Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

163

Britaniyada quru suvax istehsalı zamanı onun təchizat mənbəyi ilə olduğu 

kimi  və  ya  Boots  Pharmaceuticals  kompaniyası  ilə  və  onun  Boots 

pərakəndə  ticarət  şəbəkəsi  vasitəsilə  bazara  daxil  olmasındakı  kimi, 

kompaniyanın  şaquli  inteqrasiya  dərəcəsi  ola  bilər.  Qlobal  səviyyədə 

geopolitik  sərhədlər  də  çətinlik  yarada  bilər.  Misal  üçün,  istehsalın  kiçik 

həcmlərlə  həyata  keçirilməsinə  səbəb  olan  avropa  silahlı  qüvvələrinin 

periodik  tədarükü  o  deməkdir  ki,  müdafiə  sənayesi  ilə  müqaviləsi  olan 

avropalılar  öz  ABŞ-lı  həmkarları  ilə  müxtəlif  strateji  qruplarda  yerləşir. 

Elə  həmin  qaydada,  etibarlılıq  texnologiyasında  və  təhlükəsizlik 

standartlarındakı  fərqlər  rus  aerokosmik  texnika  istehsalçılarını  analoji 

qərb kompaniyalarından ayırır.    

 

Gələcək də ümumi maneələrlə əhatə olunacaq strateji qruplar da öz 

üzərində  eyni  cür  rəqabət  təzyiqi  hiss  edirlər.  ABŞ  müdafiə  sənayesində 

firmalar  Pentaqon  kimi  eyni  bazar  hökmranlığına  malikdirlər  və  siyasi 

lobbiçilik  sisteminə  təsir  edirlər.  Bu  xarici  təchizatçıların  daxil  olmasını 

ə

ngəlləyir, lakin, vətən bazarında onlara heç bir üstünlük vermir. Analoq-

məhsullar  və  ya  yeni  iştirakçılar  tərəfindən  təhlükələr  strateji  qrupları 

birləşdirən  amil  rolunu  oynayır.  Kompüter  sahəsində  baha  olmayan 

kompüterlər  təqdim  edən  Compaq  kimi  firmalar  stolüstü,  portativ  və  cib 

kompüterləri  də  daxil  olmaqla  alternativ  ucuz  məhsullar  təqdim  edən 

firmaların  intensiv  rəqabəti  ilə  qarşılaşırlar.  Universal  kompüterlər  və 

böyük  ölçüdə  əlavə  xidmətlər  təqdim  edən  kompaniyalar  üçün  ucuz 

meynfreymlər  istehsal  edən  kompaniyalar  elə  də  təhlükəli  deyil,  lakin, 

ə

vəzində  şəbəkədə  istifadə  üçün  yararlı  olan  daha  da  təkmilləşdirilmiş 

fərdi  kompüter  istehsalçıları  onlara  təzyiq  göstərirlər.  Nəhayət,  strtateji 

qrupların  tez-tez  ümumi  rəqibləri  olur,  çünki,  onlar  çox  vaxt  anoloji 

texnologiyanın  tətbiqi  ilə  eyni  bazar  tələbatının  ödənilməsi  uğrunda 

mübarizə aparırlar. 

 

ABŞ-ın  avtomobil  bazarında  strateji  qrupların  xəritəsi  onların 

inkişaf  dinamikasını  əks  etdirir  (şəkil  5.2).  Təsviri  sadələşdirmək  üçün 

xəritə  ikiölçülü  verilmişdir,  lakin,  reallıqda  tam  təhlil  aparmaq  üçün 

ölçülər  çox  ola  bilər.  Konkret  halda  strateji  qruplar  coğrafi  və  tarixi 

mənşəyə  malikdirlər.  “Böyük  üçlük”  –GM,  Ford  və  Chrysler  –  əsasən 

yerli  hissələrdən  ibarət  geniş  avtomobil  assortimenti  təchizatı  sferasında 

ağalıq edən kompaniyalar olaraq qalırlar. Bu kompaniyalar texnologiyanın 

tətbiqində və “üstüörtülü” kuza standartlı avtomobillərin təqdim edilməsi 

sferasında  stilə  riayət  etməkdə  və  rahatlığın  artmasında  müəyyən 

təcrübəyə malikdirlər. Lakin, son dövrlərə qədər bu kompaniyalar idxalın 

məhdudlaşdırılması kimi ümumi müdafiə ilə birləşmişdilər. 

