Microsoft Word maya book 2013 A5 son
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
73 olmuşdur. 2010-cu il aprelin 10-da Meksika körfəzində «neft vulkanını» açan insanlar, planetdə dünya iqliminin kardiostimulyatorunu məhv etmiş oldular. Bu məhv olmanın əsas səbəbkarı okeanın dibindən fontan vuran neft və neftçıxaran şirkət olan BP-nin Meksika körfəzinin çirklənmə prosesindən qurtarmaq üçün istifadə etdiyi Çorexit maddəsi göstərilir. Qarışıq dispergent Corexit ilk dəfə 1989-cu ildə Exxon Valdez tankerinin fəlakətə uğramasının nəticələrini aradan qaldırmaq üçün istifadə edilmişdir. Bu zaman okeana 260 min ton neft axmışdır. Bu BP and Exxon şirkəti ilə bağlı olan «Nalco Holdinq Gompany» şirkəti tərəfindən istehsal olunan qüvvətli həlledicidir. Suda yaranan neft ləkələrinin həll olunması üçün istifadə olunan bu maddənin forması və onun xüsusiyyətləri tam gizli saxlanılır. Amma bəzi ekspertlər belə hesab edirlər ki, bu maddə canlı orqanizmlər üçün neftin özündən də dörd dəfə məhvedicidir. Rəsmi məlumatlara görə Meksika körfəzində 2 mln. qallon (təqribən 3,7 mln. litrə qədər) Corexit istifadə olunmuşdur. Eyni vaxtda, bəzi ekoloqlar bu rəqəmin xeyli azaldıldığını göstərirlər. İngiltərədə və bəzi Avropa ölkələ- rində Corexitdən istifadə olunması qadağan olunmuşdur. Buna baxmayaraq BP şirkəti Corexiti təklif edərkən ABŞ hökuməti onun istifadəsinə etiraz etməmişdir. Görünür in- sanlar arasında yayılmış həyəcanı və təhlükəni az da olsa neytrallaşdırmaq naminə ABŞ hökuməti buna etiraz etmə- mişdir. Vəziyyətin daha da pisləşdiyini görən hökumət BP- nin rəhbərliyini cərimə etmişdir. Nəticədə BP şirkəti heç bir çətinliksiz öz bankından külli miqdar vəsait götürərək cəri- mə vermiş və bununla da canını məsuliyyətdən qurtarmışdır. Heç kəs şəxsən cəzalandırılmamışdır. İnsanlar pul vəsaiti ilə sakitləşdirildilər. Amma təbiətə dəyən ziyan bəşəriyyətə çox 74 acı nətiəcələr verə bilər. Partlayış nəticəsində okeana tökül- müş milyon tonlarla (barel) neft və neft ləkələrini çökdürmək üçün istifadə olunmuş Corexit birlikdə Qolfstrim cərəyanının pozulmasına səbəb olmuşdur. Neft və kimyəvi pereparatlar Meksika körfəzinin suyunun temperaturunu, yapışqanlığını və duzluluğunu pozmuş və milyon illərlə mövcud olmuş cərəyanı dayandırmışdır. İnsan cəmiyyətinə fəlakətin nəticələrini neytrallaşdırma- ğın yolları məlum deyil. Dispergentlərin istifadəsi qəza əra- zisinə dəymiş ziyanın miqyasını qismən gizlətməyə imkan vermişdir. Körfəzin bir hissəsini neft pərdəsindən təmizlə- mək mümkün olmamışdır. Bir çox ekspertlərin fikrincə Meksika körfəzində neftin sızması və daha doğrusu axması davam edir ki, ona görə də Qolfstrim cərəyanının özünü bərpası günü-gündən zəifləyir. Yer kürəsinin əsas isti (ilıq) cərəyanının yox olması, alimlərin, əsasən C.Zanqarinin