152
ödənişlərini vaxtaşırı dövlət
büdcəsinə ödəyə bilmirsə, onda
hər bir podratçı hesablanmış mənfəət vergisi də daxil olmaqla,
mənfəət vergisini təkbaşına və özü seçdiyi variantla birbaşa
dövlət büdcəsinə ödəyə bilər. Bu halda həmin podratçı tərəfin
mənfəət karbohidrogenlərini artırmaq üçün gələcəkdəki
səlahiyyətləri artır və ARDNŞ-in payı nəzərdə tutulan mənfəət
vergisi də daxil olmaqla, podratçı tərəfindən ödənilən mənfəət
vergisinin həcminə bərabər nisbətdə azaldılır.
Nəzərdə tutulan
mənfəət vergisi də daxil olmaqla podratçı tərəfin mənfəət ver-
gisinin ARDNŞ tərəfindən ödənilməməsi ödəniş üçün nəzərdə
tutulan vaxtdan başlayaraq 30 gündən çox davam edərsə, po-
dratçı özünü nəzərdə tutulmuş mənfəət vergisi də daxil olmaqla
bütün gələcək mənfəət vergisinin ödənişi öhdəliklərinən azad
edə və sazişin şərtlərinə əsasən tərəflər arasındakı ilkin iqtisadi
balansın yenidən qurulmasının nizama salınmasını tələb edə
bilər.
Təqvim ili üçün podratçı tərəfin
vergi qoyulan mənfəəti
və ya zərəri, bu təqvim ili ərzində podratçı tərəfin satışından
əldə etdiyi vəsaitlərinin, digər gəlirlərinin və ümumi təshihin
cəmi minus çıxımlar kimi müəyyən edilir.
Podratçı tərəf adından ARDNŞ tərəfindən ödənilməli
olan mənfəət vergisinin məbləği hesablanarkən hər podratçı
tərəf adından ödənilmiş mənfəət vergisinin məbləği hər bir po-
dratçı tərəfin vergi tutulmalı mənfəətinə daxil edilir və həmin
məbləğdən bu mənfəət vergisi tutulur. Podratçı tərəfin vergi
tutulmalı mənfəətinin həcmi, beləliklə,
ARDNŞ tərəfindən po-
dratçı tərəfin adından ödənilmiş mənfəət vergisinin məbləği
qədər artır və ondan da mənqfəət vergisi tutulur, bunun
nəticəsində mənfəət vergisi təshih olunur. Belə mənfəət vergis-
inin daxil edilməsi nəticəsində hər podratçı tərəfin vergi tutul-
malı mənfəətindəki yaranan artımın həcmi təshih edilmiş
mənfəət vergisi adlanır və aşağıdakı kimi hesablanır:
153
T
mv
= V
m
.
M
vd
/
M
vd
Burada,
T
mv
təshih edilmiş mənfəət vergisi;
V
m
vergi
tutulmalı mənfəət;
M
vd
mənfəət vergisi dərəcəsi.
Vergi qoyluan zərər sonrakı təqvim ilinə keçirilir və
həmin təqvim ilində mövcud vergi qoyulan mənfəət hesabına
ödənilir və vergi qoyulan mənfəət müvafiq məbləğdə azaldılır.
Həmin təqvim ilində bu yolla ödənilmiş vergi
qoyulan zərərin
hər hansı qalığı vergi qoyulan mənfəətin hesabına tamamilə
ödənilənədək məhdudiyyətsiz olaraq sonrakı təqvim ilinə keçi-
rilir. Keçirilmiş vergi qoyulan zərərin azaldığı vergi qoyulan
mənfəətdən müvafiq dərəcə ilə mənfəət vergisi tutulur.
Sazişə görə satışdan vəsaitlər dedikdə, təqvim ili ərzində
podratçı tərəfin karbohidrogen fəaliyyətinin həyata keçirildiyi
zaman çıxarılan karbohidrogenlərin satışından əldə edilən
vəsaitlərin həcmi başa düşülür. Bu karbohidrogenlər mübadilə
və ya
svop edildikdə satışdan əldə edilən gəlir-mübadilə və ya
svop nəticəsində əldə edilmiş vəsait həmin podratçı tərəfin
təqvim ili ərzində götürdüyü gəlirin həcmi deməkdir. Satışdan
vəsait kommersiya cəhətdən sərbəst satışda-podratçı tərəfin
satdığı məhsulun
faktik qiyməti; kommersiya cəhətdən asılı
satışda-dəyərin asılı satışlar üçün sazişdə müəyyən edilmiş
prinsipləri tətbiq edilmək yolu ilə təyin edilir.
Digər gəlirlər karbohidrogen fəaliyyətinin gedişində
pdratçı tərəfin əldə etdiyi nağd vəsaitlərin, o cümlədən aşağı-
dakı vəsaitlər də daxil olmaqla, hər hansı məbləği kimi
müəyyən olunur:
sığorta vəsaitləri;
valyuta əməliyyatlarında əldə edilən gəlirlər;
154
ləğvetmə işləri fondundan alınan məbləğlər;
ləğvetmə
işləri fondundakı izafi
vəsaitlərin
bölüşdürülməsindən əldə edilən məbləğlər;
faiz gəlirləri;
malgöndərənlərdən, avadanlıq istehsal edənlərdən və
ya onların agentlərindən qüsurlu materiallara və ya
avadanlığa görə alınan məbləğlər;
obyektlərdən və ya intellektual mülkiyyətdən
istifadəyə görə, xidmət haqqı kimi alınan, material-
ların satışından və ya çarter haqqı şəklində əldə
edilən məbləğlər.
Podratçı tərəfin əldə etdiyi
digər gəlirlər kimi nəğd
vəsaitlər yuxarıdakılardan əlavə mənbələrdən də ola bilər, lakin
belə mənbəyə aşağıdaılar aid edilə bilməz;
karbohidrogen satışından əldə edilən məbləğlər;
sazişin müvafiq bəndlərində nəzərdə tutulan hallar is-
tisna olmaqla, əsas fondların və binaların satışından
əldə olunan məbləğlər;
kredit şəklində alınan məbləğlər və ya podratçı tərəfə
verilən pul vəsaitləri;
bu sazişin şərtləri əsasında hər hansı bir podratçı
tərəfin hüquq və öhdəliklərinin satışından əldə olunan
məbləğlər;
vergilərin qaytarılmasından (
podratçı tərəfindən
ödənilən və ona qaytarılan mənfəət vergisi varsa,
müəyyən istisnalar) əldə edilən məbləğlər və ya po-
dratçı tərəfin öz ortaq şirkətindən aldığı dividendlər;
podratçı tərəfin və ya onun ortaq şirkətinin çəkdiyi
xərclərlə bağlı kompensasiya şəklində və ya başqa
şəkildə alınmış məbləğlər-podratçı tərəfin vergi qoy-
lan mənfəəti və ya vergi qoyulan zərəri hesablamaq
məqsədləri üçün çıxımlar kimi baxdığı belə xərclərin
məbləğindən əlavə məbləğlər (
belə halda, podratçı
tərəfə bu cür izafi məbləğlərə daha həmin məqsədlər