- 120 -
edə bilir? Hansı mərmər parçası «Elegiya» kimi
musiqiyə çevrilib? Bəs Heydər Əliyevin məğrur si-
masını qranitlərdə yenidən canlandırmaq hansı sə-
nətkarın qüdrətidir? Axı, nəyə görə biz öz klassiklə-
rimizi sağlığında yetərincə dəyərləndirə bilmirik?
İki Akademiya
Əslində akademik Ö.Eldarovun sənət dünyası
ayrıca bir Akademiyadır. Onun yaradıcılığına həsr
olunmuş «Ömər Eldarov. Heykəltəraşlıq…Bakı,
2005» kitabi isə bu Akademiyaya giriş hesab oluna
bilər. Burada sənətkarın həyat və yaradıcılığı haq-
qında yığcam bir məlumatdan sonra onun ayrı-ayrı
əsərləri, yaratdığı sənət abidələri haqqında söhbət
açılır, heykəllərin müxtəlif rakurslarda təsviri veri-
lir. Kitab öz oxucu-tamaşaçılarını rəsm əsərlərinə
çevrilmiş heykəllərlə tanış edir; istər-istəməz bu
abidələri üçölçülü fəzada, gerçək həyatda görmək
arzusu baş qaldırır. Bunun üçün isə bütün Bakı şə-
hərini və hətta bütün ölkəni gəzmək kifayət etmir.
Ö.Eldarovun bir sıra əsərləri bizi xarici ölkələrdə
təmsil etməklə Azərbaycanın sənət elçilərinə çev-
rilmişdir. Amma «dənizin dadını bilmək üçün onu
bütövlükdə içməyə ehtiyac yoxdur; elə bir damla da
bəs edər» düşüncəsi ilə yaxında olan, əlçatan əsər-
lərlə canlı ünsiyyət qurduq. Daha sonra onun qurdu-
ğu ikinci bir akademiya ilə – Azərbaybaycan Dövlət
Rəssamlıq Akademiyası ilə tanış olduq.
- 121 -
Ömər müəllimin son illərdə ərsəyə gətirdiyi
ən mühüm əsərlərdən biri məhz bu Akademiyadır.
Biz bu böyük sənətkarla görüşmək, onun yeni yara-
dıcılıq axtarışları ilə, davamçılarının, gənc heykəl-
təraşların işləri ilə tanış olmaq üçün Rəssamlıq Aka-
demiyasına yollandıq.
Gənc sənətkarların əl işləri ilə, real yaradıclıq
prosesləri ilə tanış olmaqda bizə Akademiyanın pro-
rektoru Validə xanım yardımçı oldu. Burada əsl ya-
radıcılıq mühiti, bir sənət ab-havası var idi. Biz
müəllimlərlə tələbələr arasında səmimi, bərabər hü-
quqlu bir münasibətin şahidi olduq. Maləsəf, indi ali
məktəblərimizin çoxunda çatışmayan bir mühit...
Buna şərait yaradan bir neçə amili xüsusi
qeyd etmək istərdim:
Birincisi, mənəvi təmizlik. Çirkab içərisində,
təmənna olan yerdə səmimiyyətdən söhbət gedə bil-
məz.
İkincisi, münasibətlərdə bəlkə də sənətin özü-
nün təlqin etdiyi bir sevgi, doğmalıq, qayğı; gənc-
lərin özlərini öz evlərində, öz ailələrində hiss et-
məsi.
Üçüncüsü, yaradıcı mühit. Daxili azadlığın tə-
xəyyülə açdığı meydan və gənc sənətkarların öz ide-
yalarını sınaqdan keçirə bilməsi üçün yaradılmış
şərait, texniki təchizat da daxil olmaqla..
Və nəhayət, ustadlarla bilavasitə təmas, onla-
rın yaradıcılığını izləmək və bu prosesin iştirakçısı
olmaq, öz xəyalları ilə baş alıb çox uzaqlara uçmaq-
- 122 -
dan çəkinməmək, həmişə ustad bələdçinin dəstəyini,
himayəsini hiss etmək.
