Microsoft Word Zaqatala konfransi son variant docx

Azərbaycan folkloru  və milli-mədəni müxtəliflik 
 
134 
insanların və  cəmiyyətin inkişafında oyunların faydası araşdırılaraq cəmiyyətdə bu günkü oyunlarla digər 
bölgələrdəki oyunlar arasında müqayisələr aparılır. 
  
Резюме 
 
Отличительные и аналогичные фольклорные образцы имеющиеся в отдельных регионах Азер-
байджана являются национальным богатством нашего народа. Каждый дюйм нашей страны богат та-
кими ресурсами. И у Шекинского региона имеются богатые, яркие фольклорные образцы, традиции. 
Одним  из  них  является  национальные  игры,  считающиеся  интересными  и  полезными.  Шекинские 
фольклорные  и  этнографические  образцы  по  своему  жанровому  разнообразию,  специфическому 
признаку  и  в  соответствии  с  отношением  к  богатой  информации  занимает  важное  место  в  Азер-
байджанском фольклоре и этнографии. 
В статье говорится об национальных играх, которые игрались в течение многих лет в Шекин-
ском регионе, исследуется правила игры, анализируется их сущность и важность. В то же время пу-
тем  анализа  ведется  сравнение  пользы  игр  в  развитии  людей  и  общества  между  играми  сыгранные 
сегодня у нас и в других областях. 
 
Summary 
 
There are different and similar folklore samples and ancient customs and traditions in different regions 
of Azerbaijan and they are our national wealth. Every inch of our land is rich with such resources. The 
region of Sheki has the unique, rich, colorful folklore samples and customs- traditions. One of them is the 
national game which is very interesting and useful. Sheki folklore and ethnography samples occupy an 
important place in Azerbaijan folklore and ethnography according to their capacity of specific features, genre 
diversity and rich information. 
The article is spoken national games which historically have been played many years ago in the 
territory of the Sheki town, investigated the rule of the game, the essence and importance of analysis is 
submitted. At the same time, the benefits of the games have been investigated in the development of people 
and society. At present comparisons between played games in society and played games in other regions are 
investigated.  
 
Ədəbiyyat: 
  
1) Azərbaycan folklor antologiyası IX cild Gəncəbasar folkloru. Bakı, Səda -2004. 
2) Azərbaycan folklor antologiyası VIII cild Ağbaba folkloru. Bakı, 2003. 
3) Azərbaycan folklor antologiyası XI cild Şirvan folkloru. Bakı, 2005.  
4) Azərbaycan folklor antologiyası VII cild Qaraqoyunlu folkloru. Bakı, “Səda” 2002. 
5) Azərbaycan folklor antologiyası XII cild Zəngəzur folkloru. Bakı, Səda 2005. 
6)  Elçin Aslanov. “El-oba oyunu xalq tamaşası”. Bakı, İşıq, 1984.  
7)  Şəki folklor örnəkləri. I cild. Bakı, 2014. 
8) R.Qafarlı. Uşaq folklorunun janr sistemi və poetikası. Elm və təhsil, Bakı, 2013. 
9) N.Tusi. Əxlaq Nasiri. Bakı, 1980. 
10)  Krupskaya. Sobraniye soçineniy. Moskva, 1959. 
11) B.A.Suxomlinski. İzbrannıe pedaqoqiçeskie soçineniya. Tom1. Moskva, Pedaqoqika 1979. 

---

Azərbaycan folkloru  və milli-mədəni müxtəliflik 
 
135 
DÖRDÜNCÜ BÖLMƏ 
Azərbaycan folklorunda fərqli mədəniyyət elementləri: tarixi və etnik aspektlər 
 
Xəliyəddin Xəlilli, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, 
AMEA Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu,  
Azərbaycan, Bakı 
 
AZƏRBAYCAN FOLKLORUNDA MÜXTƏLİFLİYİN MƏZMUN EYNİYYƏTİ 
 
Açar sözlər: multikulturalizm, etnogenez, etnos, albanlar, aborigen 
Ключевые слова: мультикультурализм, этногенез, этнос, албанцы, аборигены. 
Key words: multiculturalism, ethnogeny, ethnicity, Albanians, natives 
 
