Microsoft Word Kamran Imanov Kitab Designed doc
Yüklə 4,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
E R M Ə N İ ( Y A D ) E L ( L İ ) N A Ğ I L L A R I 237 özünün “könüllü” vassallığının mahiyyətini aydın başa düşür və haki- miyyətinin faktiki olaraq devrilməsinin nəticələrini təsəvvür edirdi. İndi isə Kürəkçay müqaviləsinin mətninə diqqət yetirək və bura- da hansısa erməni mənbəyi tapmağa çalışaq. Sənədin mətninin birinci maddəsinə əsasən, Şuşa və Qarabağ xanı İbrahim Xəlil xan öz adın- dan, eləcə də varis və xələflərinin adından yalnız Rusiya hökmda- rının vassal asılılığını tanımaqdan başqa, heç bir dövlətin, o cümlə- dən İranın vassalı olmamaq öhdəliyini götürmüşdür. İkinci maddə Rusiya imperatorunun xanlığın bütövlüyünü saxla- maq haqqında verdiyi zəmanəti göstərirdi. Üçüncü maddədə İbrahim- xəlil xanın və sonralar onun varisinin anda uyğun olaraq, müəyyən edilmiş formaya əsasən, Rusiya imperatoruna inam təbəəliyini müəy- yən edirdi. Dördüncü maddəyə əsasən, xan Gürcüstanın baş koman- danın razılığı və icazəsi olmadan qonşu hökmdarlarla əlaqə yaratmaq hüququna malik deyildi. Beşinci maddə Rusiya hökmdarının imperi- yanın digər təbəliyində olanlarla eyni münasibətdə olduğu kimi, qara- bağlılara da münasibətini nəzərə çarpdırır və xanlığın daxili idarəçi- liyi üçün xana zəmanət verirdi. Bununla yanaşı, xanın adamlarını qo- rumaq üçün 500 döyüşçü, o cümlədən zabit, qərərgah, top ayırır, bir sözlə, Şuşa qalası rus qoşunları tərəfindən işğal olunur. Sonra isə İbrahim xanın rus qoşununu azuqə ilə təmin etmək, düşərgə üçün şə- rait yaratmaq və onların Şuşa qalasına giriş-çıxışını uyğun şəklə sal- maq kimi öhdəlikləri gəlirdi. Bunların əvəzində isə Rusiya hökmdarı ona üzərində Rusiya imperiyasının gerbi olan bayraq bağışlayır. Bun- dan başqa, İbrahimxəlil xan hər il Tiflis xəzinəsinə 8 min qızıl əşrəfi ödəməyə söz verir və əlavə olaraq səmimiyyət nişanəsi kimi nəvəsini də girov verir və s. Kürəkçay müqaviləsində cəmi 11 maddə var və nəzərinizə çatdı- rırıq ki, bu mətndə ermənilər haqqında söz açılan bir maddə belə ol- mamışdır. Alban xristian feodal hökmdarları haqqında da bir kəlmə belə yoxdur. Səbəb ondan ibarət idi ki, Rusiya imperiyası Qarabağın heç bir hissəsi ilə deyil, onun müstəqil hökmdarı ilə sazişə girmişdi. K A M R A N İ M A N O V 238 Baxmayaraq ki, bir il keçəndən sonra müqavilə pozulmuş və İbrahimxəlil xan böyük oğlu ilə birlikdə çar qoşunlarının rəhbərliyi tərəfindən edam olunmuşdu. Bütün bunlar ermənilərin deyil, Qaraba- ğın tarixi idi. Tam dəqiqliyi ilə desək, 1806-cı ildə imperator I Alek- sandr tərəfindən İbrahimxəlil xanın digər oğlu Mehdiqulu ağa, xan elan edilərkən, həmin fərmanda da ermənilərlə bağlı heç nə yox idi, yəni heç bir sənəddə