Mövzu Mikroiqtisadiyyata giriş
Sahibkarlığın təşkili formaları
Yüklə 1,15 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mövzu 6. İstehsal və məsrəflər bazar iqtisadiyyatında
| 5.1. Sahibkarlığın təşkili formaları
5.2. Mənfəətin maksimallaşdırılması 5.1. Sahibkarlığın təşkili formaları Firmaların fəaliyyətinin öyrənilməsi cari vəziyyəti təhlil etməyə, dəyişən xarici mühit şəraitində davranışı proqnozlaşdırmağa, optimal qərarlar qəbul etməyə və məhdud iqtisadi resurslardan daha səmərəli istifadə metodlarını təyin etməyə imkan verir. Göstərilən məsələləri tədqiq etmək məqsədilə əvvəlcə firmaların təşkilatı formaları və onların davranışı əsasları nəzərdən keçirilməlidir. Qeyd edək ki, bazar iqtisadiyyatı inkişaf etmiş ölkələrdə sahibkarlığın üç təşkili formaları mövcuddur: fərdi təsərrüfat, əməkdaşlıq və korporasiya.
Fərdi təsərrüfatın üstünlüklərinə təsisin asanlığı, sahibkar - mülkiyyətçinin tam nəzarəti, fəaliyyətin tam sərbəstliyi və işlərin daha səmərəli aparılması üçün güclü stimulun olması aid edilə bilər. Onun çatışmayan cəhətlərinə aşağıdakılar aid edilə bilər: - təsərrüfatın maliyyə ehtiyatlarının məhdudluğu. Həmin müəssisələrin maliyyə ehtiyatları hesablaşma hesabındakı vəsaitləri və borc ala biləcəyi kredit məbləği daxilindədir. Onların müflisləşmə ehtimalı çox olduğuna görə banklar yüksək məbləğdə kredit verməkdən çəkinirlər. - təsərrüfatın sahibi qeyri-məhdud məsuliyyətli subyekt olduğuna görə o, təkcə firmanın aktivləri ilə deyil, həmdə öz şəxsi aktivləri ilə riskə gedir. Belə ki, mənfəətsiz işləyən müəssisənin aktivi kreditorların tələblərini ödəmək üçün kifayət etməzsə, onlar müəssisə sahibinin şəxsi mülkiyyətinə qarşı məhkəmədə iddia qaldıra bilərlər. - sahibkar bütün idarə etmə funksiyalarmı (alqı-satqı, muzdlu işçi tutulması, istehsal, reklam və i. a.) yerinə yetirməyə məcbur olur. Əməkdaşlıq (tam ortaqlıq) - mənfəətdə payı olan iki və ya daha çox şəxslərin birgə mülkiyyətindəki müəssisədir. Hər bir sahibkar və ya əməkdaş müəssisənin bütün zərərlərində birgə məsuliyyətə malikdirlər. Adətən onlar öz maliyyə ehtiyatlarını və bacarıqlarını birləşdirirlər. Bununla da onlar riski və paylarına düşən mənfəəti və ya zərəri bölüşdürürlər. Əməkdaşlıq edənlər müəssisənin fəaliyyətində müxtəlif dərəcədə iştirak edirlər. Bəziləri firmanın fəaliyyətində fəal rol oynayır, digərləri isə məhdud məsuliyyətli şəriklik edirlər. Bu halda onlar məhdud miqdarda maliyyə resurslarını verərək, firmanın idarə edilməsində iştirak etmirlər. Fərdi təsərrüfatlara nisbətən əməkdaşlıq formasında bir neçə sahibkar birləşdiyinə görə müəssisənin maliyyə resursları nisbətən çoxdur. Bazar iqtisadiyyatı inkişaf etmiş ölkələrdə hüquq və mühasibat firmalarında çoxlu sayda sahibkarlar mövcuddur. Lakin əməkdaşlıq forması iki mühüm qüsura malikdir. Birincisi əməkdaşlıq müəssisələri qeyri-məhdud məsuliyyətlidir. Bu o deməkdir ki, əgər müəssisə zərər çəkirsə, hər bir əməkdaş onun fəaliyyətində fəal iştirakçı olmasından asılı olmadan bütün zərərlərə məsuliyyət