Digər  bir  qrup  şərti  olaraq  “köhnə  çempionlar”  adlanan  və  vaxtilə  ABŞ 

bazarına əsas avtomobil idxal edənlərdir. Bu, vaxtilə ABŞ bazarlarındakı 

fəaliyyətləri  Volkswagen/Audinin  timsalında  uğurlu  olan,  ya  da  Rover 

Groupun

  fəaliyyəti  timsalında  olduğu  kimi  çox  uğurlu  olan    iki  avropa 

---

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

164 

kompaniyasıdır.  Nisbətən  geniş  avtomobil  assortimenti  təqdim  edən  və 

yüksək komfortlu avtomobil təchizatı sektorunu tutmuş hər iki kompaniya 

bir  də  ayıldılar  ki,  onlar  kifayət  qədər  rəqabət  üstünlüklərinə  malik 

deyillər  və  geri  çəkildilər.  Rover  kompaniyası  alman  avtomobil 

istehsalçısı BMW  tərəfindən udulandan sonra (tezliklə yenidən satıldı), o, 

BMW-

nin assortimenti ilə birbaşa rəqabət göstərməyərək və daha çox onu 

tamamlayaraq  bazarın  daha  ucuz  avtomobillər  sektorunda  öz  mövqeyini 

möhkəmlətdi.  “Köhnə  çempionların”  bazardan  gedişi  “böyük  üçlüyün” 

fəaliyyəti  nəticəsində  deyil,  “samurayların”  bazar  girməsi  üzündən  baş 

verdi.  Yapon  strateji  qruplarının  istehsal    etdikləri    avtomobilərin  əsasən 

keyfiyyəti  və  aşağı  dəyəri,  geniş  avtomobil  assortimentli  avropa  təc-

hizatçıları  üzərində  üstünlüyü  təmin  etdi,  indi    isə  yaponlar  yerli 

istehsalçılara  çevrilərək  hissələrin  məhdudlaşdırılmış  idxalı  ilə  bağlı 

maneələri aşaraq daha böyük bazar hökmranlığı əldə etmişlər. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                   

 

                 

 Йцксяк                                                                                     Ашаьы 

Йерли комплектляшдирмянин мязмуну 

                   

 

Şə

kil  5.2  Strateji  qrupların  ABŞ  avtomobil  bazarında  yerləşmə 

xəritəsi 

 

Avropada  işçi  qüvvəsinin  yüksək  dəyəri  onunla  nəticələndi  ki,  avropa 

kompaniyaları  indi  əhəmiyyətli  sayda  əlavə  xidmətlər  təqdim  edərək 

ixtisaslaşdırılmış avtomobillər və ya yüksək komfortlu avtomobillər satışı 

bazarlarında  fəaliyyət  göstərirlər.  Yüksək  komfortlu  avtomobil  təchizatı 

ilə  nisbətən  kiçik  assortimentli  iri  istehsalçılar  məşğul  olurlar  (alman 

firması  Mercedes-Banz  kimi).  Kiçik  həcmlərlə  avtomobillər  üzrə 

ixtisaslaşmış  təchizatçılar  çox  bahalı  məhsullar  buraxırlar  (Məsələn, 

Morgan 

Britaniya avtomobili). 

 

Son  zamanlar  baş  verən  dəyişikliklər  sahənin  müdafiəsinin  möh-

kəmliyinə  dəlalət  edir.  Baxmayaraq  ki,  “samuraylar”  “böyük  üçlüyün” 

“Böyük üçlük” 

GM, Ford, Chrysletr 

“Keçmiş çempionlar” 

Volkswagen / Audi, 

Rover Group 

Yüksək rahatlıqlı avtomobillər 

Mercedes, BMW, Volvo*, Saab*, 

Jaguar* 

xtisaslaşmış avtomobillər 

Rolls-Royce*, Ferrari*, Aston 

Martin*, Lamborghini, Lotus*, 

Morgan, McLaren 

Эениш 

ассорти-

мент 

 

 

 

 

 

 

Ихтисас-

лашдырма 

дяряжяси 

 

 

 

 

Дар 

ассорти-

мент 

---