erməni izi büsbütün olmamışdır. Bir neçə ildən sonra müqavilənin pozulması nəticəsində xanlıq sadəcə olaraq ləğv olunur. Bu, Qarabağ xanlığının tarixi və faciəsi idi. Bununla yanaşı, şər deməsən, xeyir gəlməz, Qafqazda rus qoşun- ları baş komandanının göstərişinə əsasən, 1823-cü ildə çar rejimi “Qarabağ əyalətinin siyahıya alınması”nı təşkil edir və məlum olur ki, Qarabağda yaşayan əhalinin 8,4 faizi qeyri-türk əhalisinin payına düşür. Hörmətli oxucular, erməni uydurmalarından fərqli olaraq, bu, ermənilər deyil, alban əhalisi idi. Ermənilər isə 1828-ci ildən, yəni Türkmənçay müqaviləsindən sonra general Paskeviçin göstərişinə əsasən və bilavasitə onun köməkçisi erməni əsilli Lazarevin iştirakı ilə Qarabağa yerləşdirilir. Yəqin elə bu səbəbdən də Qarabağ əyaləti haqqında Rusiyanın verdiyi məlumat ermənilərin saxtalıqları ilə uy- ğun gəlmir. Sonuncu sənəd müxtəlif bəhanələr altında Rusiya kitab- xanalarından götürülmüş və məhv edilmişdir. Bu, başqa cür də ola bil- məzdi. Çünki Kürəkçay müqaviləsi bağlanarkən, Qarabağda “erməni” deyilən məfhum olmamışdır. Hörmətli oxucular, ermənilərin təqdim etdikləri Kürəkçay absur- dunun tarixi belə olmuşdur. E R M Ə N İ ( Y A D ) E L ( L İ ) N A Ğ I L L A R I 239 §9. Aşıq absurdu Hörmətli oxucular, sizi erməniçiliyin absurdları ilə tanış etdi- yimiz “Ab absurdo...” “...Ad absurdum” materiallarını davam etdi- rir və ənənəyə sadiq qalaraq xatırladırıq ki, “absurd” heç də məna- sız söz yığını deyil. Cəfəng iddialar “sayıqlama”ya bərabərdir, onlar həqiqətə uyğun deyil, buna baxmayaraq, onlar mahiyyəti müvafiq məqsədlərlə müəyyən edilən konkret məna daşıyır. Dəfələrlə qeyd olunduğu kimi, erməniçiliyin məqsədi Azərbaycan torpaqlarına olan iddialarla bağlıdır və bu, xalqımızın mədəni-tarixi irsinin mənimsə- nilməsi və “erməniləşdirilməsi” ilə əlaqəli şəkildə həyata keçirilir. Absurdun məqsədi ətrafdakı adamları erməni yalanlarına və uy- durmalarına inandırmaq, bu və ya digər formada öz çirkin əməllərinə “dəstək” və “bəraət” qazandırmaqdır. “Böhtan atın, böhtan atın, heç nə qalmasa da, çapıqlar qalacaq”,- hələ Makedoniyalı İskəndərin dövründən bu ifadəni işlədirlər. Öz məntiqinə əsaslanan erməniçilik həmişə sübut etməyə çalışmışdır ki, ağı qaradır, yaxud ağ deyilsə, deməli, qaradır. Bununla həmişə nəzərdə tutulur ki, “məqsəd vasitə- lərə haqq qazandırır”. Ona görə absurdun bir vasitə kimi, yalan və riyakarlıq üstündə qurulması əhəmiyyətli deyil. Absurd da yalan kimidir. Bir yalandan digər bir yalan doğduğu kimi, absurdlar da digər cəfəngiyatların meydana gəlməsinə kömək edir. “Erməni gəldi, yeni bəla gətirdi” gürcü ifadəsini dəyişərək, qeyd etmək lazımdır ki, “erməniçiliyin gəlişi” həmişə növbəti absurdun yaranması ilə bağlı