Microsoft Word Kitabxana nasl q-Biblioqrafiya jurnal 2009 doc
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xəlil İSMAYILOV Kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsinin dekanı Tarix elmləri doktoru, professor
27 Xəlil İSMAYILOV Kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsinin dekanı Tarix elmləri doktoru, professor KİTABXANALARIN İDARƏ EDİLMƏSİNİN MÜASİR PROBLEMLƏRİ Kitabxana işinin intensiv olaraq istiqamətləndirilməsi və onun idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi əsas məsələlərdən biridir. Bu problemin xüsusilə vacib olması kitabxana şəbəkələrinin mərkəzləşdirilməsindən sonra daha da mühüm əhəmiyyət kəsb etdi. Vahid iri kitabxana müəssisələrinin formalaşması,ərazi kitabxana şəbəkələrinin Mərkəzi kitabxana sistemində birləşdirilməsi, müxtəlif struktur bölmələrin yaradılması,yeni filial kitabxanalarının fəaliyyətə başlaması, idarə etmə işində köklü dəyişikliklərin həyata keçirilməsini yeni idarəetmə formalarının axtarılmasını və bu mürəkkəb prosesin sistemli şəkildə idarə edilməsini qarşıya qoyur. Təəssüflər olsun ki, kitabxanaların kütləvi şəkildə fəaliyyət istiqamətinin dəyişməsi yəni MKS-lərin yaradılması və bu dövrdə digər kitabxanalardan fərqli olaraq onların idarə edilməsinə lazımı diqqət verilməməsi MKS-lərin işində bir sıra çatışmazlıqlara gətirib çıxardı.Əsas çatışmazlıqlar həm ilk illərdə, həm də indiki zamanda MKS-lərin potensial imkanlarından lazımi səviyyədə istifadə edilməməsi ilə bağlı olmuşdur. Bu gün əsas var ki, qeyd edək ki, MKS-lərin idarəçilik fəaliyyətinin qarşısında qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməsi günün tələblərinə tam cavab vermir. MKS kimi mürəkkəb bir müəssisənin idarə edilməsi üçün idarəçiliklə məşğul olan kadrların xüsusi ixtisas hazırlığına cəlb olunması daim diqqət mərkəzində olmalıdır.MKS-lərdə problem situasiyaların təhlili göstərir ki,idarəetmə məsələləri lazımi səviyyədə elmi əsaslara söykənmir,hətta bu məsələ ilə bağlı elmi ixtisas ədəbiyyatlarında belə yazılara rast gəlinmir. MKS-lərin idarə edilməsi barədə təlimat xarakterli göstərişlər əksər hallarda elmi tədqiqatların nəticələri kimi verilmir və ya metodik göstərişlər kitabxana metodologiyasına əsaslanmır, ona görə də praktikada lazımı səviyyədə tətbiq olunmur. Məsələn: hələ 1978-ci ildə MKS-lər yaradılarkən qəbul olunmuş «Mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemlərinin texniki işi» adlı təlimat sistemin işinin perspektiv planlaşdırılması yollarını müəyyənləşdirir. Halbuki, indiyədək MKS-lərin idarə edilməsi məqsədilə heç bir metodik göstəriş nəzərdə tutulmamışdır. Nəticə etibarı ilə təlimatın ikinci nəşrində «Mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemlərində işin təşkili» (1985) əsasnaməsində idarəetmənin perspektiv planlaşdırılması məsələləri ümumiyyətlə çıxarılmışdır. 28 Bütün bunlar göstərir ki, MKS-lərin idarə edilməsində müxtəliffikirlilik hökm sürür və elmi əsaslara söykənən təkliflərin olmadığından irəli gəlir. Həmçinin idarəetmə probleminin təhlili göstərir ki, Mərkəzi Kitabxana Sistemləri yaradılarkən vaxtı ilə kiçik kitabxana kollektivlərində çalışmış, idarəçilik səriştəsi olmayan işçilər MKS-lərdə rəhbərliyə cəlb olunmuşdur ki, bununla bağlı problemlər sonralar özünü büruzə vermişdir. Onlar həm psixoloji cəhətdən, həm də bir professional mütəxəssis kimi MKS-lərin idarə edilməsində lazımı səviyyədə iştirak edə bilmədilər. Məntiqi olaraq qeyd etməliyik ki, bütün bu vəziyyət MKS-lərin idarə edilməsinə öz təsirini göstərdi. Nəhayət, MKS-lərin idarə edilməsi təcrübəsini nəzərdən keçirdikdə məlum olmuşdur ki, bir sıra digər faktorlar da MKS-lərin idarə olunmasında özünü göstərmişdir. Bunlara misal olaraq kitabxanaçı kadrların ixtisasının artırılmasında kitabxana təcrübəsi və nəzəriyyəsində idarəetmə məsələlərinin lazımi səviyyədə öyrədilməməsi, ayrıca rəhbər işçilər üçün xüsusi seminar və praktikumların keçirilməməsi də öz təsirini göstərmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, son illərdə bir sıra elmi-tədqiqat işləri MKS-lərin idarə olunmasına həsr olunmuş və onların fəaliyyətinin ayrı-ayrı sahələrini əhatə edir. Xüsusilə Rusiya kitabxanaşünas alimləri, o cümlədən S.A. Basovanın «Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemlərində məqsədli idarəetmənin təşkili», A.D.Baçkovanın «Mərkəzləşdirilmiş kütləvi kitabxana şəbəkələrində kitabxana işçilərinin əmək bölgüsü və onun kooperasiyası», T.P.Maleviçin «Mərkəzləşdirilmiş kitabxana şəbəkələrinin idarəetmə fəaliyyətində ictimaiyyətin iştirakı», bunlardan başqa metodiki və tövsiyə xarakterli, bir sıra MKS-lərin idarə olunması problemlərinə həsr olunmuş S.A.Babenkonun, N.İ.Karpovun, S.E.Diyaxovanın, İ.S.Sadrinanın, yazıları çap olunmuş, bu problemlə bağlı hazırda Rusiya Dövlət Kitabxanasında, M.E.Saltıkov-Şedrin adına Dövlət Ümumi Kitabxanasında, Moskva Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində tədqiqatlar aparılır, lakin MKS- lərin idarə olunması nəzəriyyəsi hələ də tam işlənilməmiş, mövcud olan tövsiyələrdə isə bir sıra mübahisəli problemlər vardır. Mərkəzləşdirilmiş kitabxana şəbəkələrinin idarə olunması ilə yanaşı böyük universal elmi kitabxanaların idarə olunması məsələlərinə xüsusi diqqət verilmiş bir sıra yeni elmi işləmələr hazırlanmışdır. Kitabxanaların idarə olunmasının təkmilləşdirilməsinə həsr olunmuş elmi tədqiqatlar Rusiya Dövlət kitabxanası, Rusiya xarici ədəbiyyat kitabxanası, Rusiya EA ümumi elmi texniki kitabxanasının Sibir şöbəsi və s. iri kitabxanaları tərəfindən işlənilmişdir. İlk dəfə kitabxanaların idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsinə həsr olunmuş elmi-praktik konfransın əsası 1979-cu ildə Rusiya Dövlət Kitabxanası tərəfindən qoyulmuşdur. Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|