Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________Milli Kitabxana_________________ 117
ölmür... nə olar: mən olmaram... sən olmazsan... bununla bu əngin göylərdən, bu əlvan kainatdan, bu musiqili və gülümsər dodaqlardan, üzlərdən heç nə əsgilməz... Darvazaya çatanda şırıqqa və musiqi, "afərin, maşallah, fətabarəkəllah..." səsləri daha da ucaldı... Bu musiqi onun qolunun qanadından yapışıb içəri çəkdi. Dilmanlı gədəsi baş əyib üzünə gülümsəyir, o, "Ağa, xoş gəldin"ə cavab verirdisə də, gözünün önündə başqa bir aləm, özgə bir mənzərə canlanırdı: "İçəridə oynayan Sonadırmı? Əlbəttə, Sonadır... Sonasız bu evin, bu məclisin nə yaraşığı... Məgər Sonasız rəqs, musiqi olar? İndi mən içəri girəcəyəm, Sonanın badamı gözlərini, burma birçəklərini, uzun hörüklərini, əlvan şətəl geymiş balaca ayaqlanın, belinə vurduğu incə əllərini görəcəyəm... Sonanın gərdəni çevrəsində cığalı qıvrım birçəklər, ilan kimi qıvrılan hörüklər səksəkəli quş təki çırpınacaq, gözləri gah sağa, gah da əlinin ahəngilə sola süzüləcək, məstü xərab olacağam, ilahi..." O, bir anlıq Sonanın başına gələn fəlakətləri unutdu, şerinin qanadı, ilhamının pərisi, könlünün soltanı olan gəlin-qızın eşqilə yenidən çırpınan kimi oldu və bu eşqlə də içəri qoşdu... Burada, doğrudan da, rəqs gedirdi. Şair ortada oynayanı dərhal tanıdı. Bu, Sonanın şagirdi və indi Şamaxı çəngiləri içərisində yeganə rəqqasə idi ki, Sonanı əvəz edə bilirdi. Nisənin xırdaca çənəli, yaraşıqlı simasında balaca ağız-burnu, nazik qələmi qaşları və xüsusilə uzun, çin-çin burma birçəkləri dərhal nəzərə çarpırdı. Bu birçəklər altından dördqat piyalə sırğalar qızın çiyinlərinə düşür, rəqsin ahənginə uyğun cing-cing cingildəyirdi. Şair nazik vücudlu, cəld hərəkətli rəqqasəni böyük bir maraq və məftunluqla seyr etməyə başladı, göstərilən mövqedə oturmağa tələsmədi, yanına dəvət edənlərə el hərəkəti ilə qaş-gözlə sükut işarəsi verib, rəqsin qurtarmasını qapının ağzında durmaqla gözlədi. ...Nisə yerinə keçəndə Mahmud ağa məsnədidən diz üstə qalxdı: - Bura, bura, buyur, Ağa! Ya cədda, orda yox, burda, yanımda... Mahmud ağa məst idi, məstanə idi, xumar aləmində idi, nədəndi bu məstanəlik? Bir aləm, bir dünya sevdiyi musiqidənmi? İncə rəqsilə oturanları valeh etmiş, hətta Ağaya belə bir anlığa Sonanın ecazkar rəqslərmi unutdurmuş Nisənin rəqsimi, ya təzə Şuşalı xanəndənin səsindəki məlahət, Mahmud ağa düzəlişləri ilə oxunan sarəncmidi? Nəydi Mahmud ağanın məstanəliyinə səbəb?Şair kef, nəşə, musiqi məclisində, çəngi məclisində olduğunu unudub dərin-dərin xəyallara dalmışdı. Sona kimi, ondan yalnız cəldliyi ilə seçilən Nisə incə-incə,
__________________Milli Kitabxana_________________ 118
xırda-xırda ona baxır və gülümsəyirdi... bu təbəssümlər arasından Sonanın hicran, cəfa, ələm dolu sonuncu baxışları bəlirir; "Şairim, sənmisən burda? Nə tez unutdun əməllərini? Nə tez unutdun arzularını? Hər bir incə mələk sənə pərilər soltanımı olur, şairim? Sən əməl dalın-camı gəldin, kef, nəşə dalıncamı? Elə bilə bilərsən ki, səni özümdən cavan, özümdən atəşin bir gözələ qısqanıram. Amma bu içimdə olsa da, sənin əməllərini qısqanıram, yenidən badənuş olub, tərəb eşqilə arzulara vida etməyindən ehtiyat edirəm..." Şairin xəyalında yenə də aləm bir-birinə qarışdı, yenə də bilmədi ki, bu səs kimindir? Sonanınmı, Ceyranınmı, anasınınmı, könlünün-müdür? "Yox, yox, unutmadım; amma pərilər soltanı, bir gör hara, kimin qulluğuna gəlmişəm... Bir gör zavallı Şirvanın gözüaçıq ziyalı cavanlarının başına nələr gəlir, necə dərbədər, necə diyarbədiyar, necə cövqə-cövqə olub dağılırlar? Şamaxının yetişdirdiyi gözəl alim, şair və qüdrətli şəxslərin heç birisinin Vətəndə bir gündürrüyü olmayıb, hamısı diyar-diyar düşüb, Xaqani Təbrizdə, Nəsimi Hələbdə, Nişat Salyanda... kimi deyim? Mühit qaçırıb, didərgin salıb onların hamısını, Şirvan, sənin