Microsoft Word jurn Kitabshunasliq ve bibilioq 1(40) 17. docx
Yüklə 16,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
173 peşəkar məsələlərin həlli üçün kitabxanalararası məlumat mübadiləsinin tələbləri baxımından da dolğun deyildir. Biblioqrafik məlumat elementlərinin nisbətən məhdud olmasına baxmayaraq, maşınlaoxunan biblioqrafik məlumat bazası ənənəvi kataloqa nisbətən əhəmiyyətli üstünlüklərə malikdir və onu əvəz edə bilər. Bəhs etdiyimiz aspektdə qeyd edək ki, yaxın və uzaq xarici ölkələrin əlaqədar kitabxana təcrübələri göstərir ki, kartoçka kataloqunun maşınlaoxunan formaya keçirilməsinin texnoloji cəhətdən ayrılıqda və bəzən də əlaqələndirilmiş variantda istifadəsi aşağıdakılardır: -nadir və qiymətli nəşrləri əks etdirən biblioqrafik məlumatların əl üsulu ilə (klaviatürla) kompüterə daxil edilməsi; -kataloq kartoçkalarının skanirovka edilməsi; -hazır maşınlaoxunan nadir və qiymətli nəşrlərə dair məlumat bazalarının, yaxud elektron kataloq massivlərinin digər təşkilatlardan alınması. Hazırki şəraitdə praktikada nadir və qiymətli nəşrlərə dair biblioqrafik məlumatın əl üsulu ilə kompüterə daxil edilməsi kartoçka kataloqunun ilkin emalının daha geniş yayılmış texnoloji üsulu hesab edilir. Bu üsulun bir sıra üstünlükləri vardır: -təşkili və icra texnologiyasının nisbətən sadə olması; -çox da yüksək olmayan xərc tələb etməsi; -digər kitabxana və təşkilatların fəaliyyətindən asılı olmaması; -işin keyfiyyətinə mərhələlərlə nəzarət edilməsi. Bu üsulun çatışmayan cəhəti öz məhsuldarlığına görə xüsusilə iri kitabxanaların nadir və qiymətli nəşr fondları üçün xeyli müddət tələb etməsidir. Biblioqrafik məlumatları kompüterə daxil edən işçilərin məhsuldarlığı işin təşkilindən, icraçıların peşə hazırlıq səviyyəsinin və əmək haqqının ödənilməsi xarakterindən asılıdır. Əgər bu şərtləri də nəzərə almaqla, işçilərin kompüterdə klaviatura ilə işləməyi və biblioqrafik təsvir sahələrinin doldurulması qaydalarını öyrənməyə ilk dövrlərdə sərf edilən vəsait istisna edilərsə, o zaman yuxarıda deyilən iş növbəsi norması yerinə yetirə bilər. [12, s.33] İşçilərin bu sahədə təcrübi vərdişlərindən və əmək haqqının stimullaşdırma dərəcəsindən asılı olaraq yuxarıda deyilən iş növbəsi norması xeyli dərəcədə arta bilər. Bu aspektdə Sankt-Peterburq Mədəniyyət Akademiyasının müəllimi və əvvəllər iki il Şimali-Karolina ştatındakı Çappel- Hill Universitetinin magisraturasında oxumuş K.Ozerev öz məqaləsində maraqlı bir faktı qeyd edir: işgüzar amerikalı olan bir şəxs (Edvard Leonard) 1991-ci ildə kilsə kitabxanalarındakı kataloqların maşınlaoxunan formaya keçirilməsi sifarişlərinin paylanması üzrə Electronic Seriptorun adlı firma yaradır. O, ABŞ-ın müxtəlif ştatlarında olan 25 kilsə ilə müqavilə bağlayır. Bu işə 5-6 nəfər təcrübəli rahib cəlb olunur. Onlar bir ay ərzində 40-50 min biblioqrafik yazını maşınlaoxunan formaya keçirməyə nail olurlar. Digər bir 174 fakt isə N.A.Nekrasov adına Moskva şəhər Mərkəzi Kitabxanasına aiddir. Kartoçka kataloqunu maşınlaoxunan