Microsoft Word Kitabxana nasl q-Biblioqrafiya jurnal 2009 doc
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 Kitabxanaların idarəçilik funksiyasından danışarkən onu nəzərə almaq lazımdır ki, MKS-lərin idarəçilik xüsusiyyəti digər kitabxanalardan fərqli olaraq yeni metodları nəzərdə tutmalıdır. Yeni idarəçilik xüsusiyyəti, əlbəttə, mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemlərinin spesifik cəhətləri və bu sistemin mürəkkəbliyi onunla bağlıdır ki, sistemə daxil olan filial kitabxanaları dağınıq və pərakəndə struktur bölmələrin operativ idarəetmə işində çətinlik yaradır. MKS-lərin idarəetmə sistemləri həm də ona görə mürəkkəbdir ki, həm mərkəzi kitabxananın, həm də filial kitabxanalarının struktur bölmələrinin, yəni sistemin bütövlükdə hərtərəfli idarəçiliyə cəlb olunması vacib şərtlərdəndir. Mərkəzi kitabxana sisteminin direktoru və şöbə müdirləri eyni zamanda mərkəzi kitabxananın və bütün filial kitabxanalarının idarə edilməsində iştirak edirlər. Baxmayaraq ki, idarəetmə funksiyasından yuxarıda geniş bəhs etdik və doğrudan da bu işə kifayət qədər əhəmiyyət verilir, lakin MKS-lərin idarə edilməsinin nəzəri və metodiki cəhətdən işlənilməsi hələlik bir problem kimi qalır. Hər şeydən əvvəl bu, kitabxana işinin planlaşdırılması ilə bağlıdır. Kitabxana işi sahəsində xüsusilə planlaşdırmanın həm nəzəri, həm də praktiki məsələləri üzrə bir sıra tədqiqatlar aparılmış və müəyyən nailiyyətlər əldə edilmişdir. Lakin istər bütün kitabxanaların, o cümlədən MKS-lərin işinin planlaşdırılması üzrə heç bir əsaslandırılmış təklif və göstəriş hazırlanmamışdır. Kitabxana fəaliyyətinin planlaşdırılmasına həsr olunmuş yeganə fundamental elmi-tədqiqat işi T.D.Aqenkonun «Ali məktəb kitabxanalarının fəaliyyətinin sistemli planlaşdırılması idarəetmənin əsası kimi» mövzusunda namizədlik dissertasiyası olmuşdur. Lakin kitabxana işinin həm bir sahə kimi həm də ayrıca MKS-lərin işinin planlaşdırılması kitabxana ictimaiyyəti qarşısında əsas problemlərdən biri kimi durur. Kitabxana işinin planlaşdırılmasında əvvəllər beşillik planlardan geniş istifadə edilirdi. Lakin son illərdə əsasən illik planlara daha çox yer verilir. Kitabxana işinin proqnozlaşdırılması isə demək olar ki, nəzərdə tutulmur. Nəticədə elmi işləmələr, metodiki təkliflər, kitabxana işinin planlaşdırılmasına dair təkliflər verilmir. Halbuki, Respublika Milli kitabxanası və sahəvi mərkəzi elmi kitabxanalar kitabxana planlarının tərtibinə dair dünya təcrübəsinə əsaslanan metodiki işləmələr aparmalı və kitabxanalara konkret təkliflər verməlidirlər. Təcrübədə bu günədək istər MDB Respublikalarında həmçinin müstəqil Azərbaycan Respublikasında kitabxana fəaliyyətinin planlaşdırılması məqsədli proqram kimi, xüsusilə mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemlərinin fəaliyyətində öz əksini tapmışdır. Halbuki, MKS-lər öz fəaliyyətlərində bir sıra kompleks proqramlar həyata keçirir. Məsələn, vahid fondun formalaşması əhaliyə kitabxana xidməti, kitabxana məlumat aparatının yaradılması, MKS-in fəaliyyətinin metodik təminatı, kitabxana işçilərinin ixtisasının artırılması və s. 