Əslində bu Akademiyada digər ali məktəb-lə-
rimiz üçün örnək ola biləcək çox cəhətlər vardır,
amma indi mən bu Akademiyanın da, neçə-neçə
böyük sənət əsərlərinin də müəllifi olan böyük sə-
nətkarımız Ömər Eldarovun özündən bəhs etmək
istəyirəm.
Ziyalı abidəsi
Ömər Eldarovun əsərləri içərisində ən böyük
abidələrdən biri də onun yaşatdığı ziyalı obrazıdır.
Əslində bu dəfə mən onun əsərlərini yox, şəxsiyyə-
tini nəzərdə tuturam. Təəssüflər olsun ki, indiki zi-
yalı kasadlığı şəraitində Ömər Eldarov ziyalılığı
yüksək səviyyədə təcəssüm etdirmək baxımından,
özü də unikal bir abidədir – canlı abidə! Sadəliyi,
təvazökarlığı, sənətə vurğunluğu ilə, işinə yüksək
məsuliyyətlə yanaşması, yaşının bu çağında yaradı-
cılıq əzmi və nəhayət, təşkilatçılığı, dövlətə və xalqa
bağlılığı ilə çoxlarından seçilən Ömər müəllim zi-
yalılığın və vətəndaşlığın yüksək timsalıdır.
Ömər müəllimi səciyyələndirən cəhətlərdən
biri də onun az danışması, çox vaxt sadəcə susması-
dır. Belə təəssürat yarana bilər ki, görünür, öz sözü-
nü sənətilə daha gözəl deyən Ömər Eldarov danış-
maqda, fikrini sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkir.
Amma yaxından tanışlıq göstərdi ki, Ömər müəllim
dərin fəlsəfi təfəkkürə malik bir şəxs olmaqla ya-
- 123 -
naşı, öz düşüncələrini də məhz fəlsəfi dildə gözəl
ifadə edə bilir. Çox vaxt susmağının səbəbi də əs-
lində elə bununla bağlı imiş. O məhz adi söhbətlərə
qoşulmağı, boğazdan yuxarı, trafaret ifadələrlə da-
nışmağı xoşlamırmış. Amma gerçəkdən yeni bir
ideya, sənət haqqında dərin bir düşüncə onu sil-
kələyir və o, fikrin alt qatındakı diskursda ən gözəl
həmsöhbət olur. Bəsit söhbətləri sevməməsi, artıq
danışıqlardan qaçması mənə onun sənəti ilə bağlı bir
hikməti xatırlatdı. Hansı isə böyük bir heykəltəra-
şın, səhv eləmirəmsə, Rodenin dediyi kimi, hər daş-
da bir heykəl yatır; sənətkar bura nə isə əlavə etmir,
əksinə, onun vəzifəsi artıqları yonub-götürməkdir.
Mahiyyət ancaq artıqlar atılanda üzə çıxır. Ömər
müəllim öz sənətində məhz bu işlə məşğuldur; üzdə
olan, artıq olan və mahiyyəti malalayan nə varsa,
ondan xilas olmaq. Söhbətlərində də zahirilikdən,
bəsitlikdən, təkrarlardan qaçır. Ancaq zəruri olanı
deyir, mahiyyəti ifadə etməyə çalışır: sözü ilə də,
sənəti ilə də!
Daşın poeziyası
Nəyə görə poeziya haqqında çox yazılır, hər
bir kiçik şeir də bəzən təhlil olunur, rəsm əsərləri və
monumental sənət növü, heykəllər, abidələr haqqın-
da isə fikir mübadiləsi nadir hallarda aparılır?
Görünür, sözü sözə çevirmək daha asandır.
Poeziya sənət olsa da, hər halda sözlə ifadə olunmuş
bir sənətdir. Onun nəbzi vurur, nəfəsi eşidilir, yarat-
Dostları ilə paylaş: |