daşıyır. Məsələn, partnyorlardan biri müflisləşirsə, digəri firmanın bütün borclarına məsuliyyət daşıyır. İkinci mənfi cəhət əməkdaşlıq müqavilələrinin qeyri-çevikli olmasıdır. Əgər yeni partnyor qəbul edilirsə və ya işdən çıxırsa, onda hüquqşünaslar yeni əməkdaşlıq müqaviləsinin tərtibi üçün dəvət olunurlar. Bu qeyri-çeviklik müəssisənin fəaliyyətinin başlanması və onun inkişafının maliyyələşdirilməsi məqsədilə maliyyə kapitalının cəlb edilməsində narahatlıq yaradır. Bəzi müəssisələr, xüsusilə hüquq firmaları, az avadanlıq tələb edir və satış üçün çox əmtəələrə ehtiyacı yoxdur. Onlar lazım olan fondları partnyorların hesabına, eləcədə bank ssudaları və ya digər şəxslərin köməyi ilə formalaşdıra bilərlər. Lakin müəssisələrin sayı çox olduqda, avadanlıq və ehtiyatlar çox tələb olunduqda, fəaliyyət üçün göstərilən metodla lazım olan maliyyələşdirmə çətinləşir. Sürətlə inkişaf edən müəssisənin mütəmadi əsaslarla böyük həcmdə maliyyələşdirməni formalaşdırmaq imkanı olmalıdır. Həmişə yeni partnyorların cəlb edilməsi vasitəsilə bunu etmək çox narahatdır. Əməkdaşlıq formasını çatışmazlıqları korporasiyaların təşkilini əlverişli edir.
Hətta korporasiyanın zərərlərinin ödənilməsi vəsaitlərin kifayət etmədiyi halda belə, korporasiya sahibkarları yalnız ora qoyuluşları ilə məsuliyyət daşıyırlar. Korporasiyaların sahibləri, yəni səhmdarlar və ya payçılar kənarlaşdıqda və ya yeni səhmdar meydana gəldikdə onun fəaliyyəti dayanmır. Korporasiyanın mülkiyyəti onun səhmdarları arasında bölüşdürülmüşdür. İlk səhmdarlar korporasiya yaradıldıqda pul və ya digər resurslar (istehsal olunan məhsulun ideyası və s.) formasında qoyuluş edənlərdir. Öz məsrəflərinin ödənilməsi kimi onlar kompaniyanın gəlirlərində iştirak etmək hüququ qazanırlar. Bu isə sahibkarların gəlirlərinin xarakterini təyin edən səhm sertifikatlarının köməyi ilə həyata keçirilir. Deməli, korporasiyanın üstünlüyü ondan ibarətdir ki, o, səhmlərin satışı yolu ilə çox miqdarda kapital cəlb edə bilər. Hər bir şəxs müxtəlif korporasiyaların səhmlərini almaqla riskin dərəcəsini azaldır. Bununla bərabər, onların bank kreditindən istifadə etmək imkanı daha genişdir. Korporasiya sahibkarları firmaların öhdəliklərinə görə heç bir maddi məsuliyyət daşımırlar. Korporasiya müflisləşərsə, onların şəxsi aktivləri üçün heç bir təhlükə yaranmır. Kreditorlar korporasiyaya qarşı yalnız hüquqi şəxs kimi iddia irəli sürə bilərlər. Təcrübədə böyük kapital, iri miqyaslı istehsal, böyük dərəcədə risk olan sahələrdə korporasiya öz səmərəliliyini sübut etmişdir. Korporasiyanı idarə etmək üçün direktorlar şurası seçilir, o, əsas iqtisadi siyasət müəyyən edir və onu həyata keçirmək məqsədilə muzdlu idarəedicilər tutur. Firma inkişaf etdikcə, səhm sertifikatlarının buraxılışı və satışı hesabına pul vəsaitləri ala bilər. Korporasiya sahib olma hüququ əvəzinə o, fəaliyyət və inkişaf üçün lazım olan resursları alır. Öz növbəsində səhmdarlar öz səhmlərini istənilən adama nağd pula sata və ya onlardan ala bilər. Beləliklə, korporasiyanın