14
Cədvəl 3. Azərbaycan konstitusiyasında kişi və qadınlar eyni hüquqa malikdirlər:
Azərbaycan konstitusiyasında kişi və qadınlar eyni hüquqa malikdirlər %
Bəli 70,2%
Xeyr 9,6%
Cavab verməkdə çətinlik çəkirəm 14,4%
Cavab verməyənlər 5,8%
Cəmi 100,0%
Bölgələrdə gender bərabərliyinin bərqərar olması məsələsində çox narahatedici tendensiya
ondan ibarətdir ki, hər ikinci qadın şəxsi hüquqlarının lazımi səviyyədə müdafiə olunmasına
əmin deyil.
Cədvəl 4. Şəxsən siz öz hüquqlarınızın müdafiə olunmasına ehtiyac duyursunuzmu?
Şəxsən siz öz hüquqlarınızın
müdafiə olunmasına ehtiyac
duyursunuzmu?
%
Bəli 51,0%
Xeyr 42,3%
Cavab verməkdə çətinlik çəkirəm 1,9%
Cavab verməyənlər 4,8%
Cəmi
100,0%
Öz hüquqlarından məhrum olunmuş və ya hansısa sahədə ayrı-seçkiliyə məruz qalmış
qadınların faiz göstəricisi daha yüksəkdir. Qadınların 64,9% hesab edir ki, onların əhatəsində
qadın hüquqları az müdafiə olunmuşdur, lakin bununla yanaşı 13,5% tam bərabərhüquqlu
olduqlarını iddia edirlər.
Cədvəl 5. Sizin əhatənizdə elə bir qadın varmı ki, onun hüquqlarının müdafiə olunmasına ehtiyac
var?
Sizin əhatənizdə elə bir qadın
varmı ki, onun hüquqlarının
müdafiə olunmasına ehtiyac
var?
%
Bəli 67
64,4%
Xeyr 14
13,5%
Dəqiq bilmirəm 20
19,2%
15
Cavab verməyənlər 3
2,9%
Cəmi 104
100,0%
Bölgədə gender siyasətinin həyata keçirilməsinə kim cavabdehdir? - sualına 71,2%, cavab verə
bilməmişdir, “bilmirəm” deyənlərin miqdarı - 18,2%.
Cədvəl 6. Bölgədə gender siyasətinin həyata keçirilməsinə kim cavabdehdir?
Bölgədə gender siyasətinin həyata
keçirilməsinə kim cavabdehdir?
%
Qadın hüquqlarını kim müdafiə
edirsə, elə o cavabdehdir.
1,0%
Məlumatım yoxdur
1,0%
Rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının
Humanitar Məsələlər üzrə Müavini
2,9%
İcra hakimiyyəti 4,8%
Qadın şurası 1,0%
Bilmirəm 18,2%
Cavab verməyənlər 71,1%
Cəmi
100,0%
Yaşadıqları bölgədə gender siyasətinin həyata keçirilməsinə kimin cavabdeh olmasından
qadınların tam məlumatsız olması çox narahatedici faktdır və milli mexanizmin bölgələrdəki
qollarının zəif olmasından xəbər verir.
Bölgələrdə maarifləndirmə işlərinin yox dərəcədə olmasından irəli gələn, qadınların sosial
həyata laqeyd münasibətlərini aşağıdakı məlumatlar təsdiq edir: sorğuda iştirak edən qadınların
21,1% əmindir ki, onların yaşdıqları bölgədə öz hüquqlarını müdafiə edə biləcək bir struktur
yoxdur. Hətta bu faiz göstəricisi ən çox, uşaqları olan gənc qadınlara aiddir. Bu isə öz
növbəsində bölgə hakimiyyət orqanları üçün gender bərabərliyi məsələlərinin elə də vacib
olmaması barədə nəticələrimizi təsdiq edir.
Nə qədər ki, bölgələrdə gender bərabərliyinin təmin olunması üzrə vəzifə borcları və
gender faktlarının hesabatı vəzifə sahibləri üçün formal xarakter daşıyır, gender bərabərliyinin
mexanizmləri lazımi səviyyədə fəaliyyət göstərə bilməyəcəkdir. Gender bərabərliyi üzrə
koordinatorlar yalnız vəzifə sahibləri arasından yox, iş təcrübəsinə malik olan, gender
problematikası sahəsində peşəkar bilik və savad qazanmış insanlar arasından seçilməlidir. Əsas
faktorlardan biri gender bərabərliyi prinsiplərinin mütləq və insan üçün dəyərli olduğuna əminlik
16
hisslərinin varlığı və bu prinsiplərin milli maraqlarla üst-üstə düşməsini anlamaqdır. Bizim
fikrimizcə, göstərilən struktur və köklü dəyişiklikləri mümkün qədər tez həyata keçirmək
lazımdır, çünki qadınların “ümid ehtiyatları” tükənməkdədir.
Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin regionlarda gender siyasətinin
möhkəmlənməsində təsiri
Qeyd etmək lazımdır ki, qadınlar öz hüquqlarının müdafiəsinin yalnız Ailə, Qadın və Uşaq
Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin mərkəzi mexanizmi ilə bağlı olduğunu bildirirlər. Sorğuda
iştirak edənlərin 46,3% öz hüquqlarının pozulduğu təqdirdə məhz bu dövlət orqanına müraciət
edəcəklərini bildirmişlər. Sadə kəndli qadınların nəzərində bölgələrdəki hakimiyyət orqanları və
vətəndaş cəmiyyəti sektoru az effektlidir, buna görə də bu orqanlara müraciət edəcək qadınların
say göstəricisi təxminən eynidir: bələdiyyə orqanlarına 11,6 %, QHT-larına 10,4%.
Sorğu iştirakçılarının dörddə üç hissəsindən çoxu ölkədə ailə və qadınların problemləri ilə
məşğul olan komitənin mövcudluğundan xəbərdardır, lakin qadınların dövlətin idarə
olunmasında iştirak etməsi məsələsinin, dövlət siyasəti səviyyəsində olduğunu bilən qadınların
sayı iştirakçıların yarısından azdır. Hərçənd, partiya üzvlüyünün korrelyasiyası göstərir ki,
qadınların 64,6% hakimiyyətdə olan “Yeni Azərbaycan” partiyasının üzvüdür.
Cədvəl 7. Siz Respublika Prezidentinin 6 mart 2000-ci il tarixli “Dövlət Qadın Siyasətinin
Həyata Keçirilməsi Haqqında” Fərmanı olduğundan xəbərdarsınızmı?
Siz Respublika Prezidentinin 6 mart 2000-ci il tarixli “Dövlət Qadın
Siyasətinin Həyata Keçirilməsi Haqqında” Fərmanı olduğundan
xəbərdarsınızmı?
%
Bəli 48,1%
Xeyr 23,1%
Nə isə bir şey eşitmişəm 17,3%
Cavab verməyənlər 11,5%
Cəmi 100,0%
İcra hakimiyyəti strukturları tərəfindən gender bərabərliyinin gizli- xoşagəlməz bir faktor
kimi qəbul edilməsi, gender bərabərliyinin mərkəzi mexanizminin təsirinin lazımi səviyyədə
olmaması qadınların bərabər hüquq və imkanlar əldə etməsi prosesini çətinləşdirir.