Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc
Yüklə 2,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Milli Kitabxana
- Şəmmas
_______________ Milli Kitabxana ________________ 408
Gah
kiçik nütfəyə qoydun qızıl tac, Gah xırda çərdəkdən yaratdın ağac. Yəni gah bir damcı sudan ibarət olan nütfədən bir xoşbəxt adam - bir padşah, bir fılosof, bir peyğəmbər yaradırsan, gah da bir çəyirdəkdən bir ağac çıxarırsan. 8
Gah Xəlil alırsan bütxanələrdən, Gah dost yaradırsan biganələrdən. Dini rəvayətə görə, İbrahimxəlil peyğəmbər öz atasının dinini, yəni bütpərəstliyi atmış, bütxanəyə gedib, bütləri qırmışdır. Burada Xəlil - İbrahimxəlil peyğembəre işarə olmaqdan əlavə, eyni zamanda dost mənasını verir. İbrahimxəlil əvvəl bütpərəst ikən biganə idi, Allahı tanımırdı, sonra Allahı tanıdı, bütləri qırdı, biganəlikdən çıxıb dost oldu. Qiymətli cavahir doğan bir evdən, Əbu Talibi də çıxaran sənsən. Burada qiymətli cavahir dedikdə, ya Məhəmməd peyğəmbər və ya onun əmisi oğlu, dördüncü xəlifə Əli nəzərdə tutulur. Məhəmmədin atası öldükdən sonra əmisi Əbu Talib yetim qalmış Məhəmmədi oğulluğa götürmüşdü. Nizami burada demək istəyir ki, Əbu Talibin böyüklüyünə, yəni peyğəmbərin atalığı və Əlinin atası olduğuna baxmayaraq, yenə də onu qapıdan qovdu, çünki Əbu Talib, sünnilərin əqidəsinə görə, islamiyyəti qəbul etməmişdi. 10
Kəsərli ayəni öyrətmək səndən, Şeytanın gözünü tikməksə məndən. İslam dininə görə, güya Şeytan "Quran"ın ayələrini eşitdikdə orada dura bilməz, qaçıb geder. Nizami bu beytində demək istəyir ki, sən mənə ayələrini öyrət, yəni mənə yardım et, mən də Şeytanın gözünü bağlayım, günah işlər görməyim. 11
Adın mehribanlıq etsə bir qədər, Mənimlə oynaya bilərmi divlər? Yəni sən məni istəsən, gözün üstümdə olsa, qara qüvvələr mənə ziyan vura bilməz. 12
Bu köhnə dəzgahdan düşərsəm uzaq... Yəni ölüb bu dünyadan gedərsəm... Burada köhnə dəzgah dünya mənasında işlənmişdir. 13
Zamindir qaraya,
ağa bu rəhbər... Yəni Məhəmməd günaha da, savaba da zamindir. 14
Xalını qaraldır Əbbasilərin, Gözünə nur saçır şəmmasilərin.
_______________ Milli Kitabxana ________________ 409
qaraltmaq ifadəsi burada Əbbasilərin səltənət və əzəmətinə işarədir. Şəmmas -
_______________ Milli Kitabxana ________________ 410
işlənir. Yəni atəşpərəst şəmmasilərin gözündən ağlığı, korluğu alıb nur saçdı, onları müsəlman etdi. 15
Dodağı İsadan daha möcüzkar. Yəni onun (Məhəmmədin) nəfəsi ölüləri dirildən İsanın nəfəsindən daha möcüzəlidir. 16
Zülmətin suyutək geyinmiş paltar. Yəni dirilik suyu zülmətdə, qaranlıq içində gizli ikən, onun da vücudu qara paltarla örtülü idi. 17
Göy - ona dünyada dörd
tağı quran, Yer - ona fələkdə beş növbət vuran. Yəni göylər ona yerdə dörd ünsürdən dörd qübbəli çadır quran, yer də göylərdə onun beş növbət vuranıdır. Səlcuq padşahı Sultan Səncərdən qabaq şahların saray darvazasında gündə dörd dəfə nağara çalmaq qayda idi. Sultan Səncərdən sonra nağara çalmağın sayı beşə qaldırıldı. Nizami burada beş növbət vuran dedikdə, beş vaxt namaz qılmağı nəzərdə tutur. 18
Odur öz ağlına eləyən təkyə, Ayı barmağıyla bölən ikiyə. Dini etiqadlara görə, Məhəmmədin möcüzələrindən biri də Ayı barmağı ilə ikiyə bölməsidir. Güya qureyşilərin rəislərindən Əbu-Sufyan və Əbu-Cəhl bir dəfə Məkkədə Məhəmməddən doğrudan da peyğəmbər olduğunu isbat etmək üçün Ayı barmağı ilə ikiyə bölməyi tələb etmişlər. Məhəmməd də güya barmağı ilə Aya işarə etmiş və Ay iki parça olmuşdur. Sonra yenə barmağını Aya doğru uzatmış, Ay parçaları yenidən birləşmişdir. 19
Hər iki dünyadan bir don tikərək, Onlardan düzəltmiş yeganə bəzək. O donu geyərkən pak vücuduna, Bir qarış az gəldi uca boyuna. Yəni Məhəmməd iki aləmdən də yüksəkdir, onun varlığı bu aləmə - yer və göy aləminə sığışmadı. 20
Dəvətə genişlik o vermiş yenə, Daşlar da şahiddir möcüzəsinə. İslamiyyət uğranda apardığı müharibələrin birində Məhəmmədin ağzını vurub yaralamışdılar. Bu beyt həmin hadisəyə işarədir. 21
Göy gecə məclisi qızışdırmışdı, İşıqdan gecənin gözü qamaşdı. _______________ Milli Kitabxana ________________ 411
təbəqəsinə qalxdığı gecə göylər ondan işıqlandı.
Yüklə 2,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|