Microsoft Word H. Eliyev 21 cild haz?r doc
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________________________________ 396
Demək olar ki, biz o vaxt - 1997-ci ilin sonunda münaqişənin ATƏT-in Lissabon zirvə görüşündə qəbul olunmuş prinsiplər əsasında sülh yolu ilə həll edilməsinə çox yaxınlaşmışdıq. Amma Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyinə görə bu proses dayandı. Bilirsiniz ki, ondan sonra Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi oldu, Levon Ter-Petrosyan istefa verdi, yeni prezident seçkiləri keçirildi. Beləliklə, demək olar ki, 1998- ci il ATƏT-in, yəni Minsk qrupunun bu sahədəki fəaliyyətində tamamilə boşluq kimi qiymətləndirilə bilər. Sonra isə 1998-ci ilin noyabr ayında ATƏT-in Minsk qrupu qəflətən, gözlənilmədən yeni bir təklif irəli sürdü və bu, bütün danışıqlar prosesini tamamilə gərginləşdirdi. Yəni bizə təklif etdilər ki, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsini sülh yolu ilə həll etmək üçün biz Azərbaycanda «ümumi dövlət» prinsipini qəbul etməliyik ki, Azərbaycanın ərazisində Dağlıq Qarabağ kimi bir dövlət yaransın, beləhklə də guya Azərbaycanın ərazi bütövlüyü saxlamlacaqdır. Biz bu təklifi qəbul edə bilməzdik. Təbii ki, ondan imtina etdik. Ancaq təəssüf ki, bundan sonra Minsk qrupu demək olar ki, öz fəaliyyətini dayandırdı. Bizdə belə bir təəssürat yarandı ki, məsələn, 1997-ci ildə Minsk qrupu bir təklif verdi, Azərbaycan bununla razılaşdı, Ermənistan razılaşmadı. Ermənistan razılaşmadığına görə ondan sonra ikinci təklif verdi, Azərbaycan razılaşdı, Ermənistan razılaşmadı. Minsk qrupu üçüncü dəfə elə təklif verdi ki, onunla Azərbaycan razılaşa bilməzdi. Digər tərəfdən, həmin təklifi təxminən bir il fasilədən sonra verdi. Belə çıxdı ki, Azərbaycan bu təkliflə razılaşmadığına görə Minsk qrupu öz fəaliyyətini dayandırdı. Belə nəticə çıxarmaq olar ki, Minsk qrupu bu məsələyə birtərəfli baxır, Azərbaycana qeyri-obyektiv münasibət göstərir. O, bizim razılaşdığımız təklifi Ermənistan qəbul etməyəndə bunu normal hesab edir, amma bizim razı olmadığımız təklifi Ermənistan qəbul edəndə bunu bizim üçün qeyri-
__________________________________________ 397
normal hesab edir. Bizim razılaşmadığımız təklifi Ermənistan qəbul edəndə isə bunu normal hesab edir. İndi bir ildir bizi qınayırlar ki, nə üçün biz bu «ümumi dövlət» formulunu qəbul etmirik və Minsk qrupu yeni bir təklif vermir. Amma Ermənistan Minsk qrupunun verdiyi təkliflərdən imtina edəndə Ermənistana heç bir söz demirdilər, sadəcə, hesab edirdilər ki, yeni təklif vermək lazımdır. Ona görə də mən hesab edirəm ki, Minsk qrupunun fəaliyyəti 1997-ci ildən sonra çox zəifdir. 