fikrincə artıq keçən 2012-ci ilin yayında iqlim anomaliyalarının yaranmasına səbəb olmuşdur: belə ki, Avropada və Çində daşqınlara, Rusiya və Asiyada quraqlığa və şaxtalara səbəb olmuşdur. Gələcəkdə bu bütün planetdə fəsillərin qarışmasına və də- yişməsinə, məhsuldarlığın azalmasına, kütləvi miqrasiyaya gətirib çıxara bilər. Amma ən dəhşətli odur ki, istənilən vaxt yeni buzlaşma dövrü başlana bilər. Rus qəzeti rus və ame- rikan alimlərinin Meksika körfəzinə neftin axması nəticə- sində fəlakətin baş verməsi haqdakı fikirlərini işıqlandırır. Akad. A.Kontoroviç ümid edir ki, ilk vaxtlar C.Zanqarinin məlumatları, o cümlədən, elm aləmində geniş müzakirə ol- ması da bir neçə ay sonra Qolfstrimin təhlükəsi dünya in- ternetlərində və mətbuatda, xüsusilə təkzib olunmaz müla- hizələrlə çap olunacaq. 75 Əgər Zanqarinin fikirləri doğru olsa, onda yaxın illərdə Qolfstrimin dayanmasının nəticələrini bütün dünya hiss edəcək. Hətta Kanada parlamenti fövqəladə vəziyyətdə Kanada ərazisi yaxınlığında real vəziyyəti qiymətləndirmək məqsədilə komissiya yaratmışdır. Komissiyaya Şimali Ame- rikada tanınmış alim-okeonoloq Ronal Rabbit başçılıq edir. Komissiya tədqiqat nəticəsində iki nəticəyə gəlmişdir: Birincisi: doktor C.Zanqarinin fikirləri tam təsdiqlən- mişdir: keçmiş Qolfstrim zonasında suyun heç bir dəyişməsi müşahidə olunmamışdır. İkincisi: keçmiş Qolfstrim zonasından 800 milə qədər şərqdə başqa bir qüvvətli cərəyan yaranmışdır. Görünür Qolfstrim öz fəaliyyətini tam dayandırmamışdır, lakin ola bilər ki, istiqamətini dəyişmişdir. Əgər hətta belədirsə, iqlimdə baş verəcək qlobal dəyişiklikdən qaçmaq mümkün olmayacaq. Qərbdə çoxdan hesablanmışdır ki, əgər Qolfstrim həmi- şəlik yox olarsa Avropada orta illik temperatur, ardıcıl olaraq bir neçə il ərzində 9 0 C aşağı düşə bilər. Bu da sözsüz ki, Fransa və ya İspaniyanı Yakutiyaya bənzədə bilər. Çoxları əmindir ki, vəziyyət artıq həyəcanlı senariyə yaxınlaşır. Simptomlar bunlardır. Keçən qış Almaniyada 10 sm-lik stabil qar örtüyü uzun müddət qalmışdır ki, bu hal çox onilliklər baş verməmişdir. Bununla yanaşı, bu yerlər üçün qeyri-adi, hətta gecələr minus -20 0 C-yə çatan şaxtalar olmuşdur. 2010-cu ilin dekabrında son 100 ildə qüvvətli şaxta Britaniyanı bürümüşdür. Görünməmiş şaxtalar tez-tez London təyyarə limanlarını bağlamalı olmuşdur. Keçən qışın da Moskvada baş vermiş buzlu qış yağışları da buna misaldır. 76 Şəkil. 7.1. İstixana effektinin yaranmasının sxemi 2-ci şəkildə istixana effektinin yaranmasının sxemi verilir. Alimlər qlobal soyuqlaşmaya səbəb kimi həm də 2011-ci ildə Astraxanda son 130 ildə ən soyuq ayı – 44 0 C, Anapa və Mahaçqalada – 34 0 olmasını, həmçinin, Qolfstrim cərəyanı- nın soyuması, istiqamətini dəyişməsini, cərəyanın Kanada Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|