159
çıxım kimi baxılan hər hansı məbləğ amortizasiya edilmir.
Əsas fondlar üzrə təqvim ili ərzində çəkilən bütün məsrəflər
iyulun 1-ə qədər çəkilən məsrəflər sayılır və bunun nəticəsində
xərclərin 50 faizi əvvəlki təqvim ilindən keçirilən, amortizasiya
olunmağın məbləğlərin saldosuna əlavə edilir. Sonra əsas fond-
ların satışından əldə olunan hər hansı məbləğlər həmin saldo-
dan çıxılır ki, bu da təshih edilmiş Saldo əmələ gətirir. Həmin
saldo aşağıdakı qaydada amortizasiya edilir:
a)
əvvəlki təqvim ilindən keçirilmiş saldo-x;
b)
üstəgəl təqvim ili ərzində əsas fondlar üzrə çəkilən
məsrəflərin əlli faizi-x;
c)
çıxılsın təqvim ili ərzində əsas fondların satışından
alınan faktik vəsaitin tam məbləği-( x);
d)
təshih edilmiş saldo-x;
e)
çıxılsın amortizasiya: təshih edilmiş saldonun 25
faizi-( x);
f)
üstəgəl təqvim ili ərzində əsas fondlar üzrə çəkilən
məsrəflərdən çıxılmış 50 faiz saldo-x;
g)
sonrakı təqvim ilinə keçirilən saldo-x.
Əgər Azərbaycan Respublikasında olan, sazişin
məqsədləri üçün karbohidrogen fəaliyyətində istifadə olunan
əsas fondlar hər hansı təqvim ilində satılırsa ( o cümlədən
əmlakın ləğv olunmasından ödənişər olursa) onda:
1) əgər təshih edilmiş saldo üstəgəl istisna olunmuş
«Təqvim ili ərzində əsas fondlar üzrə çəkilən məsrəflərdən
çıxılmış 50 faiz saldo müsbətdirsə, onun tam məbləğinə bu
təqvim ilində çıxılma kimi baxılır;
2) əgər təshih edilmiş saldo üstəgəl istisna olunmuş
«Təqvim ili ərzində əsas fondlar üzrə çəkilən məsrəflərdən
çıxılmış 50 faiz saldo» mənfidirsə, onun tam məbləğinə bu
təqvim ilində digər gəlirlər kimi baxılır.
Binanın satılması və ya tərk edilməsindən ( satış) podratçı
tərəfin təqvim ili ərzində qəbul etdiyi mənfəətinin və ya
zərərlərinin cəmi digər gəlirlər və ya çıxılma kimi baxılır və
160
aşağıdakı qaydada hesablanır:
a)
binaların satışından əldə olunan vəsait ( əgər
beləsi varsa)-x;
b)
çıxılsın binanın təshih edilmiş dəyəri-( x);
c)
binanın satışından mənfəət ( zərər)-x;
Binanın təshih edilmiş dəyəri aşağıdakı qaydada hesa-
blanır:
a) binanın ilkin dəyəri-x;
b) üstəgəl əsaslı təkmilləşdirmənin dəyəri-x;
v) çıxılsın yığılmış amortizasiya çıxımlar-( x);
q) binanın təshih edilmiş dəyəri-x.
Podratçı tərəfin vergi qoyulan mənfəətini və ya zərərini
hesablamaq məqsədləri üçün həmin podratçı tərəfin karbo-
hidrogen fəaliyəti ilə əlaqədar olaraq qüvvəyəminmə
tarixinədək çəkdiyi bütün məsrəfləri ( o cümlədən, təkcə
bunlarla məhdurlaşdırılmadan Azərbaycan Respublikasında və
ya digər yerlərdə texniki işlə bağlı çəkilən birbaşa, yaxud
dolayı məsrəflər, habelə podratçı tərəfin Azərbaycan
Respublikasındakı nümayəndəlik ofislərinin məsrəfləri) həmin
tarixə çəkilən məsrəflər hesab edilir. Yuxarıda deyilənlərə
baxmayaraq saziş barəsində danışılara, yardımçı tibbi, mədəni
və xeyriyyəçilik fəaliyyətinə saziş bağlananadək çəkilən
birbaşa və dolayı məsrəflər həmin podratçı tərəfin vergi
qoyulan mənfəəti və ya zərəri hesablanarkən nəzərə alınır.