1998-ci ilin noyabr ayında «ümumi dövlət» formulunu bizə təklif edəndən və biz ondan imtina edəndən sonra isə Minsk qrupu Azərbaycana qarşı qeyri-obyektiv mövqe tutur. Bunlar isə bizi narahat edir. Amerika Birləşmiş Ştatları prezidentinin Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsi üzrə xüsusi səfiri sentyabrın əvvəlində Azərbaycana gəlmişdi. Ondan iki gün sonra isə Rusiyanın xarici işlər naziri Azərbaycana gəlmişdi. Mən həm Amerikanın nümayəndəsi, həm də Rusiyanın nümayəndəsi ilə bu barədə çox açıq, aşkar və prinsipial danışıqlar apardım. Bu, elə onların sizinlə Oslodakı görüşü ərəfəsində olmuşdu. Mən onlara dedim ki, siz Osloda ATƏT-in sədrinə çatdırm, biz bu «ümumi dövlət» təklifmi qəbul edə bilmərik. Biz Minsk qrupundan gözləyirik ki, onlar hər iki tərəf üçün yeni, münasilə təklif versinlər. Minsk qrupu I999-cu ildə öz zəif fəaliyyətini, yaxud fəaliyyətsizliyini müəyyən qədər bununla izah etmək istəyir ki, Ermənistan prezidenti ilə Azərbaycan prezidenti arasında birbaşa danışıqlar prosesi başlanilədır. Ona görə də onlar gözləyirlər ki, bu danışıqlar prosesi nə verəcək. Ondan sonra isə biz nə razılığa gəlsək onlar onunla razı olacaqlar, yaxud da onu müzakirə edəcəklər. Aprel ayında biz sizinlə birlikdə Vaşinqtonda olarkən bir neçə başqa ölkənin iştirakı ilə, Amerika Birləşmiş Ştatları Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbərliyi altında Cənubi Qafqaz
__________________________________________ 398
ölkələri - Gürcüstan, Ermənistan, Azərbaycan prezidenlərinin görüşü keçirildi. Sizin kimi mən də o görüşü əhəmiyyətli hesab edirəm. Həmin o günlər Vaşinqtonda Ermənistan prezidenti Koçaryanla Azərbaycan prezidenti arasında təkbətək görüş də oldu. O görüş də əhəmiyyətli oldu və biz onu davam etdirdik. Ondan sonra iki dəfə Cenevrədə görüşmüşük, bir dəfə də Yaltada. Mənim fikrim belədir ki, bu görüşlər məsələnin sülh yolu ilə həll olunmasma yardım edir. Biz bir-birimizi daha da yaxşı anlaya və problemlərimizi bir-birimizə daha da yaxşı izah edə bihrik. Ancaq razıhğa gəlmək məsələsi çox çətindir. Ona görə yox ki, biz bunu istəmirik. Mən hiss edirəm ki, Ermənistan tərəfi də bunu istəyir. Amma Ermənistan tərəfi bunu Dağlıq Qarabağa müstəqilhk statusu, yaxud da ona yaxın bir status verilməsi yolu ilə istəyir. Ona görə də biz bu görüşlər nəticəsində irəhyə gedə bilmirik. Bəh, biz - həm Ermənistan prezidenti, həm də mən bəyan etmişik ki, məsələnin həlh üçün mütləq kompromislərə getmək lazımdır. Baxmayaraq ki, Cenevrədə Ermənistan prezidenti ilə görüşəndən sonra kompromislərə getmək haqqında mənim bəyanatlarım Azərbaycanın müxalifəti tərəfindən çox kəskin tənqid edilir və buna etirazlar olur, - mən bir daha sizə deyirəm ki, biz mütləq kompromislərə getməliyik. Kompromislərə getməsək məsələni həll edə bilmərik. Kompromislərin də müəyyən bir hüdudu var. Bu elə olmalıdır ki, ölkəmizin mənafeləri, bizim mənafelərimiz, nə təhər deyərlər, tapdalanmasm. Hesab edirəm ki, bizim bu görüşlərimiz gələcəkdə də davam edə bilər və məsələnin sülh yolu ilə həll olunmasına kömək edər. Amma eyni zamanda bu, ATƏT-in Minsk qrupunun tamamilə geri çəkilməsi demək deyildir. Biz- iki prezident bu görüşlərə, sadəcə, ona görə getmişik ki, bu vasitədən də və bütün başqa vasitələrdən də istifadə edək. Amma təəssüflər
Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|