Multikulturalizm anlayışı öz adını 1957-ci ildə İsveçrə dövlətinin milli münasibətlərindəki si-
yasi xəttinin xarakterizə edilməsindən sonra aldı. Bu termin 1971-ci ildə Kanadanın baş naziri Pyer 
E.Tryudonun hökuməti tərəfindən “Multikulturalizm haqqında rəsmi aktın” qəbul edildiyi andan 
rəsmi surətdə ictimai münasibətlərə daxil oldu. Kanadadan başqa, multikulturalizm Avstraliyanın 
milli münasibətləri üzrə dövlət siyasətinin əsasını təşkil edir. Fransada, İngiltərədə və Almaniyada 
isə multikulturalizm ideyası 1997-ci ildə, Böyük Britaniyada leykositlərin və 1998-ci ildə AFR-də 
yaşılların hakimiyyətə gəlməsindən sonra rəsmi olaraq tanındı [15, 534]. 
Multikulturalizm özünü kütləvi mədəniyyət nümunələrinin bəşəriyyətin inkişafı üçün səfərbər 
olunmasında, onun zənginləşməsində və inkişafında bu mədəniyyətlərin paralel mövcudluğu ilə nə-
ticələn tolerantlıq aspektindən ifadə edir, Avropanın mədəni cəhətdən yüksək inkişaf etmiş ölkələ-
rində multikulturalizm sahəsində müəyyən uğurlar da qazanılmışdır. Lakin son illərdə  İngiltərə, 
Fransa, Almaniyanın dövlət və hökumət başçıları ölkələrində multikulturalizmin süquta uğradığını 
rəsmi elan etməklə bərabər, bu nəzəriyyənin, həyat tərzinin əleyhinə çıxış etdilər. Göründüyü kimi,  
kommunist beynəlmiləlçiliyinin Avropa multikulturalizmi ilə  əvəz olunmasından qorxmağımızda 
səhv etməmişik. Tarix, zaman haqlı olduğumuzu qısa müddətdə nümayiş etdirdi. Avropanın dövlət 
siyasətinin əsasında özünəməxsus mənafe durduğu bir daha, bütün incəliyi ilə aşkar oldu.  
Multikulturalizm kimi bu humanist nəzəriyyədən qorxmağa dəyərmi, bunun üçün əsas varmı? 
Göründüyü kimi var. Özlərini bəşəri humanizmin yaradıcıları kimi göstərən Avropa dövlətləri bu 
nəzəriyyədən ancaq məqsədə müvafiq istifadə edirlər.  Ən pisi, təhlükəlisi odur ki, onlar bu 
humanist, bəşəri nəzəriyənin elementlərinə milli mədəniyyətlər üçün pozucu, dağıdıcı olan 
elementlər daxil edir və ixrac edirlər. Vətənimizin, millətimizin belə dağıdıcı elementlərə  məruz 
qalmayacağına heç kim zəmanət verə bilməz.  
AMEA Folklor İnstitutundan 19-20 may 2016-cı il tarixdə Zaqatala rayonunda keçiriləcək 
“Azərbaycan folkloru və  mədəni müxtəliflik” adlı beynəlxalq konfransda iştirak edəcəyimi 
dəqiqləşdirəndə öncə bir qədər həyəcanlandım, lakin bu mövzuda konfransın məhz Folklor 
İnstitutuna tapşırılması məni sakitləşdirdi. Həyəcanım ruh yüksəkliyi ilə əvəz olundu.  
Hafizəmdə mərhum, vətənpərvər tarixçimiz Vaqif Piriyevin “Doğma Azərbaycanımızın müasir 
etnik mənzərəsinə diqqət yetirsək, rəngarəng naxışları ilə dünya şöhrəti qazanmış xalçalarımızı, min 
bir ətir saçan tər çiçəklərlə bəzənmiş gülzarımızı xatırladır. Onun hər bir guşəsində, hər bir səmtində 
məskunlaşmış etnik qruplar, xalqlar “Azərbaycan” adlı xalçalarımızın naxışları, gülzarın çiçəkləridir” 
[22, 3] sözlərini canlandırdı.  
Mətanət Yaqubqızının  Şəki-Zaqatala zonasının folklor materialı  əsasında Azərbaycan 
multikulturalizminin səbəbləri haqqında yazır: “Ən qədim dövrlərdən başlayaraq eyni bütlərə, 
tanrılara, pirlərə inanan region əhalisi qismən yaxın dövrlərdə müxtəlif səmavi dinlərə iman 
gətirmişdir. Bununla belə regionda yaşayan bütün xalqlar və etnik qruplar onlar üçün ortaq olan 
qədim pirlərini, ziyarət yerlərini unutmamışlar. Region ərazisindəki “dilək piri”, “göz piri”, “yel 
piri”, “uşaq piri” və bunun kimi yüzlərlə müqəddəs yer, bu gün belə dilindən və dinindən asılı 
olmayaraq bütün region əhalisinin ortaq dəyərləri mahiyyətini daşımaqda davam edir” [11, 147]. 
Tamamilə düzgün mülahizədir, lakin müxtəlif dilli etnosun eyni məzmunlu vahid mədəniyyət 
yaratmasının daha bir alt qatı da var. Belə ki, Azərbaycan xalqını təşkil edən bütün etnoqrafik və 

---