bu gün ki, sahibkarları ilk səhmləri alanlar olmaya da bilər. Çox ehtimal ki, korporasiyaların indiki sahibkarları öz kapitalmı əvvəlkilərdən vasitəçilərin iştirakı ilə fond birjalarından almışlar. Korporasiyanın mənfəəti səhmdarlara divident formasında ödənilə bilər və ya bölüşdürülməmiş mənfəət kimi firmada qala bilər. Divident korporasiya tərəfindən öz səhmdarlarına az və çox dərəcədə müntəzəm (adətən rüblük) ödəmələrdir. Bölüşdürülməmiş mənfəət isə firma tərəfindən səhmdarlara ödənilməmiş mənfəətdir. Bu gəlirlər firmanın sərəncamında qalır. Divident ödəmələri səhmdarların qoyduğu kapitala birbaşa gəlirlərdir. Ödənilən dividentlər, eləcədə firmanın mənfəət norması və səhmlərin faiz normasının kursu əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Firmanın sərəncamında qalan bölüşdürülməmiş mənfəətin bir hissəsi investisiyaların maliyyələşdirilməsinə istifadə edilir və beləliklə də firmanın səhmlərinin dəyərini artırır. Son nəticədə bölüşdürülməyən mənfəət səhmdarlara kapitalın artımından gəlir formasında verimi təmin edir. Səhmdar kapitalın bir hissəsi satıldıqda və satıcılar aktivlərin ilk ödənilmiş dəyərindən daha çox vəsait aldıqda kapital artımına gəlir almır. Korporasiya bölüşdürülməmiş mənfəəti müxtəlif üsullarla mənfəət almaq üçün öz qabiliyyətinin artırılmasına istifadə edir. O bu vəsaiti avadanlıq və zavodlar almağa, digər kompaniyanı əldə etməyə, bankdakı hesabmı və ya digər maliyyə aktivlərini artırmağa yönəldə bilər. Əgər kompaniya mənfəətin bir hissəsini yığırsa və onu aktivlərin artırılmasına istifadə edirsə, onda yəqin ki, səhmləri dəyəri artır və səhmdarlar gələcəkdə dividentlər üzrə ödəmələrin artmasını gözləyirlər. Beləliklə, bölüşdürülməmiş mənfəətin olması səhmdarlar üçün əlverişlidir, çünki öz səhmlərini satdıqları halda, onların gəlirləri kapitalın artımına realizə etmə imkanı yaranır. İstehsalın təşkilinin korporativ və ya səhmdar formalarının iki mühüm üstünlükləri aşağıdakılardır: - səhmdar kapitalın bir hissəsi tez və asanlıqla alınıb və satıla bilər; - səhmdarlar məhdud məsuliyyətə malikdirlər. Bu üstünlüklər korporasiyaları iri biznesin təşkilinin əsas formasına çevirmişdir. Korporasiya sahibkarlığının nöqsanlarına səhmlərə malik olanların hamısının idarə etmədə iştirak və firmaların fəaliyyətinə nəzarət etmək imkanının olmamasıdır. Digər nöqsan mənfəətə vergi qoyulması məsələləri ilə bağlıdır. Belə ki, burada vergiyə ikiqat cəlb olunma mövcuddur. Korporasiyanın səhm sahiblərinə divident şəkilində verilən mənfəətdən iki dəfə vergi tutulur. Birinci dəfə korporasiyanın mənfəətindən vergi tutulur ki, bu isə dividenti azaldır. İkinci dəfə isə səhm sahiblərinə verilən dividentdən də gəlir vergisi tutulur. 