Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Veksel v ə bank q əbulu.
- Qısamüdd ətli bank kreditl əri
38 Aşağıdakı cədvəldə bir örnək üzərində kredit dəyərliliyi yüksək olan bir borclu (A) ilə kredit dəyərliliyi aşağı olan bir borclunun (B) kreditlərinin maya dəyərləri göstərilir (Hər iki borclunun aldığı kredit miqdarı 50 milyon dollar və 8 il müddətindədir). Cədvəldən göründüyü kimi kredit dəyərliliyi yüksək olan A ölkəsinə tətbiq edilən kreditin maya dəyəri B ölkəsinə nisbətən daha aşağıdır. Beynəlxalq maliyyə bazarlarının özəlliklərindən biri də kapital hərəkət- lərinin sürəti və həcminin böyüklüyünün beynəlxalq ticarət hərəkətlərindən və xarici özəl yatırımlardan çox daha böyük olmasıdır. Bunun isə ən önəmli səbəbi ölkələr arasındakı faiz hədləri və valyuta məzənnələri arasındakı fərqliliklərinin olması. Beynəlxalq maliyyə bazarlarının alt bölümlərindən biri kapital ba- zarlarıdır. Beynəlxalq kapital bazarlarının da alt bölümləri kredit, istiqraz və səhm bazarlarıdır. Kredit bazarlarında pul, digər iki bazarda isə qiymətli ka- ğ ızlarla əməliyyatlar həyata keçirilir. Beynəlxalq kredit bazarları. Beynəlxalq kredit bazarlarında beynəlxalq ticarətin kreditləşməsinə yönələn kredit əməliyyatları yer alır. Beynəlxalq tica- rətin kreditləşdirilməsində çoxçeşidli alətlərdən istifadə olunur. Bu alətlər ə sasən – veksel və bank qəbulu, faktorinq, forfatinq, sənət diskontu, qısa- müddətli bank kreditləri, beynəlxalq lizinq, iqtisadi və siyasi risk sığortasıdır. Veksel və bank qəbulu. Beynəlxalq ticarət mövzusu olan mallar başqa ölkələrə veriləcəyi üçün malı verənin doğrudan ödənişi alması imkanı yoxdur. dxalatçı malını təhvil aldıqdan sonra malın pulunu göndərməyi öhdəlik edən ixracatçı isə ixrac etdiyi mal üçün ödəniş tapşırığını saxlamaq üzrə idxalatçıya bir veksel verir. Veksel ixracatçı tərəfindən düzənlənən və idxalatçının həmən və ya gələcəkdəki bəlli bir tarixdə məlum bir miqdarda ödəmə olmasını şərtsiz olaraq əmr edən yazılı bir ödəmə əmridir. Adətən veksel üzrə əməliyyatlar banklar vasitəsilə aparılır. Müddətli veksel bir bank üzərinə çəkildikdə və bank tərəfindən qəbul edildikdə «Bank qəbulu» (bank accertance) formasını alır. Faktorinq – ixracatçının ölkə xaricindəki alacaqlarını bəlli bir diskont qarşılığında faktorinq adı verilən yatırımçılara satılması əməliyyatıdır. Belə- liklə, bütün alacaq riskləri və ya alacaqları alma məsuliyyətini faktorinq şirkət öz üzərinə götürür. Forfatinq – ixracatdan doğan ortamüddətli bir alacaq üçün tərtib edilmiş borc sənədinin idxalatçıdan alma anlamına gəlir. Artıq alacaqlı ixracatçı dövriyyədən çıxır. Bu əməliyyat, özəlliklə uzunmüddətli kapital mallarının alış- verişində olur. Bu əməliyyatlar idxalatçının bankının zəmanətinə söykənir. Bəzən əməliyyatlar birdən çox ölkənin pul vahidinə bağlanır və bu əməliyyatlar sendikasyon kredit yoluyla aparılır. Qısamüddətli bank kreditləri – ixracatçının gələcəkdə ixrac edəcək malın istehsalı və satışına qədər keçəcək müddətdə kreditə olan ehtiyacı qarşıla-
39 maq üçün açılan kreditlərdir. xracatçıya açılan kreditə «ixracat öncəsi kredit» adı verilir. Dövlətlər bu cür kreditlərə aşağı faiz ödənməsi məqsədilə sub- vensiya siyasəti yürüdürlər.
