Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

47

birgə  alındığını  göstərir.  Öz  həyat  yoldaşlarının  xahişi  ilə  işdən  evə 

qayıdarkən  yolüstü  birdəfəlik  uşaq  əskisini  almağa  dönən  gənc  ata 

fürsətdən  istifadə  edərək  pivə  də  alır(belə  alışlara  tələbat  bir-biriləri 

arasında  təsadüfi  əlaqəyə  əsaslana  bilər!)-və  bu  da  pərakəndə  tacirlərə 

kateqoriyanı müəyyənləşdirməyə imkan yaradır.  

 

Satıcıların  məhsul  və  ya  xidmətlərə  “faydalılıq  naboru”  və  ya 

müştəriyə  birgə  fayda  gətirən  tələ  yemi  birləşməsi  kimi  baxması  çox 

vacibdir.   

 

Marketinq üzrə rəhbərlərin əsas vəzifəsi təşkilatın fəaliyyətini yal-

nız  şəxsi  qərarlarının  yerinə  yetirilməsinə  deyil,  müştərilərin  problem-

lərinin həll edilməsinə istiqamətləndirməkdən ibarət olmalıdır.  

 

4-cü  prinsip.  Marketinq  –o  qədər  vacib  sferadır  ki,  onu 

təkcə marketinq bölməsinə(əgər belə xidmət hələ mövcud-

dursa)  həvalə etmək olmaz 

Artıq  tez-tez marketinq təşkilatda olan hər bir şəxsin məşğul olduğu işə 

çevrilir. Hər bir şəxsin fəaliyyəti son müştəriyə və onların razı qalmasına 

təsir göstərə bilər. 

 

Kinq (King, 1985) marketinqin nə olması barəsində bir sıra müm-

kün  yanılmaları  göstərir.  O,  ən  çox  hiyləgər  yanılmalardan  birini  “mar-

ketinq  xidmətinin  marketinqi”    olduğunu  qeyd  edir.  Bu  hal,  təşkilatın, 

marketinq məlumatlarını yüksək səviyyədə təhlil etməyi bacaran və bazar 

payını mində bir dəqiqliyə qədər hesablaya bilən, lakin müştəriyə təqdim 

edilən məhsul və  ya xidmətə təsir qabiliyyəti aşağı olan mütəxəssislərin 

marketinq sahəsində işə  qəbulu zamanı  yarana bilər. Marketinq bölməsi 

“marketinqi  həyata  keçirən”  yeganə  bölmə  kimi  nəzərdən  keçirilir, 

beləliklə  də,  digər  bölmələr  ancaq  öz  vəzifələri  ilə  məşğul  olur  və  öz 

məqsədlərinə çatmağa can atırlar.   

 

idarəetmədə bürokratik səviyyələrin sayını azaltmaq və bölmələr 

arasında  süni  funksional  maneələri  aradan  qaldırmaqla  təşkilat  öz 

strukrturunu sadələşdirəndən sonra marketinqin hər bir şəxsin işi olduğu 

aydın görünür. Marketinqin təşkilatın çiçəklənməsi və həyat qabililiyyət-

liliyinin təmin edilməsində əhəmiyyətini nəzərə alaraq belə vacib sahənin 

tək marketinq bölməsinə həvalə edilməsinin mümkünsüzdür. 

 

Eyni  zamanda  da,  marketinqin  “hər  bir  şəxsin  işi  olduğunu”  bə-

yan  etməklə  kifayətlənmək  olmaz.  Əgər  marketinq  “hər  bir  şəxsin 

işidirsə”, onda, o, “heç kimin işinə” çevrilir. Qreyzer(Greyser, 1997) ba-

zara  istiqamətlənmə  statusunu  yüksəltməklə  bərabər(eyni  zamanda) 

rəsmi  funksional  marketinq  bölməsinin  ləğv  edilməsini  zəruri  sayır  və 

onları bir medalın iki üzü hesab edirdi: 