5.2. Mənfəətin maksimallaşdırılması. Müəssisələrin bütün üç formasının sahibkarları mənfəəti maksimallaşdırmağa cəhd edirlər ki, daha da varlı olsunlar. Əksər hallarda nəzərdən keçirilən firmanın təşkilatı prinsipindən asılı olmadan sahibkarın vəziyyətini maksimallaşdırmaq qərarları eyni olur. İqtisadçılar hesab edirlər ki, bütün müəssisələr işlərini mənfəətin ölçüsünü maksimallaşdırmaq məqsədilə qururlar. Belə vəziyyət iki tərəfdən tənqid edilir: - birincisi, real təsərrüfat qərarları çox mürəkkəb və əsasən az informasiya əsasında qəbul edilirsə, onda müəssisələrin nəyi isə maksimallaşdırmasını gözləmək real deyildir; - ikincisi, iri korporasiyaların minlərlə səhmdarları onun idarə edilməsinə səmərəli nəzarəti həyata keçirə bilmirlər; bu vəziyyətdə idarəedicilər səhmdarların əmlakı hesabına öz məqsədlərini sərbəst olaraq həyata keçirirlər. Əlbəttə idarəedicilər həmişə mənfəəti maksimallaşdıran qərarlar qəbul etmirlər, onlarda səhvə yol verə bilərlər. Lakin bunu sahibkarlıq davranışı nəzəriyyəsinin qanunauyğunluluğu inkar etmir. Məlumdur ki, firmalar müxtəlif istehsal üsullarından istifadə edirlər. Uğurlu firmalar əlverişli istehsal üsulu seçərək, inkişaf edəcəklər. Digər firmalarda yüksək istehsal məsrəfləri ixtisara səbəb olacaqdır. Deməli, hətta idarəedicilərin heç nəyi maksimallaşdırmaq istəmədiyi halda da optimal istehsal üsulundan istifadə edən firmalar bazarda üstün mövqeyə malik olacaqdır. Məlumdur ki, əksər iri korporasiyalar bilavasitə öz sahibləri tərəfindən idarə edilmir. Belə korporasiyalar çoxlu səhmdarlara malik olub, prinsipcə onlar direktorlar şurası vasitəsi ilə firmanın işinə nəzarət edirlər. Direktorlar şurası öz növbəsində idarə edicilər təyin edirlər və əmindirlər ki, onlar firmaya əsas sahiblər-səhmdarların marağını nəzərə alaraq rəhbərlik edəcəklər. Lakin həqiqətdə iri firmanın direktorlar şurası müdiriyyətin qərarlarına bilavasitə nəzarəti zəif həyata keçirirlər. Əlbəttə iri korporasiyaların təşkilatı strukturları çox mürəkkəbdir və bu müəyyən müddətə seçilmiş direktorlar şurasının daimi işə tutulmuş idarəedicilərin gündəlik qəbul etdikləri qərarlara nəzarəti həyata keçirməyi çətinləşdirir. Əgər idarəedicilər səhmdarların vəziyyətini maksimallaşdırmağa bir başa məcbur edilə bilmirlərsə, onda onlar hansı məqsədlərə xidmət edirlər? Dünya təcrübəsi göstərir ki, firma böyük olduqca, idarəedicilərin vəzifə maaşları yüksəlir. Ona görə də bəzən qeyd edirlər ki, idarəedicilər səhmdarların vəziyyətini maksimallaşdırmaq əvəzinə, rəhbərlik etdiyi firmanın genişlənməsinə səy göstərirlər. Deməli, kompaniyanı genişləndirmək üçün idarəedicilər mənfəətin bölüşdürülməyən hissəsini yeni fabriklərin tikintisinə istifadə etməlidir. İdarəedicilərin səhmdarların maraqlarının əksinə fəaliyyətinin di- gər situasiyaları da mövcuddur. Məsələn, geridə qalmış firma pis rəhbərlik edilən firmanı ələ keçirmək istədikdə, firmanm mövcud müdiriyyəti birləşməyə etiraz edir, çünki bu halda o iş yerini itirir. Bu problemləri həll etmək üçün adətən səhmdarlar idarəediciləri firmanın mənfəətinin maksimallaşdırılmasına maraqlandırmağa çalışırlar (mənfəətin artması ilə idarəedicilərin əmək haqqının yüksəlməsi, onlara səhmlərin verilməsi və i.a.) Bu tədbirlər səmərə vermirsə, səhmdarlar geridə qalan firmanın birləşməyə getməsinə səy göstərirlər. Beləliklə, səhmdarların