kreditə alternativ olaraq öz aralarında buraxdıqları bonoları istifadə etdikləri bir ə məliyyatdır. Bono bəlli bir müddət içində hər dövr üçün məlum bir nisbətdə faiz ödəmə zəmanəti verən bir maliyyə alətidir. Bonolar orta və ya uzun- müddətli olaraq çıxarılan qiymətli kağızlardır. Yeni çıxarılan bonolar, ilk öncə, birinci kapital bazarında satılır. Yeni çıxarılan qiymətli kağızların alınıb- satıldığı bazara «birinci bazar» deyilir. Daha sonra bonolar ikinci bazarlarda əl dəyişdirilməsinə başlar. Mövcud qiymətli kağızların alınıb-satıldığı bazarlara «ikinci bazarlar» adı verilir. Bonolar çıxarıldıqdan sonra birinci bazarlarda iki yolla satılır. Birinci yol heç bir vasitəçidən istifadə etmədən doğrudan-doğruya «xalqa təklif edilən», ikinci yol isə bonoların banklar və ya digər maliyyə qurumları vasitəsilə satılmasıdır. Beynəlxalq bonolar növləri və bu növlərin alış-satışının aparıldığı istiqraz bazarları üç yerə ayrılırlar: 1) xarici istiqraz bazarları, 2) avro istiqraz bazarları, 3) özəl investisiya bazarları. Özəl investisiya istiqrazlarında borclanma iri institusional yatırımçılar vasitəsilə və özəl investisiya formasında aparılır. Xarici istiqrazlar bir şirkətin və ya dövlətin, xarici bir ölkədə satılmaq üçün xarici ölkənin pul vahidi cinsindən ixrac etdiyi borc alətidir. Şirkətlər və ya hökumətlərin istiqrazları hansı ölkədə satılırsa o ölkənin istiqrazçıxarma və satma ilə bağlı yerli tənzimləmə qaydalarına uyğun olaraq çıxarılır. Xarici istiqrazlar vasitəçi qurumların vasitəsilə satılır. Avroistiqraz bazarları – Avromərkəzlərdə çıxarılan və Avropul cinsindən olan məlum borc alətidir. Avroistiqrazlar tək xarici pula və ya iki xarici pula bağlı olaraq çıxarıla bilər. Son illərdə yayılan bir düşüncəyə görə valyuta kurs dəyişmələrinin riskini azaltmaq məqsədilə borclanmalar bir cins valyuta üzərində maraq, ödənişlər isə bir başqa cins valyuta üzərində aparılır. stiqrazların dəyərləndirilməsində reytinq şirkətinin əsas olaraq göstərdiyi göstərici bu istiqrazları ixrac edənlərin, vəd etdikləri ödəmələri yerinə yetirib yetirməməsidir. Reytinq qurumları, əsas etibarilə, kredit ölkə riskinin təhlilində maliyyə mütəxəssislərindən ibarət bir təşkilatdır. Ölkə riski makroiqtisadi və siyasi səbəblərlə alıcıların və investisiya qoyanların rastlaşa biləcəkləri ağır maliyyə zərərlərini müəyyən etməyə yönəlmiş bir təhlil növüdür. Ölkə riski təhlilləri iki cür halda yol göstəricisi rolu oynayır. Bunlardan birincisi beynəl- xalq maliyyə bazarlarında hökumətə bilavasitə borc vermək istəyən rəsmi qu- rum, dövlət, kommersiya bankları və özəl kreditorlar, ikincisi o ölkəyə bilava- sitə investisiya qoymaq istəyənlərə tövsiyə xarakterli yol göstəricisidir.
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|