40
Daha dövlətlisə, daha yoxsuldur.
26
Sonra o, mənə müraciət edib dedi:
–Dərvişlərin mərhəmətli
və sədaqətli olduğuna inandığ
ıma görə,
xahiş edirəm, mənə bir məsləhət verəsiniz, çünki güclü bir duşmən
məni hədələyir. Cavab
ında dedim: – Gücsüz rəiyyətə rəhm elə ki,
güclü düşməndən zülm görməyəsən!
Şer
İnsaf deyil, güclü ikən göstərərək zor, qüvvət.
S
ınd
ırasan bir yaz
ığ
ın pəncəsini nəhayət.
Qorxsun o kəs, biçarəyə rəhm etməyib zülm edə.
Y
ıx
ılanda kimsə ona hayan durmaz əl–əlbət.
Hər kim əkib «pislik» dəni, yaxş
ı məhsul gözləsə.
Xam xəyala düşmüş olar, boşa ç
ıxar bu niyyət.
Qulağ
ından pamb
ığ
ı at, ver bu xalq
ın haqq
ın
ı.
Sən verməsən, gələr bir gün, haqq
ın istər rəiyyət.
Şer
Bir bədən üzvüdür bu bəni–adəm.
Eyni bir çövhərdən yaranm
ış aləm.
Bir üzvü dərdlərə salsa ruzigar.
Tutmaz başqa üzvü yerində qərar.
Özgənin dərdinə əgər qalmasan,
Yaraşmaz ad
ına deyilsin insan.
11. Hekayət
Duas
ı müstəcab olan bir dərviş Bağdad şəhərinə gəldi. Həccac
Yusifə
27
xəbər verdilər, onu yan
ına çağ
ırtd
ır
ıb dedi:
–Mənim üçün bir xeyir–dua ver!
Dedi:
–Ey allah, Həccac
ın can
ın
ı al!
Həccac soruşdu:
–Allah xatirinə, bu necə duad
ır?
Dedi:
41
–Bu duan
ın həm sənə, həm də bütün müsəlmanlara xeyri vard
ır.
Şer
Məzlumlara zülm edən ey hökmran!
Nə vaxtadək sürəcəkdir bu dövran?!
Nə dörd əlli tutmusan bu dünyan
ı,
Birdəfəlik öl ki, mərdümazarsan.
12.Hekayət
Zalim hökmdarlardan biri, bir abiddən soruşdu:
–İbadətlərdən hans
ı yaxş
ıd
ır?
Dedi:
–Sənin üçün yar
ım günlük yuxu. Heç olmasa camaat yar
ım gün
sənin əziyyətindən qurtarm
ış olar.
Şer
Gündüz gördüm yat
ıbd
ır
bir zülmkar,
Bu fitnədir dedim, yatsa yaxş
ıd
ır.
Oyaql
ıqdan yatmas
ı xoş olan kəs.
Birdəfəlik yerə batsa yaxş
ıd
ır.
13. Hekayət
Nəql edirlər ki, bütün gecəni eyş–işrətlə məşğul olan bir
hakmdar səhərə yax
ın məst halda deyirdi:
Bizim üçün bu dünyada bundan art
ıq dəm yoxdur.
Ki, yaxş
ı, pis şeylər üçün fikir yoxdur, qəm yoxdur.
Bay
ırda, şaxtal
ı havada ç
ılpaq yatm
ış bir dərviş bunu eşidib
dedi:
Beyt
Ey
deyən dünyada, ən xoşböxt bizik,
42
Tutaq, sən qəmsizsən, biz də qəmsizik?
Dərvişin sözündən hökmdar
ın xoşu gəldi, ona min q
ız
ıl vermək
istədi, pəncərədən q
ız
ıl kisəsini ç
ıxar
ıb səslədi:
—Dərviş, ətəyini aç!
Dərviş dedi:
–Paltar
ım var ki, ətəyim olsun?!
Dərvişin belə yaz
ıq vəziyyətini və zərif təbiətini
görən hökmda-
r
ın ona həddən art
ıq rəhmi gəldi. O, q
ız
ıl kisəsinin üstünə bir xələt də
qoyub, dərvişə verdi. Lakin çox çəkmədi ki, dərviş pulu xərclədi,
xələti də sat
ıb yedi və yenə bəxşiş ümidi ilə hökmdar
ın yan
ına
qay
ıtd
ı.
Beyt
Azadə kəslərin əli boş olar,
Xəlbirdə su qalmaz, aşiqdə qərar.
Hökmdar
ın söz dinləməyə meyli olmad
ığ
ı vaxt dərvişin gəldi-
yini ona xəbər verdilər. Hiddətlənib, qaşqabağ
ın
ı tökdü.
Buna
görə ağıll
ı adamlar deyiblər ki, hökmdarlar
ın qəzəbindən
ehtiyat etmək laz
ımd
ır. Çünki hökmdarlar ölkənin böyük məsələlərilə
məşğul olduqlar
ından qara camaat
ın hay
ına qalmazlar.
Şer
Hər kim gozləməsə vaxt
ı, fürsəti,
Ona haram olar şah
ın neməti.
Hər zaman sözünün bil məqam
ın
ı
Boş sözlə məhv etmə ehtiram
ın
ı.
Hökmdar dedi:
– O qədər
dövləti az bir vaxtda dağıd
ıb tələf edən bu həyas
ız,
israfç
ı gədan
ı buradan qovun! Dövlət xalq
ın mal
ıd
ır. Kömək
yoxsullar üçündür, israfç
ılar üçün deyil.
Beyt
43
Axmaq əgər yand
ırarsa şam
ın
ı gündüz çağ
ı,
Gecə vaxt
ı şams
ız qalar, zülmət olar otağ
ı.
Ağ
ıll
ı vəzirlərdən biri sözə qar
ış
ıb dedi: – Ey hökmdar, məncə
belə adamlara xərcliyi az–az vermək yaxş
ıd
ır ki, birdən israf etməsin-
lər. Cəzaland
ırmaq məsələsinə gəldikdə isə, əmriniz onu tərbiyələn-
dirmək
məqsədilə olsa da, bəziləri bunu sizin səxavətsizliyinizə
yozarlar. Bundan əlavə, ümidvar etdiyiniz adam
ı yenidən naümid
edib könlünü s
ınd
ırmaq kəramətinizə yaraşmaz.
Beyt
Tamahkara öz qap
ın
ı çal
ış açma heç zaman,
Açd
ınsa bil, bir də onu bağlamaq olmaz asan.
Şer
Kim görmüş dünyada Hicaz
28
təşnəsi,
Şor suyun yan
ında yurd sal
ıb yaşar?
Lakin
harda şirin bir bulaq olsa,
İnsan, quş, qar
ınca ora toplaşar.
14. Hekayət
Keçmiş hökmdarlardan biri ölkəni idarə etmək işində bacar
ıqs
ız
olub, qoşuna yaxş
ı fikir vermirdi. Gunlərin birində ölkəyə güclü bir
düşmən basq
ın etdi. Əsgərlər hökmdardan üz döndərib, düşmənə
qarş
ı vuruşmaqdan boyun qaç
ırd
ılar.
Beyt
Əsgərə xəzinə q
ıymasa sultan,
O da əl q
ıl
ınca atmaz heç zaman.
Hökmdara sədaqətskzlik göstərənlərdən birisi mənimlə dost idi.
Onu danlay
ıb dedim:
–İllər boyu xidmət etdiyin və nemətindən faydaland
ığ
ın şəxsin
vəziyyəti azac
ıq dəyişəndə ondan üz çevirmək – sədaqətsizlik, nan-