maraqlarına xidmət etməyən idarəedicilər, iş yerlərini saxlamaqda az şansa malikdirlər. Firmalar iqtisadi mənfəəti və ya gəlirlə məsrəflərin fərqini maksimallaşdırmağa çalışırlar. Müəyyən dövr ərzində firmanın əmtəə və ya xidmətlərin satışından əldə etdiyi məbləğ gəlir adlanır. Firmanın məsrəfləri - həmin dövr ərzində satılmış əmtəə və ya xidmətlərin istehsalı ilə bağlı olan xərclərdir. Mənfəət (və ya xalis gəlir) gəlirlərin məsrəflərdən artımıdır. Bu anlayışların sadə olmasına baxmayaraq, təcrübədə məsrəf və mənfəətlərin kəmiyyətini dəqiq ölçmək çətinliklə başa gəlir. Bu məqsəd üçün müəssisə mühasibat uçotu alətlərindən, müəssisə və onun davranışmı haqqında uçot sistemindən istifadə edir. Beləliklə, mühasibat uçotunun əsas prinsiplərini bilmək çox faydalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, firmaların gəlirləri, xərcləri və mənfəətləri istehsal - təsərrüfat nəticələri haqqında hesabatlarda göstərilir. Bir tərəfdən gəlirlər və məsrəflərin, digər tərəfdən alınmış və verilmiş ödəmələrin fərqləri nağd pullar axını anlayışına gətirir. Firmanın nağd pul axını - müəyyən dövrdə onun faktiki aldığı xalis pulların məbləğidir. Yüksək mənfəət şəraitində müştərilər öz hesabları üzrə ödəmələri yerinə yetirmədikdə nağd pul axını az ola bilər. Əlbəttə mənfəət alan firma, dövriyyədə nağd pulun olmamasından lazım olan əmtəə və xidmətləri üzrə hesablaşmaları apara bilməyərək, öz fəaliyyətində çətinliklərlə üzləşir. Qeyd edək ki, yeni firmalar yaradıldıqda ən böyük problemlərdən biri nağd pul axının olmaması və ya az olmasıdır. Ona görə də firmaya işi başlamaq üçün lazımı maliyyə vəsaitləri verilir. Son nəticədə, müəssisə səmərəli işlədikdə məhsul satışı həyata keçirilir, hesablar ödənilir və nağd pul axını kifayət qədər böyük olaraq məsrəfləri ödəməyə imkan verir. Firmanın mühasibat balansında konkret dövrdə aktivlər, passivlər və firmanın xalis dəyəri öz əksini tapır. Aktivlərdə firmanın malik olduqları, passivlərdə isə firmanın öhdəlikləri və borcları göstərilir. Firmanın xalis dəyəri (müəssisənin xüsusi kapitalı) aktivlər və passivlərin fərqlərini təşkil edir. Mənfəət gəlirlə məsrəflərin fərqi olduğuna görə uçot mənfəəti bir qayda olaraq, iqtisadi mənfəətdən yüksəkdir. Mühasiblər və iqtisadçılar onunla razıdırlar ki, prinsip etibarı ilə istənilən dövrdə firmanın məsrəfləri həmin dövrdə əmtəə və xidmətlərin istehsalında istifadə edilmiş resursların dəyərinə bərabərdir. Mühasiblər əsasən ölçülə və ya hesablana bilən məsrəfləri əsas götürürlər. İqtisadçılar isə məsrəfləri daha geniş alternativ məsrəfləri prinsipi əsasında nəzərə alırlar. Qeyd edək ki, mühasiblər bir qayda olaraq, alternativ dəyərdə iki mühüm ünsürü nəzərə almırlar: - birincisi, müəssisənin sahibkarının iş vaxtının sərfi ilə bağlı alternativ məsrəfləri, yəni hesabatlar sahibkarın əməyinin alternativ dəyərini nəzərə almır. - ikincisi, sahibkarın maliyyə kapitalının alternativ dəyəri məsrəflərin hesablanmasında nəzərə alınmır. Əgər biz firmanın iqtisadi mənfəətinin