olur. Erməniçiliyin “Olduğun kimi görünməmək, istədiyin kimi tə- səvvür edilmək” şüarı “istədiyin kimi görünmək yox, istədiyin kimi olmaq” həqiqətinə tamam ziddir. Servantesin dediyi kimi, “don həm geyindirir, həm də soyundurur”. Ola bilsin, bu, ermənilərin doğma şairi Yeqişe Çarensin belə xarakterizə etdiyi insanlar üçün mühüm rol oynamır: “Bizdə riyakarlıq hələ ana bətnində olarkən yaranır.” K A M R A N İ M A N O V 240 Beləliklə, aşıq absurdu Bu absurdun mahiyyəti erməniçiliyin ilkin “aşıq” yaradıcılığına iddialarından ibarətdir, “bizə isə yalnız bu “fenomen”dən törəyən meyvələrdən dadmağa imkan verilir. Çünki aşıq yaradıcılığının ma- hiyyəti hər bir azərbaycanlıya aydındır, əvvəlki paraqrafda qeyd etdi- yimiz kimi, aşıq sənəti həm də dastan, folklor-mahnı köklərinə söy- kənir və ermənilərin əqli mülkiyyət oğurluqları ilə sıx bağlıdır. Bir halda ki, epik əsərlərimiz erməni mənimsəməsinə məruz qalır, demə- li, şifahi xalq yaradıcılığı daşıyıcılarının-ozan-aşıqların “ilk dəfə ermənilərdən çıxmasının” iddia edilməsi də təbiidir. “Böyük Sovet Ensiklopediyasında” (“Bolşaya Sovetskaya Ensik- lopediya”, BSE, III, Vtor. İzd. “BSE”, 1950) “aşıq” sözünün “eşq” (aşq) ərəb sözündən yaranmasının göstərilməsinə, həmin sözün eti- mologiyasına “Qısa ədəbiyyat ensiklopediyası”nda (“Kratkaya Lite- raturnaya Ensiklopediya”, t1,1962) oxşar izahat verilməsinə əhəmiy- yət verməyərək, ermənilər hətta bu sözün etimologiyasına da iddia edirlər. Üstəlik, “Ensiklopedik musiqi lüğəti”nin (“Ensiklopediçeskiy Muzıkalnıy slovar”, 1959) müəlliflərinin həmin sözün türk mənşəli “aşiq” sözündən əmələ gəldiyi fikri və “azərbaycanlılarda və erməni- lərdə, onlarla qonşu olan SSRİ xalqlarında və bəzi Şərq ölkələrində xalq şairi-ifaçısı və çalğıçısı kimi yozumu da nəzərə alınmır. Bu ki- tabda “aşıqların öz mahnılarını –improviziyalarını simli alətlərin (saz, tar, kamança) müşayiəti ilə ifası” çox dəqiq izah olunur. Eləcə də məşhur ədəbiyyatşünaslar L.Timofeyeva və N.Venqrov “Ədəbiyyat- şünaslıq terminlərinin qısa lüğəti”ndə (L. Timofeyeva, N. Venqrov “Kratkiy slovar literaturovedçeskix terminov”, M., Qosuçpedqiz, Min. Pros. RSFSR, 1963) birmənalı şəkildə “aşıq” sözünün türk mənşəli olduğunu bildirirlər. Daha son dövrlərdə, 1985-ci ildə nəşr olunan “Sovet ensiklopediya lüğəti”ində də bu sözün türk mənşəli olduğu vurğulanır və bu sənət növünün mahiyyəti açıqlanır: “aşıqların reper- tuarına öz şeirlərindən başqa epik dastanlar, xalq mahnıları daxildir”, “aşıq” sözünün “aşiq” sözündən əmələ gəldiyi, onun türk mənşəli ol- duğu göstərilir. M.Nalbandyanın (Poln.sobr. soç., t.1) “erməni aşıqla- rını yalnız erməni ailələrində doğulduqlarına görə erməni hesab Yüklə 4,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|