32 Belə proqramların kompleks xarakter daşıması onunla izah edilir ki,bunlar mərkəzləşdirilmiş kitabxana sisteminin bütün kollektivi tərəfindən həyata keçirilir, kollektivin bütün üzvləri bu tədbirdə iştirak edirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, bu gün respublikamızda MKS-lərin işinin idarə edilməsi və gələcək fəaliyyətlərinin strateji planlaşdırılması ilə bağlı hələ də heç bir rəsmi və metodiki sənəd tərtib edilməmiş və MKS-lərə göndərilməmişdir. Yeri gəlmişkən qeyd etməliyik ki,bu problemlərlə bağlı Rusiyada bir sıra sənədlər hazırlanmış, idarəetmənin strukturu və mexanizmləri ilə bağlı MKS-lərə konkret təkliflər verilmişdir. Bu tövsiyə xarekterli təkliflərdə əsas diqqət təşkilati- idarəetmə məsələlərinə verilir və onların tətbiq olunması nəzərdə tutulur. Hazırda demək olar ki, MKS-lərin struktur quruluşu, onun şöbələri və bölmələrinin inzibati bölgüsü, işçilərin tabeçilikləri, hüquq və vəzifələri, bütün kitabxana sistemləri üçün eyni qaydada təlimat sənədi kimi əməkdaşların diqqətinə çatdırılmalıdır. Hər bir işçi hər hansı vəzifəyə təyin olunduqda hüquqi sənədlər təlimat formasında onlara təqdim olunmalı, onlarla söhbət aparılmalı, iş sahəsi müəyyənləşdirilməli, sınaq müddətilə işə götürülməlidirlər. Kitabxanaların idarəetmə problemləri ilə bağlı bir sıra tədqiqatlar və işləmələr mövcuddur ki, onlar ayrı-ayrı kitabxanaların işinin xarakterik cəhətləri nəzərə alınmaqla işlənilmiş, MKS-lərin işi əsas faktor kimi götürülmüşdür. Bu sənədlərdə MKS-lərin işi əsas götürülsə də onların fəaliyyətində idarəetmə strukturları, rəhbər işçilərin hüquq və vəzifələri, xüsusilə filial kitabxanalarına rəhbərlik, onların idarə edilməsi, filialların metodiki təminatı və s. məsələlər tamamilə əhatə edilməmişdir. Xüsusilə oxucu problemi qəbul olunmuş bir sıra sənədlərdə konkret olaraq öz əksini tapmamışdır. Xüsusilə kitabxanaşünas-alim T.P.Mileviç öz dissertasiyasında MKS-lərin idarəetmə strukturunu çox geniş şəkildə izah edərək ictimai şuraların eyni adamlardan ibarət olaraq ictimai işlərə cəlb olunması və nəticədə idarəetmə strukturlarında bir sıra mühüm məsələlərin həll olunmamış qalması və işçi kollektivinin idarəetmə işindən kənarlaşmasını diqqətə çatdırır. Bundan başqa Sankt-Peterburq Mədəniyyət İnstitutunun Kitabxanaşünaslıq kafedrasının kollektivinin apardığı tədqiqatlar göstərmişdir ki, ictimai əsaslarla idarəçilik işinə cəlb olunan mütəxəssislər əsaslı şəkildə idarəetmə işində özlərini lazımi səviyyədə göstərə bilməmişlər. Onlar müəssisə rəhbərlərindən tapşırıqlar almaqla gözləmə mövqeyində durmuşlar. Nəticədə idarəetmə sahəsində çalışan ştatda olan işçilər və ya kollektivin bütün üzvləri idarəetmə fəaliyyətindən faktiki olaraq kənarda qalırlar. Nəhayət, kitabxanaların idarə olunmasına dair aparılan təhlil və tədqiqatlar göstərir ki, idarəetmə sahəsində daha proqressiv tendensiyalar özünü göstərir, bu da kitabxanaların avtomatlaşdırılması sistemləri və yeni texnika və texnologiyaların tətbiq edilməsi, həmçinin struktur dəyişikliklərinin həyata keçirilməsi ilə bağlıdır. Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|