“Marketinq funksiyası (“marketinqin həyata keçirilməsi”) marke-

tinq bölməsinin işi olmasına baxmayaraq, marketinqə maraq gös-

---

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

48 

tərilməsi  və  daima  marketinq  təfəkkürü  ilə  işləmə  hər  bir  şəxsin 

işinə  çevrilməlidir.  Hər  bir  şəxs(demək  olak  ki)  bu  işlə  məşğul 

olsa  nə  baş  verəcək?    Kompaniyaların  marketinqə  marağı  art-

dıqca,  onlar  rəsmi  “marketinq  bölməsində”  böyük  ixtisarlar 

aparırlar”. Qısacası, təşkilatlar marketinqi daha yaxşı dərk etdikcə 

və ona daha yaxşı münasibət bəslədikcə marketinqin həyata keçi-

rilməsi  səpələnmiş  formada  olur,  misal  üçün,  konkret  vəzifələrin 

həyata keçirilməsi üçün  operativ qrupların yaradılması yolu ilə”. 

 

5-ci prinsip. Bazarlar tərkibinə görə müxtəlifdir 

Getdikcə,  bazarların  müxtəlif  tərkibə  malik  olduğu  aydınlaşır;  onlar 

müxtəlif  fərdi  müştərilərdən,  subbazarlardan  və  ya  müştərilərdən 

ibarətdir. Misal üçün, bir müştəri, avtomobili A punktundan B punktuna 

ucuz gedişini təmin etmək üçün, digəri onu rahat və ya təhlükəsiz səfəri 

həyata  keçirmək  üçün,  üçüncüsü  isə  onu  öz  ictimai  vəziyyətinə  görə  və 

ya şəxsi imicinin yaratması və öz iddialarını təmin etmək məqsədilə ala 

bilər.  Universal məhsulla seqmentlərdən ibarət bazarı ödəməyə can atan 

təşkilat  praktiki  olaraq  iki  və  ya  daha  çox  kürsünün  arasına  düşür  və 

dəqiq istiqamətlənmiş rəqiblər qarşısında aciz olur. 

2-ci  prinsipi  nəzərə  alsaq,  biz  bu  nəticəyə  gələrik:  bazarı  seqmentləş-

dirmənin əsas üsulu müştərinin məhsul və  ya xidməti əldə etməsi və  ya 

istehlakı  zamanı  əldə  etdiyi  faydalılığa  əsaslanır.  Təcrübə  göstərir  ki, 

faydalılığa  görə  seqmentləşdirmə  (10-cu  fəsil)  bazarın  seqmentləşdiril-

məsinin  ən  səmərəli  üsullarındandır,  belə  ki,  bu  zaman,  müxtəlif  fay-

dalılığa tələbat kimi seqmentləşdirmənin əsil səbəbi əsas götürülür. 

 

6-cı prinsip. Bazar və müştərilər daimi olaraq dəyişir 

Heç nəyin daimi olmadığı və hər şeyin müvəqqəti olduğunu qeyd etmək 

artıq bayağılaşıb.  Bazarlar daima dəyişir, demək olar ki, bütün məhsullar 

müvəqqəti  olaraq  mövcud  olur  və  ödədikləri  arzu  və  ya  tələbatın 

ödənilməsinin  yeni  və  ya  daha  yaxşı  üsulu  meydana  gəldikdə  sıradan 

çıxır;  başqa  sözlə,  onlar  yeni  həll  və  ya  başqa  faydalılıq  təchizatçısı 

meydana gələnədək mövcud ourlar. 

 

Loqarifm xətkeşlərinin taleyi, ondan əvvəl –loqarifmik cədvəlləri, 

sıradan çıxmış cib kalkulyatorları-problemin (sürətli və sadə hesablama-

lara olan tələbat) daha müasir texnika vasitəsilə və daha  yaxşı həll edil-

məsinə  klassik  misaldır.  Kalkulyatorların  təqdim  etdiyi  sadə  və  sürətli 

istifadə faydalılığı loqarifmik xətkeşlərdən bir baş üstün idi.      

 

Məhsulların  hər  şeyə  qadir  olmadığını  və  onların  bazara  daxil 

olma, inkişaf, təkmilləşmə və tənəzzül kimi məhsulun həyat tsiklinə tabe 

olduğunun  qəbul  edilməsi  kompaniyada  daha  uzaq  perspektivi  plan-

laşdırmağa  maraq  oyatdı.  Onlar,  bugünki  mövcudluqlarının  mənbəyi 

---