___________________________________________________443
Katibliyi Parisdədir. Azərbaycan 1992-ci ildən YUNESKO-nun üzvüdür.-112-113,
116, 120, 126, 128.
110. Ukrayna, Ukrayna Respublikası- Cənub-Şərqi Avropada dövlət. Ərazisi
603,7 min km
2
, əhalisi 51,3 milyon nəfərdir. Ukraynanın tərkibinə 24 vilayət və Krım
Respublikası daxildir. Dövlət başçısı prezident, qanunverici orqanı - Ali Radadır.
Paytaxtı Kiyev şəhəridir. -115, 231, 273-289.
111. Leonid Daniloviç Kuçma (d. 1938) - Ukraynanın siyasi və dövlət xadimi.
1994-2005-ci illərdə Ukrayna Respublikasının prezidenti olmuşdur. Azərbaycan
Respublikasının «İstiqlal» ordeni ilə təltif olunmuşdur. -115, 191, 273, 275-276, 283,
285, 287.
112. Hacı Allahşükür Paşazadə, Allahşükür Hümmət oğlu (d. 1949) -
1980-ci ildən Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin, 1990-cı ildən Qafqaz Xalqları
Ali Dini Şurasının sədridir. Azərbaycan Respublikasının «Şöhrət» və «İstiqlal»
ordenləri ilə təltif edilmişdir. - 116-133.
113. Braunbek Sem (d. 1956) - hüquqşünas. ABŞ Konqresi Nümayəndələr
Palatasınm üzvü, 1996-cı ildən senator, Xarici Əlaqələr Komitəsinin üzvü. - 121, 235.
114. İsrail - Yaxın Şərqdə dövlət. Sahəsi 20,8 min km
2
, əhalisi 5,5 milyon
nəfərdir. İsrail dövləti BMT-nin Baş Məclisinin 1947-ci il 29 noyabr tarixli qərarına
əsasən yaradılmışdır. İsrail inziləati cəhətdən 6 mahala bölünür. Dövlət başçısı
prezidentidir, onu birpalatalı parlament (knesset) seçir. Hökumətə geniş səlahiyyəti
olan Baş nazir başçılıq edir. - 122, 128, 152-153, 191, 330-336.
115. 1990-cı ilin yanvarı - 1990-cı ilin yanvarında Azərbaycanda faciə baş verdi.
Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə fövqəladə vəziyyət elan edilmədən Sovet
ordusunun xüsusi təyinatlı cəza dəstələri, dəniz donanmasının və daxili qoşunların
bölmələri Bakı şəhərinə yeridildi. Sovet ordusunun bu kütləvi zorakılıq aktı
nəticəsində 131 nəfər öldürülmüş, 744 nəfər yaralanmış, yüzlərlə adam qanunsuz
həbs edilmiş və itkin düşmüş, dövlət əmlakına, ictimai və şəxsi əmlaka, şəhər
təsərrüfatına və vətəndaşlara böyük maddi ziyan dəymişdi. 1990-cı ilin qanlı
yanvarı Azərbaycanın ərazi
___________________________________________________444
bütövlüyü uğrunda aparılan mübarizə tariximizdə Vətənin şəhid övladlarının qanı ilə
yazılmış şərəfli səhifə oldu. - 125.
116. Şəhidlər xiyabanı. Azərbaycanın azadlığı, müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü
uğrunda şəhid olmuş mərd oğul və qızların uyuduğu müqəddəs ziyarətgah. 1990-cı il
yanvarın 20-də Sovet Ordusunun hücumu zamanı həlak olmuş onlarla adam «Dağüstü
park»ın qərb hissəsində dəfn edilmişdir. Bura o vaxtdan «Şəhidlər xiyabanı» adlanır.
Xiyabanda eyni zamanda Ermənistan işğalçılarına qarşı Azərbaycan
torpaqlarının müdafiəsi uğrunda qəhrəmancasına həlak olanlar da dəfn edilmişdir.
1998-ci ildə burada hündürlüyü 22 metr olan əbədi məşəl-abidə qoyulmuşdur. - 125.
117. Adəm - iudaizm, xristian və islam dinlərinə görə ilk insan. Adəmi allah
torpaqdan yaratmış və bütün insanlar Adəm və Həvvadan törənmişlər. - 125.