formaya keçirmək üçün bu kitabxana əlillər cəmiyyətindən xüsusi olaraq ayrılmış təcrübəli bir işçi tərəfindən dəstəklənmiş, nəzarət edilmiş və lazımi hallarda redaktə edilmişdir. Nəticədə, qənaətləndirici keyfiyyətə malik olan maşınlaoxunan biblioqrafik yazı massivi alınmışdır. Kitabxanada 6-7 işçi stansiyasında işin ümumi orta məhsuldarlığı hər operator üçün növbə ərzində 25-30 biblioqrafik təsvir təşkil etmişdir. Burada aşağı məhsuldarlıq iki səbəblə izah edilmişdir: işçi heyətinin təcrübi peşə səviyyəsinin aşağı olması; əmək haqqınını və digər iqtisadi stimullaşdırma amillərinin az olması. Deyilən hər iki faktdan da göründüyü kimi, işin konkret şəraitə uyğun olaraq təşkilindən və maliyyə təminatından çox şey asılıdır. [14, s.9] Bir mühüm məqama da diqqət yetirmək lazımdır ki, xüsusilə, əlaqədar MDB kitabxanalarında belə bir fikir yayılmışdır ki, nadir və qiymətli nəşrlərin kartoçka kataloqunun maşınlaoxunan formaya keçirilməsilə mütləq şəkildə təcrübəli biblioqraflar məşğul olmalıdırlar. Lakin təcrübə göstərir ki, bu fikir düzgün deyildir. Avtomatlaşdırılmış kitabxana-informasiya sisteminin proqram vasitələri əsasında kompüterdə əks olunan biblioqrafik məlumat sahələri (nişanların-metkaların, identifikator və indikatorların) doldurulması üçün dəqiq və qısa təlimatın və operator qrupunun daha təcrübəli rəhbərinin (MDB-nin əlaqədar kitabxanalarında belə işçilər “menecer” adlanır) olması şəraitində kitabxana işindən çox uzaq olan operatorlar da deyilən prosesi keyfiyyətli icra edə bilərlər. Nadir və qiymətli nəşrlərin kartoçka kataloqunda olan biblioqrafik təsvirlərinin maşınlaoxunan formaya keçirilmsi üçün əlaqədar MDB kitabxanalarında pul ödəmə forması müxtəlifdir.İş yerinin təşkilinə gəlincə, demək lazımdır ki, bir binada şəbəkə, yaxud avtonom rejimdə işləyən bir neçə işçi stansiyasınınolması məqsədəuyğundur. Burada növbəli iş rejimi təşkil edilə bilər.Hər bir növbənin iş rejimi və davametmə müddəti konkret kitabxanadan və cəlb edilən işçilərdən asılıdır. Deyilən texnlogiya ilə işi təşkil etdikdə iş növbəsi üzrə verilmiş tapşırığa nəzarət, həmçinin ən mürəkkəb quruluşlu biblooqrafik təsvirlərin format sahələri üzrə doldurulmasında operatorların kömək və vacib hallarda ayrıca biblioqrafik yazıların kompüterə yüklənməzdən əvvəl dubletliyin yoxlanması da vacibdir. Cari nəzarət və operatorlara kömək işçi qrupların rəhbərləri tərəfindən, biblioqrafik yazıların yekun məlumat bazasına daxil edilməzdən əvvəl yoxlanması isə həmin bazanın inzibatçı, yaxud kitabxananın avtomatlaşdırma şöbəsinin əməkdaşları tərəfindən aparılır. Nadir və qiymətli nəşrlərin kartoçka kataloqununskanirovka edilməsinin retrospektiv konversiyasının ən operativ üsuludur. Lakin bu üsul ilkin mətni oxuyan, onun məzmununu təhlil edən və təsvir elementlərini biblioqrafik formatın sahələrinə keçirilməsini təmin edən xüsusi aparat-proqram vasitələrinin olmamasını tələb edir. Belə texniki komplekslər çox bahadır. Yüklə 16,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|