___________________________________________________446
kommunikasiya xətlərinin blokadası aradan götürülməlidir. İkinci mərhələdə isə
Dağlıq Qarabağın hüquqi statusu Lissabon prinsipləri əsasında müəyyən edilməlidir. -
145, 230.
130. Avropa Birliyi (AB) - 1951-57-ci illərdə yaranmış üç Qərbi Avropa
inteqrasiya təşkilatının ümumi adı (Avropa İqtisadi Birliyi - AİB, Avropa Kömür və
Polad Birliyi - AKPB, Avropada Atom Energetika Birliyi - (AAEB). AB ümumi
prinsiplərin müəyyən edilməsindən birgə fəaliyyətə qədər bir neçə mərhələ (Avropa
İnvestisiya Bankının, Avropa Regional İnkişaf Fondunun - vahid valyutaya keçməsi -
AVRO-ya) keçmişdir. Mühüm mərhələ Vahid Avropa Aktının (1986-1987-ci ildən
qüvvəyə minmişdir) qəbul edilməsi olmuşdur. 1967-ci ildə rəhbər orqanların
birləşməsindən sonra - AİB, AKPB və AAEB - Avropa Birliyi - 1993-cü ildə isə
Avropa Şurası yarandı. - 145, 164-166, 191, 197, 229, 299, 306, 310, 327, 377, 379,
386.
131.Şevardnadze Eduard Amvrosiyeviç (d. 1928) - Gürcüstanın və SSRİ-nin
siyasi və dövlət xadimi. 1972-85-ci illərdə Gürcüstan KP MK-nın birinci katibi, 1985-
90-cı illərdə SSRİ xarici işlər naziri, 1994-2003-cü illərdə Gürcüstanın prezidenti
olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının «İstiqlal» ordeni ilə təltif olunmuşdur. - 148,
150-151, 225.
132. Nursultan Nazarbayev, Nursultan Abiş oğlu (d. 1940) - Qazaxıstanın
dövlət və siyasi xadimi. 1979-cu ildə Qazaxıstan MK-nın katibi, 1984-cü ildə
Qazaxıstan Ali Sovetinin sədri, Nazirlər Sovetinin sədri, 1989-91 ci illərdə Qazaxıstan
KP MK-nın Birinci katibi. 1991-ci ilin dekabrından Qazaxıstan Respublikasının
prezidentidir. - 149, 178, 192.
133. Ehud Barak (d.1942) - İsrail hərbi və dövlət xadimi. 1991-95-ci illərdə
İsrail Baş ştabında rəis, 1999-2001-ci illərdə İsrailin Baş naziri olmuşdur. Azod
partiyasının lideridir. - 152-153, 330.
134. Amerika Konqresi, Amerika Birləşmiş Ştatları Konqresi - ali qanunverici
hakimiyyət orqanı. İki palatadan - Senatdan və Nümayəndələr palatasından ibarətdir.
Senatın 100 nəfər üzvü var. Ölkənin hər ştatından Senata iki senator seçilir.
Nümayəndələr palatasının 435 üzvü var. Bu palatanın üzvləri hər seçki dairəsində
yaşayan əhalinin sayına görə seçilir. Qanun layihələri
___________________________________________________447
hər iki palatada müzakirə olunur. Konqres tərəfindən qəbul olunan qanunları ABŞ
prezidenti təsdiq edir. - 153,163, 235, 236, 334.
135. 907-ci düzəliş bax - 907-ci maddə.
136. «907-ci maddə» - ABŞ Konqresinin 1992-ci il oktyabrın 24-də erməni
lobbisinin təzyiqi ilə qəbul etdiyi «Rusiyanın və yeni müstəqillik qazanmış dövlətlərin
azadlığını müdafıə aktı»na 907-ci düzəliş nəzərdə tutulur. Düzəliş ABŞ hökumətinin
Azərbaycan hökumətinə yardımını qadağan edir. Buna baxmayaraq istər Bill Klinton,
istərsə də ondan sonra ABŞ prezidenti seçilən Corc Buş administrasiyası bu düzəlişin
reallığı nəzərə almadığını təsdiq edərək onun ləğv edilməsi təklifini müdafiə etmişlər.
C.Buş hökuməti 2002-ci ildə bu düzəlişin fəaliyyətdən düşdüyünü qərara almışdır. -
153, 163, 235, 332, 334, 335, 336.
137. Romano Prodi (d.1939) - İtaliyanın siyasi və dövlət xadimi, hüquqşünas
Romano Prodi müxtəlif illərdə yüksək dövlət vəzifələrində işləmiş və Baş nazir
olmuşdur. 1996-cı ildən Prodinin təmsil olunduğu «Zeytun ağacı» partiyası 2006-cı
ildə seçkilərdə qalilə gəlir və Prodi yenidən Baş nazir seçilir. - 164-166, 191, 198.