118. Musa, Moisey - iudaizm hədislərinə görə öz etiqadını yəhudi qəbilələrinə
öyrədən Yəhvanın birinci peyğəmbəri. Allah tərəfındən müqəddəs kitabın -
Tovratın- nazil olunduğu şəxs. Musa peyğəmbər ilk əvvəl Allah tərəfindən ona
göndərilmiş əsa ilə öz xalqını Misir əsarətindən xilas edir. Üçüncü ayda Musaya (ə)
Sinay dağlarında 10 möcüzə - Allah qarşısında bəndələrinin ədəb-ərkanının
tənzimlənməsi nazil olur. 40 gün səhrada qeyb olandan sonra onun xalqı İordaniyanın
şərqində («müqəddəs topraqlar») məskunlaşırlar. Musa (ə)120 yaşında Nevo dağında
vəfat etmişdir. Musa (ə) xristian və islam dinində də adı çəkilən peyğəmbərdir. - 125.
119. İsa, İisus Xristos- xristianlığın əfsanəvi banisi. Xristianlığın təliminə görə
İsa «allah insandır» və «allah oğludur». Rəvayətə görə İsa Roma imperatoru Avqustin
dövründə Fələstinin Vileyem şəhərində doğulmuş İudeya, Qalleya, Samirə və s.
yerlərdə yeni dini təbliğ etmiş, çarmıxa çəkilmiş, sonra dirilərək qeyb olmuşdur. İsaya
etiqad xristianlığın əsas ehkamlarındandır. -125.
120. Məhəmməd (əleyhüssəlam) (570/571-632) - İslamın banisi, siyasi və
dövlət xadimi. İslama görə Məhəmməd əleyhüssəlam böyük peyğəmbər və «Allahın
elçisi» sayılmış, «Qurani-kərimi» xalqa çatdırmışdır. - 125.
121. Quran, əl-Quran, Qurani-kərim- Müsəlmanların müqəddəs kitabı. Quranı
Allah, Cəbrayıl vasitəsilə Məhəmməd əleyhüssəlama göndərib. Quran qafiyəli nəsrlə
yazılmış 114 cürə və 6200-dən çox ayədən ibarətdir. «Məkkə surələrinə» (610-622,
Məkkə, 90 surə) və «Mədinə surələrinə» (622-632, Mədinə, 24 cürə) bölünür. - 125.
122. Tövrat (yəhudicə - təlim, qanun) - Bibliyanın ilk beş kitabı, Əhd-I ətiqə
daxildir. Tövrata Varlıq, Axirət, Ruhani (Levit), Rəqəm və İkinci qanun kitabları
daxildir. - 125.
___________________________________________________445
123. İncil (müjdə, xeyir xəbər) - Bibliyanın xristianlığa aid hissəsi. İncildə,
əsasən İsa peyğəmbərin və onun «möcüzələrinə» aid erkən xristianlıq əfsanələri
toplanmışdır. İncilin harada tərtib olunması məsələsi mübahisəlidir. -125.
124. Ekstremizm - siyasətdə ifrat tədbirlərə və baxışlara meyl. -132.
125. Antisemitizm - yəhudilərə qarşı milli və dini ayrı seçgiliyin ifrat
formalarından biri.- 132.
126. Müsavat partiyası - 1911-ci ildə Bakıda yaranib. 1920-ci ildə fəaliyyəti
qadağan edilib. 1992-ci ildən yenidən fəaliyyətə başlayib. - 136, 138, 139, 175, 187,
236.
127. ÇUÖAM - Avropada adi silahların azaldılması haqqında müqavilənin cinah
sənədi müzakirə olunduqdan sonra həmin sənədi bəyənən ölkələrdən - Gürcüstan,
Ukrayna, Azərbaycan və Moldovadan ibarət qeyri-rəsmi «dördlər qrupu» yaradıldı.
Sonralar bu quruma Özbəkistan da qatıldı (10 oktyabr 1997). 2005-ci ildə isə
Özbəkistan bu qurumu tərk etdi. - 138, 317, 318.
128. Primakov Yevgeni Maksimoviç (d. 1929) - Rusiyanın siyasi və dövlət
xadimi, diplomat. REA-nın akademiki. 1990-cı illərdə Rusiya Federasiyasının xarici
işlər naziri, Nazirlər Sovetinin sədri vəzifələrində çalışırışdır. Hazırda Rusiya
Federasiyası Sənaye-Ticarət Palatasının prezidentidir. - 139.
129. Minsk konfransı həmsədrlərinin Denver birgə bəyanatında irəli sürülən
son təkliflərinin başlıca xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, münaqişənin iki
mərhələdə aradan qaldırılması qəti olaraq qarşıya qoyulur. Birinci mərhələdə işğal
edilmiş altı rayon azad edilməli və
Dostları ilə paylaş: |