ziyalı gənclərinə zəmanə neyləyir? Yollar onları hara aparır? Bir qismi Tərlan kimi diyarbədiyardır... onların da yarısı dərviş olub, məhv olur... yarısı gücünü, qüvvə və bacarığını başqa ellərə sərf edir, amma yenə də nə isə xeyirli bir iş görür, tamamilə məhv olmurlar – Tərlan kimi... İkinci qismi beləcə Vətəndə olsa da... çifayda "özü üçün yaşayır..." arabir ona, buna bəd ayaqda əl tutsa da, (daha çox) xeyri zərər verməməsindədir. Kef, nəşə onları xalqın əlindən alıb... Maarifin cibindən qoparıb... Üçünçülər, təhsil, elin dalınca gedir... bunlar da bir neçə cürədir, bəzisi urusyetə, Avropaya gedir, bir az işto-mişto bilən kimi dinin dəyişir, xristiyan olur, qınından çıxıb daxi qınını bəyənmir... ata ocağı sönür, əksəriyyəti isə yeni fıkirlərlə vətənə qayıdır... millət nə fayda görsə bunlardan görəcək... mollaqu-laqtar qoysa!.. Şərqə mollalığa gedənlər də qayıdır. Onların dabir qismi ya bir fal kitabı ilə, ya da mənim kimi, ruhaniliyin, dinin əsil məğz və mahiyyətini dərk edərək qayıdır... Urusyetdən, Avropadan qayıdanlarla birləşir... Bunların nəsibi nədir? Lənət, nifrin... təqib, tənə... üsrət, ianə... qərəz... Şirvan cavanlarının qəribə taleyi var..." -Ya cədda, sədəqən olum, nə xəyala dalmısan? -Heç, elə keçmişdən bəzi şeylər xəyalımı məşğul elədi... Mahmud ağanın gözlərindəki şəfəq bir anlığa kədər pərdəsilə örtüldü: elə bil onun gözlərində də Sonanın unudulmaz şəkil və şəmayili canlandı:
__________________Milli Kitabxana_________________ 119
-Elə mən də eləyəm! Hər Nisəyə tamaşa eləyəndə bədbəxt Sona yadıma düşür... Cavanlığımızın sütül vaxtları gəlib durur gözlərimin qabağında. İstəməsəm də dərdlənirəm... -Səndəmi, cənab Mahmud ağa? Mahmud ağa gülümsədi: -Mən də, Ağa! Yoxsa elə güman edirsiz ki, qəm-qüssə bizə yaddu"? Seyyidin gözlərində nadinclik qığılcımları parladı: -La ilahə illəllah... - o, məclisə göz gəzdirdi. - Bu büsatın sahibi də qəm- qüssənin nə olduğunu bilirsə, onda vay bizim halımıza!.. Adəmi cənnətdən eləyən bir buğda üçün dərgah qalmayıb ki, əl açmayaq... nə tərəb yada düşür, nə şeir, nə musiqi... nə gözəllik... Açıq deyilməsə də Mahmud ağa şairin vəziyyətini başa düşürdü: "Evində yenə də yəqin ki, dəyirmanlığı yoxdur. Külfəti çətinlik çəkir, bəlkə elə bunun üçün də gəlib, amma üzü gəlməz ki, desin. Nə qədər tapşırıb, xahiş eləyirəm ki, vaxtaşırı yadıma salsın, başım gəlib-gedənə qarışıq olur, yadımdan çıxır, o da ildə bir yol heç olmasa belə bir işarə də vermir... Nə isə lənət şeytana..." -Ağa, yoxsa külfətin çətindədi? Seyyidin dodaqlarında incə, güclə duyula bilən kinayəli təbəssüm sezitdi: "Səndə nə günah var? Və niyə də təəccüb edəsən? Əkənim yox, biçənim yox..." Sonra birdən-birə şuxluğa salıb, vəziyyəti məclisdəkilər duymasın deyə, dilləndi: -O da var, başqası da... Yanına başqa bir iş üçün gəlmişdim... Elə bir fərəh məclisinə düşdüm ki... -Müsəlmanzadəliyi unudub, bütpərəst oldun yenə, eləmi? Eh, Ağa, hayıf ki, bir az gec gəlmisən. Cavan bir şuşalı balası xanəndə gəlib bizə, Əhməd ağanın ərvahına and olsun ki, onun kimi ürəyəyatan səsli xanəndə höləm bizim məclisdə oxumuyub. Əgəm bunu mən özüm dilimə gətirib deyirəmsə, inan mənə, Ağa! Səndən bir az irəli dincəlməyə təşrif aparıb. Xörəkdən sonra inşallah qulaq asarsan. Özü də sənin bir qəzəlini mənim təzə tərtibimlə sarənc üstündə bir oxuyur ki! Vallahi elə bil bir bülbül gütdən ötrü, siz şairlər demişkən, cəh-cəh vurur... Özün görərsən... Çox da ağıllı cavandı... Sabah yox, o birisi gün Dərgahqulu bəyin oğlunun toyudu, yazıb məndən çəngi dəstəsini xahiş eləyib, gedərik; gedəndə şusalı balasını da aparrıq. Qoy ona da, bizə də töhfə olsun... Nadir nəfəsi var... Seyyid sükut içində yenidən hər şeyi unudub öz musiqi və tərəb aləminə dalan Mahmud ağam dinləyirdi, nəhayət, dedi:
Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|