138. İpək Yolu, Böyük İpək yolu- beynəlxalq tarixi tranzit-ticarət yolu;
eramızdan əvvəl II əsrin sonlarından eramızın XVI əsrinədək fəaliyyət göstərmiş,
Çindən Şimali Afrika və İspaniyaya qədər uzanaraq, ayrı-ayrı qolları ilə o zaman
dünyanın məlum olan, demək olar ki, bütün ölkələrini birləşdirmişdir.
Əlverişli coğrafi mövqedə yerləşməsi və zəngin maddi sərvətlərə malik olması
sayəsində Azərbaycan qədim zamanlardan dünya ölkələri arasında iqtisadi və mədəni
əlaqələrdə mühüm yer tutmuşdur.
XX əsrin sonunda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin
Böyük İpək yolunun yenidən dirçəldilməsi ideyasını irəli sürməsi bütün dünyada,
xüsusilə də Böyük İpək yolu üstündə yerləşən ölkələrdə ciddi maraqla qarşılandı. Bu
məqsədlə 1998-ci ilin sentyabrında Bakıda 33 dövlətin və Avropa Birliyinin iştirakı
ilə beynəlxalq konfrans keçirildi; TRASEKA proqramı çərçivəsində nəzərdə tutulan
Asiya-Qafqaz-Avropa ticarət dəhlizinin - Böyük İpək yolunun bərpasının və onun
imkanlarından hamılıqla bəhrələnməyin vacibliyi qeyd olundu. -164, 165, 227, 235,
236, 299, 301, 303, 313, 323.
___________________________________________________448
139. TRASEKA, Transxəzər nəqliyyat dəhlizi - Avropanı Asiya ilə birləşdirən
yol. Bu nəqliyyat dəhlizini Şərqlə Qərbi birləşdirən orta materik xətti də adlandırmaq
olar. Transxəzər nəqliyyat dəhlizi Azərbaycanı, bütünlükdə Qafqazı Avropa ilə
birləşdirir. - 164, 299, 300, 301, 303, 305, 306, 313, 315, 323.
140. TASİS - 1991-ci ildə Avropa Şurası tərəfindən MDB dövlətlərinə texniki
cəhətdən kömək etmək üçün yaradılan proqram. Proqram 2 hissədən - hər bir ölkəyə,
o cümlədən Azərbaycana; region ölkələrinə texniki köməkdən ibarətdir. Azərbaycan
Respublikası TASİS proqramına 1992-ci ildə daxil olmuşdur. - 164.
141. «Eni-Acip» - İtaliyanın iri neft şirkətlərindən biri. Neftin kəşfiyyatı,
çıxarılması və emalı ilə məşğul olur. - 165.
142. Almaniya, Almaniya Federativ Respublikası-Mərkəzi Avropada dövlət.
Sahəsi 357 min km
2
, əhalisi 81,9 milyon nəfərdir. AFP tərkibində 16 ərazisi olan
federasiyadır. Dövlət başçısı prezident, hökumət başçısı isə federal kanslerdir. Ali
qanunverici hakimiyyət orqanı - parlamentdən - Bundestaq və Bundersatdan ibarətdir.
Paytaxtı Berlin şəhəridir. - 167-169, 171, 191, 198, 230, 380.
143. Çerhard Şröder (d.1944) - Almaniyanın ictimai və siyasi xadimi. 1980-cı
ildən Almaniya Bundestaqının üzvü, 1990-98-ci illərdə Aşağı Saksoniya vilayətinin
nazir- prezidenti, 2000-06-cı illərdə Almaniyanın federal kansleri olmuşdur. - 167-
169, 171,180, 191, 198, 200, 230, 380.
144. İkinci dünya müharibəsi (1939-45) - Almaniya, İtaliya və Yaponiya
tərəfindən başlanmış böyük müharibə. İkinci dünya müharibəsi 1939-cu il sentyabrın
1-də Almaniyanın Polşaya girməsi ilə başlandı.
Sentyabrın 3-də Böyük Britaniya və Fransa Almaniyaya müharibə lan etdi. 1940-
cı ilin ortalarından alman qoşunları Danimarka, Norveç, Beçika, Niderland,
Lüksemburq, sonra isə Fransanı işğal etdi.
1941-ci il iyunun 22-də Almaniya SSRİ-yə qarşı müharibə elan etdi. 1942-43-cü
illərdə Sovet ordusunun Stalinqrad və Kursk vuruşmalarında qələbəsi Almaniyanı qəti
surətdə sarsıtdı.
1945-ci il mayın 2-də Sovet ordusu Berlini aldı. Mayın 8-də Karls-xorstda (Berlin
yaxınlığında) Almaniyanın danışıqsız təslim olması haqqında akt imzalandı.
Dostları ilə paylaş: |