Microsoft Word Islahatlar II doc

 
 
37
kub metr təşkil etmişdir. Hazırda dünyada gedən proseslər, 
xüsusəndə neftin dünya bazarında qiymətinin aşağı düşməsi ilə 
əlaqədar olaraq illik neft hasilatı 2,4-2,5 milyard ton arası 
tərəddüd edir. Dünyanın cari və  kəşf olunmuş neft ehtiyatları 
ilə  təminatı 45 il müddətinə müəyyən edilir. Bu göstərici 
müvafiq olaraq OPEK üzrə 85 il, Səudiyyə Ərəbistanı üçün 90 
il, Kuveyt və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri üçün ayrılıqda 140 il 
müddətinə hesablanır. Dünya qaz ehtiyatlarından istifadə isə 
100 ilə, daş kömür ehtiyatlarının isə 600 ilə  qədər kifayət 
edəcəyi ehtimal olunur. 
Aşağıdakı  cədvəllərdə dünya neft vəqaz ehtiyatları 
hasilatı və istehlakı bölgüsü verilmişdir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
38
Cədvəl 3 
 
Dünya neft ehtiyatları və hasilatı (01.01.1995) 
 
Region və ölkələr 
Ehtiyatlar 
(mln. ton) 
Dünya 
Ehtiyat-
larında 
payı 
(%) 
Hasilat 
1994 il 
(mln. ton) 
Dünya 
neft 
hasila-
tında 
yeri 
Dünya 
Yaxın Şərq 
o cümlədən 
Səudiyyə Ərəbistanı 
İran 
Kuveyt 
Amerika 
o cümlədən 
ABŞ 
Meksika 
Venesuella 
Kanada 
MDB və Mərkəzi-Şərq 
Avropa 
o cümlədən 
MDB 
Şərqi və Cənubi-şərqi 
Asiya, Avstraliya və 
Okeaniya 
o cümlədən 
Çin 
İndoneziya 
Afrika 
o cümlədən 
Nigeriya 
Liviya 
Şərqi Avropa 
o cümlədən 
İngiltərə 
Norveç 
136094 
89440 
 
35255 
12110 
12946 
22026 
 
3095 
7151 
9204 
678 
8052 
 
 
7755 
 
 
6021 
 
3288 
786 
8301 
 
2415 
2994 
2254 
 
621 
1265 
100,0 
65,7 
 
25,9 
8,9 
9,5 
16,2 
 
2,3 
5,3 
6,8 
0,5 
5,9 
 
 
5,7 
 
 
4,4 
 
2,4 
0,6 
6,1 
 
1,8 
2,2 
1,7 
 
0,5 
0,9 
3000,0 
921,7 
 
388,9 
176,9 
92,7 
804,0 
 
326,7 
137,9 
128,4 
85,7 
361,1 
 
 
347,1 
 
 
329,5 
 
147,5 
66,0 
306,1 
 
95,0 
65,5 
277,6 
 
125,7 
122,6 
 
 
 
1 
4 
11 
 
 
2 
6 
7 
12 
 
 
 
3 
 
 
 
 
5 
14 
 
 
10 
13 
 
 
8 
9 
 
 

---

 
 
39
Cədvəl 4 
 
Kəşf edilmiş qaz ehtiyatları, hasilat və təbii qazın istehlakı 
(01.01.95) 
 
Regionlar və 
ölkələr 
Dünya 
ehtiyatlarında 
payı %-lə 
Hasilat 1994 
mlrd. m
3
 
İstehsal 
mlrd. m
3
 
Dünya 
Şimalı Amerika 
Latın Amerikası 
Qərbi Avropa 
MDB və Mərkəzi 
Şərqi Avropa 
o cümlədən 
Rusiya 
Afrika 
Orta Şərq 
Digər Asiya, 
Avstraliya və 
Okeaniya 
100,0 
4,9 
5,1 
3,8 
 
40,2 
 
39,2 
6,9 
32,0 
 
 
7,0 
2215 
658 
97 
244 
 
795 
 
606 
87 
136 
 
 
198 
2215 
654 
101 
335 
 
720 
 
497 
46 
130 
 
 
229 
 
Yaxın 10 ildə dünyanın neftə olan tələbatı 17%, qaza 35, 
20 ildən sonra isə müvafiq olaraq 32 və 65% artacağı 
gözlənilir. 
Resursların ölçülərivə  səmərəli istifadəsi sivilizasiyanın 
injkişaf səviyyəsini müəyyən edən mühüm göstəricidir. İnkişaf 
etmiş dövlətlərdə enerji istehlakı inkişaf etməkdə olan 
dövlətlərə nisbətdə xeyli dərəcədə yüksəkdir.  Əksər inkişaf 
etmiş dövlətlərdə  nəhəng neft ehtiyatları yoxdur. Bu ölkələr 
müəyyən dərəcədə müvafiq ehtiyatların idxalı 
ehtiyacındadırlar. Nisbətən az inkişaf etmiş ölkələrdə isə 
mənzərə daha acınıcaqlıdı. Beləölkələrdə energetik ehtiyatlara 
ehtiyac oluncağın və digər biogütlənin (peyin, saman) yanacaq 
kimi istifadəsi hesabına ödənilir. 
Neft ehtiyatları ilə yanaşı planetimiz qaz ehtiyatları ilə də 
zəngindir. Dünyanın ayrı-ayrı  ərazilərində qaz ehtiyatları 
müxtəlif miqyaslıdır. Müəyyən ərazilərdə bu ehtiyatlar tükənsə 

---