32
olunmasını və qorunmasını təmin etməkdən, əhalinin yaşayış səviy-
yəsinin, iqtisadiyyatın, sənaye və kənd təsərrüfatı komplekslərinin inkişaf
tempinin qısa müddətdə yüksəldilməsindən, xidmət obyektlərini və
mədəni-maarif müəssisələrini əhaliyə maksimum yaxınlaşdırmaqdan,
respublika paytaxtından uzaqda formalaşmış yaşayış məntəqələrinin,
xüsusilə sərhədyanı zonaların, habelə Naxçıvan Respublikasının qısa
müddətdə inkişafını təmin etməkdən ibarətdir.
Sözügedən sənəddə göstərilir ki, şəhər, qəsəbə, kənd yaşayış məntə-
qələrinin, müvəqqəti geoloji ekspedisiyaların, turizm bazalarının, çoban
yataqlarının (yaylaqda və qışlaqda), arıçılıq düşərgələrinin, nəqliyyat
dayanacaqlarının və onların gələcək inkişaf sahələrinin formalaşması,
habelə bir-birinə yaxın yerləşmiş və gələcəkdə formalaşan aqlomeriasiya-
ların qarşısını ala biləcək yaşayış məntəqələrinin qarşılıqlı inkişaf
istiqamətləri respublika və regionlar miqyasında hazırlanan müvafiq
planlaşdırma layihələri ilə müəyyənləşdirilir.
Regional qruplar sistemləri daxilindən kənar yeni salınacaq
şəhər və digər kənar yaşayış məntəqələri üçün nəzərdə tutulan ehtiyat
torpaq zonaları.
Buraya Azərbaycan Respublikasının perspektiv iqtisadi inkişafını
təmin etmək məqsədi ilə sənaye, kənd təsərrüfatı və digər obyektlərin və
həmin obyektləri işçi qüvvəsi ilə təmin edəcək yaşayış məntəqələrinin
salınması üçün nəzərdə tutulan torpaq sahələri aiddir.
Arxeoloji, memarlıq abidələri və onların qalıqları müəyyən
olunmuş zonalar.
Sözügedən sənəddə tələb olunur ki, dövlət tərəfindən müvafiq
qaydada müəyyənləşdirilmiş tarixi-mədəni, memarlıq abidələrinin yerləş-
diyi ərazilərdə, onların qoruq zonalarında xüsusi arxitektura-arxeoloji
axtarış qrupunun fəaliyyəti istisna olmaqla, insan fəaliyyətinin qalan
bütün növləri məhdudlaşdırmalı, aşkar olunmuş arxeoloji, memarlıq
abidələri və onların qalıqlarından aralı məsafədə həmin qoruq zonalarının
sərhədləri müvafiq qaydada müəyyənləşdirilməlidir.
Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqlar, yaylaq və qışlaq zonaları.
Buraya hal-hazırda əkin üçün istifadə olunan və gələcəkdə əkiləcək
yararlı torpaq əraziləri, yaylaq və qışlaq zonaları, kənd təsərrüfatında
(heyvandarlıqda) istifadə olunan ərazilər və tikililər aiddirlər.
Kənd təsərrüfatına tam yararsız zonaları bataqlıqlar, şoran torpaqlar,
sürüşməyə məruz qalmış və s. ərazilər təşkil edir.
33
Yer səthində və yerin təkində yerləşən (perspektiv geoloji axtarış
sahələri də daxil olmaqla) mineral ehtiyatlar zonaları.
Bu zonaların ərazisindəki sərvətlərin istehsal üsulundan asılı olaraq
burada yaşayış obyektləri, laboratoriya və texnika üçün açıq və örtülü
sığınacaqlar, anbar binaları və s. qurğular müvafiq təhlükəsizlik norma-
larına əməl olunmaqla yerləşdirilməlidir. Partlayış metodundan istifadə
olunduqda, filiz və ya başqa maddələrin çıxarılması nəticəsində sürüşmə,
dağ ətəyinin uçurulması, çökmə proseslərinin baş verə biləcəyi
gözlənilirsə, bunların zonasında yerləşən yaşayış məntəqələrinə və su
anbarlarına edilə biləcək təsir nəzərə alınmalı, möhkəmləndirmə işlərinin
görülməsi və ya yaşayış məntəqələrinin köçürülməsi nəzərdə tutulmalıdır.
Yaşayış məntəqələrindən kənar hərbi şəhərciklər və poliqonlar
zonası.