Podratçı tərəf özünəməxsus hər hansı əsas fondu onun
qalıq dəyərindən asılı olmayaraq bazar qiymətləri ilə satmaq və
ya başqasına vermək hüququna malikdir.
Hər hansı podratçı tərəf özünün sazişdə iştirak payını
tamamilə və ya qismən başqasına verdiyi halda, onun-əgər cari
təqvim ili üçün vergi qoyulan zərər olduqda, həmin zərərin
hamısına və ya iştirak payını qismən verdikdə, vergi qoyulan
zərərin iştirak payına mütənasib hissəsinə həmin təqvim ili
üçün çıxımlar kimi baxmasına ixtiyarı vardır.
161
Mənfəət vergisinin uçotu və vergi bəyannamələri.
Sazişdə mənfəət vergisinin uçotu və vergi bəyannamələrinin
tərtib olunma qaydaları da reqlamentləşdirilmişdir. Bu qay-
dalara görə podratçı tərəf vergilərin uçotu jurnalını və
yazılışları, həmçinin vergi qoyulan mənfəətin və zərərin
hesablanmasını ancaq ABŞ dolları ilə aparır. Satışdan əldə
edilən vəsaitləri, digər gəlirləri və çıxımları hesaba Azərbaycan
Respublikasında qüvvəyəminmə tarixinədək tətbiq edilən kassa
mədaxilləri və məxaricləri metodu ilə qeydə alır. Maliyyə
hesablarını və mənfəət vergisi haqqında bəyannamələri ancaq
dollarla tərtib edir və vergiqoyma məqsədi üçün balansdan,
mənfəət və zərərlər haqqında hesabatdan ibarət təqvim ili üçün
mühasibat komplektini, habelə özünün karbohidrogen
fəaliyətini əks etdirən təqvim ili üçün mənfəət vergisi
məbləğinə dair bir hesablamanı təqdim edir.
Podratçı hər təqvim ili üçün öz maliyyə hesabatlarının və
mənfəət vergisi haqqında bəyannəmələrinin özünün təyin et-
diyi və Azərbaycan Respublikasının təftişləri aparmaqdan ötrü
müvafiq icazələri ( lisenziyaları) olan auditor tərəfindən təftiş
olunmasını təmin etməlidir. Hər təqvim ili üçün vergi-maliyyə
hesabatlarını, ilkin və ya yekun ( son) mənfəət vergisi haqqında
bəyannamələri ( podratçı tərəfin mülahizəsi görə) auditorun
müvafiq arayışı ilə birlikdə sonrakı təqvim ilinin 15 martından
gec olmayaraq vergi müfəttişliyinə təqdim etməlidir. Əgər
mənfəət vergisi bəyannaməsinin ilkin variantı təqdim olunarsa,
mənfəət vergisi bəyannaməsinin son variantı ilkin variantın
təqdim olunduğu təqvim ilinin 15 aprelindən gec olmayaraq
təqdim edilməlidir.
Podratçı tərəf vergi qoyulan mnəfəət əldə edəcəyini
nəzərdə tutuduğu birinci təqvim ilindən başlayaraq belə təqvim
rübü üçün və ya belə təqvim ilinin əvvəlki təqvim rübləri üçün
vergi qoyulan mənfəətin qabaqcadan hesablanmış məbləğinə
əsasən hər təqvim rübü üçün, eləcə də həmin təqvim ilinin
əvvəlki təqvim rübündə qabaqcadan hesablanmış mənfəət ver-
Dostları ilə paylaş: |