48
caq
sənin yaxşı sifətlərini şah
ın qarş
ıs
ında pis qələmə versinlər və
onun sənə qəzəbi tutsun. Belə bir hal baş verərsə, kimin dan
ışmağa
cürəti çatar ki, səni müdafiə etsin? Məsləhət görürəm ki, aza qənaət
edib rəislik fikrindən daş
ınasan.
Beyt
Dənizdən çox xeyir olsa da hasil,
Şübhəsiz yaxş
ıd
ır yenə də sahil.
Dostum bu sözləri eşitcək hirsləndi,
üzünü çevirib ağır sözlər
deməyə başlad
ı və dedi:
–Sən nə dan
ış
ırsan, ağ
ıll
ı, düşüncəli adam belə sözlər deyərmi?
Atalar doğru demişlər: «Dost dar gündə bilinər, süfrə baş
ında düşmən
də dost görünər».
Şer
Ona dost demə ki, süfrə baş
ında,
Deyə: «Qardaş
ın da, dostun da mənəm»
Ona dost deyərəm ki, çətin gündə,
Dostun arxas
ında dayana möhkəm.
Dostumun aç
ıqland
ığ
ın
ı və nəsihətimi qərəz sand
ığ
ın
ı gördükdə
Sahib–divan
ın
29
yan
ına getdim. Çoxdan bəri yax
ın olduğumuza görə
dostumun əhval
ın
ı ona nağ
ıl etdim, ləyaqətli,
və sədaqətli olduğunu
söylədim. Nəhayət, dostumu kiçik bir vəzifəyə təyin etdilər. Bir
müddət həmin vəzifədə işlədikdən sonra düz və bacar
ıql
ı olduğunu
görüb bəyəndilər, daha yüksək bir vəzifəyə təyin etdilər. Beləliklə,
getdikcə onun tale ulduzu yüksəldi, nəhayət istədiyi ən yüksək mərtə-
bəyə çatd
ı, hökmdar
ın rəğbətini qazanaraq onun ən yax
ın xidmətçi-
lərindən biri oldu. Kefinin köklüyündən xəbərdar olduqda sevinib
dedim:
Beyt
Dar
ıxma iş görünsə bir qaranl
ıq quyuda
Çünki qaranl
ıqdad
ır
o dirilik suyu
30
da,
49
Beyt
Qardaş
ım, qəm çəkib etmə ahü–zar,
Allah
ın çox gizli mərhəməti var
Beyt
Zəmanə dərdindən çəkmə qəm, kədər,
Səbr ac
ı olsa da, şirin bar verər.
Təsadüfən mən bir necə dostumla səfərə getməli oldum. Məkkə-
dən qay
ıdanda həmin dostum məni qarş
ılamağa gəldi. Dərhal
duydum ki, işdən ç
ıxar
ıblar, Çünki dövlət adamlar
ı ancaq işdən ç
ıxa-
r
ıld
ıqlar
ı zaman dostu axtarmağa vaxt tapa bilərlər.
Şer
Vəzifə baş
ında, baxt gülən zaman.
Dostlar
ın üzünə baxmaz bircə an.
Kas
ıbl
ıq, çətinlik üz verən dəmdə.
Dostuna söyləyər dərdini haman.
Üzündə qəm nişanəsi qiyafəsində kədər ifadəsi görüb soruşdum
ki, bu nə hald
ır?
Dedi:
–Necə ki, demişdin, elə də oldu. Bəzi adamlar pax
ıll
ıq edib, mə-
ni xəyanətkarl
ıqda ittiham etdilər. Hökmdar
isə işin nə yerdə olduğu-
nu ayd
ınlaşd
ırmaq üçün səy köstərmədi. Qədimki dostlar
ım, səmimi
yoldaşlar
ım da keçmiş sədaqəti unudaraq həqiqəti deməkdən
çəkindilər.
Şer
Vəzifə baş
ında olan kəslərə,
Ham
ı söyləyər: mərhəba, afərin,
50
Vəzifə baş
ından salan tək fələk,
Baş
ından basarlar, ürəklərdə kin,
Xülasə, cürbəcür işgəncələrə məruz qald
ım. Nəhayət bu həftə
həccə gedənlərin sağ–salamat qay
ıtmalar
ı münasibətilə məni həbsdən
azad
etdilər və yalnız atadan qalan miras
ı geri verdilər.
Dedim:
–O zaman sözümü qəbul etmədin, hökmdarlara xidmət etmək
dəniz səfəri kimidir, həm qorxusu var, həm faydas
ı, ya xəzinə tapar-
san, ya dənizdə batarsan,
Beyt
Ya xacə bağr
ına
basar simü zər,
Ya dəniz xacəni
31
bir gün qərq edər.
Bundan art
ıq onu danlamağ
ı, yaral
ı könlünə duz səpib yenidən
s
ız
ıldatmağ
ı rəva germədim, sözümü bu iki beytlə müxtəsər etdim:
Şer
Bilmirdin, nəsihət dinləməyəndə,
Nəhayət ayağ
ın düşəcək bəndə?
Əqrəb yuvas
ına barmaq uzatma,
Əgər ağr
ıs
ına tab yoxsa səndə!
17. Hekayət
Dərvişlərdən bir neçəsi mənimlə dost idi. Onlar zahirən təmiz
adamlar idilər. Buna görə də böyük mənsəb sahiblərindən biri onlara
həddən art
ıq inanaraq, hərəsini bir vəzifəyə təyin etmişdi.
Bir gün
onlar
ın birindən dərvişə yaraşmayan bir hərəkət baş verdi, mənsəb
sahibi ham
ım
ızdan şübhələnməyə başlad
ı və beləliklə bazar
ım
ız
kasadlaşd
ı. Yoldaşlar
ın işini bir təhər yenidən bərqərar etmək üçün
mənsəb sahibinin yan
ına getdim. Qap
ıç
ı bəd üz göstörib əvvəlcə
məni içəri buraxmad
ı. Mən onda günah görmədim. Çünki məsəl var
deyərlər:
51
Şer
Əmirin, vəzirin və hökmdar
ın,
Səbəbsiz
dolaşma ətrafında sən.
Dərban da, köpək də qəribi tutar.
Birisi yaxadan, biri ətəkdən.
Hökmdar mənim qap
ıda gözlədiyimi bilən kimi, dərhal məni içə-
ri apartd
ır
ıb hörmətlə yuxar
ı başda yer göstərdi, lakin mən tava-
zökarl
ıqla aşağ
ı başa keçib dedim:
Beyt
Nə olar qoy olum sənə bir bəndə,
Bəndələr səfində oturum mən də.
Dedi:
– Allah eləməsin, bu nə sözdür?
Beyt
Otursan gözlərim üzərində sən
Naz
ın
ı çəkərəm ki, nazəninsən.
Xülasə,
oturub hər tərəfdən danışd
ıq, nəhayət yoldaşlar
ın ağ
ır
yaşay
ış
ından söz aç
ıb dedim.
Şer
Nə gördü bizdə ki, nemət verən beyük sultan,
Bax
ır qəzəblə bizə, dindirir məlamətlə.
Xuda uçün yaraşar lütfü mərhəmət daim,
Günah görəndə belə lütf edər kəramətlə.
Bu söz hökmdara çox xoş kəldi, dostlar
ım
ın maddi vəziyyətini