Bu zonaya kənardan gələnlər üçün qadağan məsafələri müəyyən
olunmaqla, burada keçid buraxılış məntəqələri yaradılmalıdır. Poliqon
zonalarında məşq, mərmi və atıcı silahların uçuş dairələri müəyyənləş-
dirilərkən sərhəd məsafələrinin təhlükəsizliyi nəzərə alınmalıdır. Bu
zonaların ərazisində yaşayış məntəqəsinin salınması, heyvandarlıq və
əkinçilik məqsədləri üçün istifadə edilməsi zamanı təhlükəsizliyi təmin
edən qaydalara riayət olunmalıdır.
Perspektiv nəqliyyat koridorları və qovşaqları da daxil olmaqla
ölkələrarası, ölkədaxili, şəhərlərarası tranzit dəmir yolları, avtomobil
yolları və qovşaqları, hava nəqliyyatının yerüstü qovşaqları və
onların mühafizə zonaları.
Perspektiv nəqliyyat koridorları və qovşaqları da daxil olmaqla ölkə-
lərarası, ölkədaxili, şəhərlərarası, tranzit dəmir yolları, avtomobil yolları
və qovşaqları, hava nəqliyyatının yerüstü terminalları, dəhlizləri və on-
ların mühafizə qovşaqları zonaları şəhər və digər yaşayış məntəqələrindən
müvafiq normalarla müəyyən olunmuş məsafədə yerləşdirilməli, onların
ərazisini kəsib keçməməlidir.
Bu zonada təyyarə meydançalarının uçuş və eniş zolaqları, istiqamətli
hava dəhlizlərinin yaşayış məntəqələrindən müvafiq normativlərə əsasən
aralı yerləşdirilməsi təmin olunmalıdır.
Ölkələrarası, ölkədaxili, şəhərlərarası neft, qaz, elektrik, rabitə
kəmər və xətlərinin mühafizə zolaqları ilə birlikdə zonaları.
Bu zonaların sərhədləri ölkələrarasi, ölkədaxili, şəhərlərarası neft,
qaz kəmərləri və elektrik xətlərinin mühafizə zolaqları zonaları bu xətlər
34
və kəmərlər boyu hər iki tərəfə müvafiq texniki normativlər nəzərə
alınmaqla müəyyənləşdirilməlidir.
Meşə fondu zonaları.
Azərbaycanda yerləşən bütün tip dağ, dağətəyi, dəniz sahili meşələr
və Kür çayı vadisi boyunca Tuqay meşələrinin torpaqları respublika meşə
fondu zonasını təşkil edir. Rekreasiyaya yararlı olan bu zonalar ətrafda
yerləşən yaşayış məntəqələrinin əhalisi üçün istirahət zonası kimi də
istifadə edilə bilər.
Xəzər dənizinin (gölünün) qalxması və enməsi ilə əlaqədar
subasma zonaları.
Xəzərin su səviyyəsinin dəyişməsi səbəblərinin elmi əsası dəqiq
müəyyən olunmadığından onun dəyişməsi həddi də dəqiq müəyyən
edilməmişdir. Bu səbəbdən səviyyənin hüdudunun son 100 il ərzində
maksimum həddini müəyyən edərək, həmin subasma horizontu zonasına
böyük kapital qoyuluş tələb edən yaşayış, ictimai, sənaye obyektlərinin
tikilməsi qadağan edilməlidir. Əgər belə qurğuların tikilməsi vacibdirsə,
yaxud dənizlə əlaqədardırsa, onların tikintisində müəyyən olunmuş subas-
ma izometriya xəttinin maksimum subasma hündürlüyü nəzərə
alınmalıdır.
Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub
olan bölməsi (zonası).
Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan
bölməsi (zonası) aşağıdakı unikal funksiyaların yerinə yetirilməsinə
zəmin yaradır:
–
eyni zamanda bir neçə xarici ölkələrlə sərhəd zonasını təşkil
edərək, onlarla su nəqliyyat əlaqələrinə;
–
Volqa çayı vasitəsi ilə ümumdünya su dəhlizləri, okeanlar ilə
gəmiçilik nəqliyyatı əlaqələrinə;
–
respublika paytaxtının, Abşeron regionunun və eləcə də bütün
Xəzərsahili zonaların Mingəçevir gölünədək, Kür çayı vasitəsi ilə dənizlə
su nəqliyyatı əlaqələrinin yaradılması ilə bərabər, Kürboyü Tuqay meşə
zonalarının rekreasiya zonaları kimi istifadə olunmasına;
–
balıqçılıq təsərrüfatı və sənayesinin inkişaf etdirilməsinə;
–
dəniz dibindən neft və qaz yataqlarının istismarına.
Çay, açıq su hövzələri, kanallar və kollektorlar zonası.
Bu zonalara çaylar, kanallar, kollektorlar, təbii və süni göllər, habelə
digər daimi axını olan və qurumayan yerüstü suaxarları və sututarları
Dostları ilə paylaş: | 
