlaqələndirməkdir.  
 
Motivasiya mərhələsini dərslikdə verilən  şəkil üzərində qurmaq məqsədəuy-
ğundur. Şagirdlər təsvir edilən məhsullar üzrə Azərbaycanın rayonlarını qruplaşdı-
rır və yaşadıqları rayonda hansı məhsulun istehsal edildiyini müzakirə edirlər.  
 “
Fəaliyyət” blokunda verilmiş tapşırıqda  şagirdlər dərslikdə verilən məhsul-
ların hansının idxal, hansının isə ixrac edildiyini qruplaşdırmalıdırlar. 
İxrac: pambıq, benzin, təbii qaz, üzüm, balıq 
İdxal: təyyarə, avtomobil, kofe, taxıl, mobil telefonlar, kondisioner, banan 
 Yeni  mövzunun  izahı  “İQS” üsulu ilə  tədris oluna bilər.  Şagirdlərin cütlərlə 
işləməsi daha məqsədəuyğundur. Əvvəlki dərslərdə şagirdlər iqtisadi əməkdaşlığın 
mahiyyətini və onun ölkə  təsərrüfatına təsirini öyrənmişlər.  Şagirdlərin Bakı–
Tbilisi–Ceyhan neft kəmərinə aid biliklərini xatırlatmaq və bu barədə suallar 
vermək olar. Bu yolun Transqafqaz adlanmasını  və Azərbaycanın coğrafi 
mövqeyinin iş yerlərinin artması ilə  əlaqələndirilməsi  şagirdlər üçün yeni 
məlumatdır. Dövlət və özəl müəssisələrin müqayisəsi  şagirdlərdə yeni bacarıqlar 
formalaşdırır. Azərbaycan təbiətinin də iqtisadiyyatın inkişafına təsirini qiymət-
ləndirmək məqsədəuyğundur.   
 Öyrəndiklərinizi tətbiq edin.  
Dövlət müəssisələrinin payı kəskin azalmış və özəl müəssisələr artmışdır.  
Nə öyrəndiniz.  Azərbaycan neftinin Avropa ölkələrinə daşınmasında  Bakı–
Ceyhan neft kəmərinin rolu böyükdür. Regionlararası mövqedə yerləşdiyinə görə 
ölkə  ərazisindən müxtəlif magistrallar, o cümlədən  Transqafqaz yolu keçir. 
Ölkədə neft sənayesinin inkişafı  əhalinin  məşğulluq  səviyyəsini artırmışdır. 
Azərbaycanda qeyri-dövlət müəssisələri sahibkarlıq hesabına inkişaf edir.    
 Öyrəndiklərinizi yoxlayın. 
 
 
Qiymətləndirmə meyarları: əlaqələndirmə 
 
I səviyyə II 
səviyyə 
III  səviyyə IV 
səviyyə 
Azərbaycanın  iqti-
sadi inkişafını ona  
təsir edən amillərlə 
əlaqələndirməkdə 
çətinlik çəkir. 
Azərbaycanın  iq-
tisadi inkişafını ona  
təsir edən amillərlə  
müəllimin köməyi 
ilə əlaqələndirir. 
Azərbaycanın  iqti-
sadi inkişafını ona  
təsir edən amillərlə, 
əsasən, əlaqələndi-
rir. 
Azərbaycanın  iqti-
sadi inkişafını ona  
təsir edən amillərlə 
sərbəst və düzgün    
əlaqələndirir. 
Azərbaycanın 
iqtisadi 
inkişafına təsir 
edən amillər 
Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft 
kəmərinin  çəkilməsi 
Transqafqaz yolunun respub-
lika ərazisindən keçməsi 
Neft sənayesinin yenidən 
qurulması 
 Müəssisələrin artması 
 
 Sahibkarlıq fəaliyyətinin 
inkişafı 
Qeyri-neft sektorunun inkişafı 
(turizm, kənd təsərrüfatı və 
digərləri) 
Çap üçün deyil

---