150
Və təqəbbəl şəfaətəhu vərfə dərəcətəhu
Onun (Peyğəmbər(s)-in) şəfaətini qəbul et və onun dərəcəsini (məqamı-
nı) Öz yanında ucalt!
Əssəlamu əleykə əyyuhən-nəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkatuhu
Ey Peyğəmbər(s), Allahın salamı, rəhməti və bərəkəti sənə olsun!
Əssəlamu əleyna və əla ibadillahis-salihin
Allahın salamı bizə və Allahın yaxşı bəndələrinə olsun!
Əssəlamu əleykum və rəhmətullahi və bərəkatuhu
Allahın salamı, rəhməti və bərəkəti sizə (möminlərə) olsun!
Namazın “təqibat”ı
(Namazdan sonra oxunan zikr, dua və Quran)
Məsələ 1103: İnsanın namazdan sonra bir az “təqib”-lə məşğul olması,
yəni, zikr, dua və Quran oxuması müstəhəbdir. Yaxşı olar ki, öz yerindən
hərəkət etməmiş, dəstəmazı, qüslü və ya təyəmmümü batil olmamış namazın
təqibatını üzü qibləyə oxusun. Təqibatın ərəb dilində olması da vacib
deyildir. Amma yaxşı olar ki, dua kitablarında göstərilən dua və münacatları
oxusun. Daha çox tövsiyə edilən təqibatdan biri xanım Fatimeyi-Zəhra(ə)-
nin “təsbih”ini, yəni, tərtiblə otuz dörd dəfə “Allahu əkbər”, sonra otuz üç
dəfə “Əlhəmdulillah”, sonra isə otuz üç dəfə “Subhanəllah” – deməkdir.
“Subhanəllah”ı “Əlhəmdulillah”dan əvvəl də demək olar. Amma yaxşı
olar ki, “Əlhəmdulillah”dan sonra deyilsin.
Məsələ 1104: Namazdan sonra şükür səcdəsi etmək müstəhəbdir. Belə
ki, şükür səcdəsi məqsədilə alnını yerə qoyması kifayətdir. Amma yaxşı olar
ki, yüz dəfə ya üç dəfə, hətta bir dəfə belə, “Şukrən lillah”, “Şukrən” və ya
“Əfvən” – desin. Habelə müstəhəbdir ki, insana bir nemət çatdıqda və yaxud
ondan bir bəla uzaqlaşdıqda, şükür səcdəsi yerinə yetirsin.
Həzrət Peyğəmbər(s)-ə salavat göndərmək
Məsələ 1105: İnsan hər vaxt həzrət Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və
alihi və səlləm) mübarək adını, məsələn, Məhəmməd, Əhməd(s), yaxud lə-
qəb və künyəsini, məsələn, Mustafa, Əbülqasim(s) desə yaxud eşitsə, namaz-
da olsa belə, müstəhəbdir ki, salavat göndərsin.
Məsələ 1106: Həzrət Peyğəmbər(s)-in mübarək adını yazanda, salavatı
da yazmaq müstəhəbdir. Həmçinin yaxşı olar ki, hər zaman o həzrət(s)-i yad
etsə, salavat göndərsin.
151
Namazı batil edən əməllər
Məsələ 1107: On iki əməl namazı batil edir və onlara “mubtilat” (batil
edənlər) deyilir:
1. Namazın əsnasında onun şərtlərindən biri pozulsa; məsələn, namaz
əsnasında başa düşsə ki, paltarı nəcisdir.
2. Namazda ikən bilərəkdən yaxud səhvən ya da çarəsizlikdən dəstəmaz
və ya qüslü batil edən bir işlə qarşılaşarsa; məsələn, ondan sidik çıxarsa;
hətta vacib ehtiyata əsasən, səhvən və ya çarəsizlikdən namazın son səcdə-
sindən sonra qarşıya çıxsa belə (namazı batil olur). Lakin sidik və yaxud
qaitin qarşısını ala bilməyən bir şəxsdən namaz əsnasında sidik və ya qait xa-
ric olarsa, dəstəmaz hökmlərində qeyd edilən qaydalara əməl etsə, namazı
batil olmaz. Həmçinin namaz əsnasında istihazəli qadından qan xaric olsa,
istihazənin göstərişinə əməl etsə, namazı düzgündür.
Məsələ 1108: İxtiyarsız halda yuxulayıb yatan şəxs namaz əsnasında
yaxud namazdan sonra yatdığını bilməsə, namazı yenidən qılması lazım
deyildir; bu şərtlə ki, xalqın nəzərində qıldığı miqdara namaz deyilsin.
Məsələ 1109: Əgər ixtiyari halda yatdığını bilsə, lakin namazdan sonra,
yoxsa namaz əsnasında namaz qıldığını unudaraq yatdığına şəkk etsə, nama-
zı ötən məsələdə qeyd edilən şərt əsasında düzgündür.
Məsələ 1110: Əgər səcdə halında yuxudan ayılsa və şəkk etsə ki, nama-
zın sonuncu səcdəsindədir ya şükür səcdəsində, istər ixtiyarsız yuxuladığını,
istərsə də ixtiyari halda yatdığını bilsə, namazın düzgünlüyünə hökm olunur
və yenidən qılmaq lazım deyildir.
3. Namazı batil edənlərdən biri də təvazö və ədəb məqsədilə əlləri bir-
birinin üzərinə qoymaqdır. Lakin namazın bu işlə batil olması ehtiyata əsa-
səndir. Lakin şəriət göstərişi niyyəti ilə yerinə yetirilsə, onun haram olmasın-
da şəkk yoxdur.
