Rüstəm Kamal
32
cиб дәфтәрими.
Бу öмрüн вә сöзüн дамары ниgаранчылыгдыр.
Азәрбаycан әдәбиyyатында ниgаранчылыг бир овгат,
психоложи-фәлсәфи дурум кими ики классикдә - Мирзә
Cәлилдә вә Р.Рзада даһа габарыгдыр.
Yухуда аyылдым yухудан
беyнимдә дüнyанын никаранчылыğы!
Милyон ишыг илинин
бир анлыг пәришанлыğı!
Онун ниэаранчылыьы инсанларын, дüнyа сабащы,
гушларын талеyи сарыдандыр. Анcаг бу ниgаранчылыгда
щямишя üмид- güман ишыьы göрüнüр.
Инсан yаşayır.
Bир дә бахырсан,
ay кечди, ил кечди.
Güнләрин нә әввәли,
нә сону вар.
Hәр güн öлмәкчüн нә тез,
нә gеcди.
Р.Рза Эцнцн һәсәдини чякмиш, щяр эялян Эцня
гысганыр. Заман гысганcлыğы. Заман дüнyада һәр шеyин
сон сözüdür вә дилин yарадыcы тәбиәти илә даим әлагәси
олан буну даһа yахшы дәрк едир.
Амансыздыр тәбиәтин höкмü,
Hәр cанлынын бир güн gәлир yарпаг тöкüмü;
буну унутмасам, унутмаса,
унутмасан,
Rüstəm Kamal
33
даhа хошбәхт yашаyар инсан!
Лампа, саат, дурна гатары, ахар чаy кими символлар
вахты, инсан öмрüнüн вәфасызлыğыны билдирир. Щяр
ютән сясли-кцйлц эцнцн сону сüкут вя сәссизликдир.
Тез yа gec
билирәм ки, gәләcәк
саатымла урәyимин аyрылыğы.
Нә гәдәр ки, вурур урәк
саатымы öз вахтында гурам gәрәк.
Лев Николайевич Гумилyов астрофизикләрә истинад
едәрәк дейирди ки, yалныз gәләcәк заман мöвcуддур. Бу
güн, дüнән öзü gәләcәкдән доğулур, әксинә yох. Р.Рза да
еләдир: онун бу güнц, дüнәни мәһз gәләcәк güнüн
һалгаларыдыр. Бу güндән даны-шанда да gәләcәyи нәзәрдә
тутурсан, gәләcәyин нәфәсини һисс едирсән:
Göрәсән, Абшерон алтындакы
нефт гуртаранда
yериндә нә галаcаг,
ким yандыраcаг
yени чыраглары Хәзәр сahiлиндә?
Göрәсән ким деyәcәк
yени нәğмәни, нә дилиндә?
Öлüмдән фәргли олараг, öмрüн замана аидиyyаты аздыр,
чüнки öмüр гысадыр, öлüм узун. Заман бахымындан öлüм
вә севgи еyнидир, онларын фәргини yалныз инсан геyд едә
биләр.
Дунyа yухусуздур,
анлаyа билмирәм.
Öлüм öмру пусур,
Rüstəm Kamal
34
анлаyа билмирәм.
Шаирин шüуру икиляшир. Бу икиляшмя һәр шердя һәр
сöзü, һәр сәтри вә бәнди "әкиз" сәсли едир. Р.Рза
поезиyасынын майасы güмандыр, шüбһәдир, юзцня бәлкә
суалыны вермәк cәһди вә имканыдыр.
Пәнcәрәмдән ахды кечди
сары бир думан.
Бәлкә бир метеоритди бу,
гызыл нöгтә илә yазылdı
öмрüнüн сону.
Бәлкә кüчәдә гаровулчу гоча
yандырды папиросуну.
Бәлкә гочанын бу сон папиросу,
сон кибрити иди.
"Бәлкә" адлы шеири дә вар:
Бәлкә, бüтüн öтüб кечән güнләр
ән göзәл güнüн мугәддимәси имиш.
Бәлкә дә бу никаранчылыг, бу инчимәләр
мәhәббәтин сынаğы, сәдагәтин сәси имиш.
Р.Рза Аллаһын һарда, нә тәһәр gәлди адыны чәкмир, ону
поетик уcузлуğа гоyмур. Аллаһ фöвгәлишарәдир.
Р.Рзада Аллаһ - заман вә әбәдиyyәт синонимидир. За-
мандан данышанда да Аллаһы вя Талейи нәзәрдә тутур.
Шаирин öмрüндә вә сöзüндә ушаг тәмизлиyи, дüнyаyа
ушаг бахышлары вар.
Кüләкләр hарда yатыр göрәсән,
Булудлар hардан yыğыр göз yашыны
Rüstəm Kamal
35
Hава аyаз оланда?
Чаyлар hарда динcәлир, göрәсән?
Р.Рза гәти әминдир: yени образалар yаратмаг, дили
дирилтмәк поезиyанын борcудур. Hәр yени образ
орижинал дил мәтнидир. Образ - шаирин дил yаратмаг
тәcрüбәсини, габилиyyәтини вә cәһдини göстәрир.
Образларын тәзәлиyи поетик дилин üмидли сабащындан
хәбәр верир:
Тәшбеhләр дüшмәyәндә yеринә,
Qафиyәләр тоyуг yумуртасы кими
Oхшаyанда бир-биринә
мәтбәхә gәлирәм.
"Гаyадан бир шәлалә дüшдü".
"Гаyалара чилик-чилик тöкüлдü
бир илдырым нәрә".
"Сары-сары yарпаглар
будагларда титрәшир,
онлары yаваш-yаваш yуyур yаğыш müрдәшир"
Вә yахуд:
"Ишә сусуз бармагларын
кәдәрини инсан билир".
"Бир öмüр галаyдым белә,
әлләринин бу нурлу гаранлыгында
улфәтинин сәрхош гурбанлыğында".
Dostları ilə paylaş: |