Məsələ 1111: Əgər unutqanlıq yaxud çarəsizlik ya təqiyyə ya da əli qaşı-
maq kimi başqa işlər üzündən əlləri bir-birinin üzərinə qoysa, eybi yoxdur.
4. Namazı batil edənlərdən biri də “Fatihə”ni oxuyandan sonra “amin” –
deməkdir. “Amin” – deməklə namazın batil olması məmumdan başqasında
ehtiyata əsasəndir. Lakin şəriət göstərişi niyyəti ilə yerinə yetirilsə, onun
haram olmasına şəkk yoxdur. Həmçinin “amin” sözünü səhvən və yaxud
təqiyyə üzündən desə, namazının eybi yoxdur.
5. Namazı batil edən əməllərdən biri də üzrsüz olaraq qiblədən dönmək-
dir. Amma üzrlü olaraq dönsə, məsələn, unutqanlıqdan yaxud şiddətli külə-
yin onu qiblədən döndərməsi kimi məcburi olaraq qiblədən dönsə və sağ və
sol tərəfə çatmasa, onun namazı düzgündür. Amma lazımdır ki, üzrü aradan
qalxan kimi dərhal üzünü qibləyə çevirsin. Əgər sağ və sol tərəfə çatsa ya-
xud arxası qibləyə olsa, əgər unutqanlıqdan yaxud qəflətdən olsa və yaxud
qibləni təyin etməkdə səhv etsə və elə bir vaxtda yadına düşsə ki, namazı
152
pozsa, ikinci dəfə üzü qibləyə qıla bilər, hətta onun bir rükəti vaxt daxilində
qılınsa da, namazı yenidən qılmalıdır. Əks halda, həmin namazla kifayətlən-
sin və qəza etməsi də lazım deyildir. Həmçinin onun qiblədən dönməsi məc-
buri şəkildə olsa, bacardığı qədər qiblədən dönmədən namazı ikinci dəfə qıl-
malıdır. Əks təqdirdə, həmin namazı tamamlasın və ona namazı yenidən qıl-
maq və qəza etmək lazım deyildir.
Məsələ 1112: Əgər yalnız üzünü qiblədən döndərsə, bədəni isə qibləyə
tərəf olsa, arxasından bir miqdar görə biləcək qədər başını geriyə döndərmiş-
dirsə, bu da öncə zikr olunduğu kimi, qiblədən dönmə hökmünü daşıyır.
Amma qiblədən dönməsi bu həddə olmasa, amma camaatın nəzərində çox
sayılsa, vacib ehtiyata əsasən, namazını yenidən qılmalıdır. Amma boynunu
az bir miqdarda qiblədən döndərsə, bu işin məkruh olduğuna baxmayaraq,
namazı batil olmaz.
6. Namazı batil edən əməllərdən biri də bilərəkdən danışmaqdır; hətta
dediyi söz bir hərfdən ibarət olsa da, əgər ərəb dilində “qoru” mənasını verən
(ق) “qi” sözü kimi və yaxud əlifba hərflərindən ikincisi olan və sual edən
şəxsin cavabında söylənilən “b” hərfi kimi olsun. Əgər hər hansı bir mənanı
ifadə etməyən iki və ya daha çox hərfdən ibarət olsa, yenə də ehtiyata
əsasən, namazı batil edər.
Məsələ 1113: Əgər namaz əsnasında səhvən bir və ya daha çox hərfdən
ibarət olan bir söz desə və həmin sözün mənası olsa da, namazı batil olmaz.
Amma ehtiyata əsasən, namazdan sonra səhv səcdəsi yerinə yetirməlidir.
Məsələ 1114: Namazda öskürmək və ya gəyirməyin eybi yoxdur. Vacib
ehtiyata əsasən, namazda ixtiyar halında “ah” çəkməsin və nalə etməsin.
Amma namazda “ax” və “ah” kimi nidaların deyilməsi bilərəkdən olsa, na-
mazı batil edər.
Məsələ 1115: Əgər zikr məqsədi ilə, məsələn, “Allahu əkbər” – desə və
onu deyərkən başqasına bir məsələni başa salmaq üçün səsini ucaltsa, eybi
yoxdur. Həmçinin zikr məqsədi ilə bir söz desə və bu iş bir məsələyə diqqət
yetirməyə səbəb olsa, eybi yoxdur. Amma əsla zikr məqsədi olmasa yaxud
hər iki məqsədi güdsə və sözü hər iki mənada işlətsə, namazı batil olar. Am-
ma məqsədi zikr demək olsa və bu zikri deməkdə məqsədi başqasına bir mə-
sələni anlatmaq olsa, namazı düzgündür.
Məsələ 1116: Namazda vacib səcdəsi olan dörd ayəni müstəsna etməklə
Quran oxumaq və dua etməyin eybi yoxdur. Amma müstəhəb ehtiyata görə,
ərəb dilindən başqa bir dildə dua etməsin.
Məsələ 1117: Əgər “Fatihə”nin, “surə”nin və yaxud namazın zikrlərini
bilərəkdən və ya ehtiyatən bir neçə dəfə desə, eybi yoxdur.
Məsələ 1118: İnsan namaz halında başqasına salam verməməlidir. Əgər
başqası ona salam versə, cavab verməlidir. Amma salamın cavabı salam kimi
olmalıdır, yəni, salamın əslinə bir söz əlavə olunmamalıdır, məsələn, salamın
cavabında “salamun əleykum və rəhmətullahi və bərəkatuh” – deyilməməlidir.
Hətta vacib ehtiyata əsasən, “əleykum” və ya “əleykə” sözü cavabda “salam”
Dostları ilə paylaş: |