maksimallaşdırmasını nəzərdə tuturuqsa, onda bu fərqin necə yarandığını izah edək. Əmtəə və xidmətlərin realizəsindən alınan iqtisadi mənfəət satışdan gəlirlə həmin əmtəə və xidmətlərin istehsalında istifadə olunan resursların alternativ məsrəflərinin fərqi kimi təyin olunur. Hər hansı resursun istifadəsi xərcləri qazanc baxımından ölçüldükdə, həmin resursun alternativ yolla daha əlverişli istifadəsində "itirilmiş imkanlar" alternativ məsrəflər adlanır. Tutaq ki, sahibkar 20 min manat pula malikdir və onu istehsalda xammal almağa, muzdlu fəhlə tutmağa və i.a. istifadə etmişdir. İlin axırında məlum olmuşdur ki, firma 22 min manatlıq məhsul istehsal etmiş və satmış, yəni xərclərə nisbətən gəlirin artımı 2 min manat təşkil etmişdir. Digər tərəfdən, sahibkar həmin pulları illik gəliri 12 %-lə bankda yerləşdirsə idi o, ilin axırında 22,4 min manat, yəni təsərrüfat fəaliyyətinə nisbətən 0,4 min manat çox gəlir alardı. Deməli, istehsalı seçməklə, o öz vəsaitlərindən əlverişli istifadə etməmiş və 22,4 min manat gəlir almaq "imkanı" itirmişdir. Alternativ xərcləri hesablamaq məqsədilə istehsala verilən hər bir istehsal amili üzrə pul formasında firmanın ən yaxşı alternativ istifadə yoluna nisbətən itirilmiş qazancmı təyin etmək lazımdır. Qeyd etmək lazımdır ki, firma resursları alandan sonra dərhal istifadə etdiyinə görə bu proses sadələşir. Bu halda resursun qiyməti bazarda təyin olunur və sahibkardan asılı deyildir. Burada həmin istehsal amilinin alınması məsrəfləri firmanın alternativ xərclərini təşkil edəcəkdir, çünki o, bütün alternativ variantlardan birini, həmin resursu seçmişdir. Həmin istehsal amilləri üçün alternativ xərclər resurslar üzrə ən optimal xərclərdir. Çünki bu xərclərin az da olsa artması, onun istifadəsini məqsədəuyğun etmir və alternativ resursdan istifadəni səmərəli edir. Belə resursun qiyməti "itirilmiş imkanlara" bərabərdir, çünki sahibkar həmin pul vəsaitlərini başqa resursa sərf edə bilərdi, lakin onu etməyərək, digər xammaldan istifadə imkanmı itirmişdir. Muzdlu işçi tutduqda da eyni vəziyyət mövcud olur. Bu halda ona verilən əmək haqqı - həmin işçinin xidmətlərindən istifadə üzrə xərcləri təşkil edir, çünki bütün alternativlərdən firma onu seçmişdir. Firma cəlb edilmiş vəsaitlərdən istifadə etdikdə, alternativ məsrəfləri bank krediti faizi üzrə ödənilən məbləğdən asılıdır (çünki firma həmin pulları istehsalda deyil, bankda yerləşdirə bilərdi). Deməli, firmanın kənardan aldığı və ya muzdlu tutduğu və dərhal istifadə etdiyi istənilən resurs üçün alternativ məsrəfləri bu üsulla hesablanır. Lakin firmanın daxili resursları, yəni xüsusi pul vəsaitləri, avadanlıqlar, binalar, eləcədə sahibkarlıq istedadı istifadə edildikdə bu məsrəfləri hesablamaq çətinləşir. Əsaslı avadanlıqların istismarı, amortizasiya ayırmaları, sığorta yığımları və başqaları ilə əlaqəli məsrəflərlə yanaşı aşkar olmayan məsrəflərdə mövcuddur. Firma xüsusi pul vəsaitlərini banka qoyaraq faiz ala bilər. Avadanlıq və istehsal binalarına gəldikdə isə onların daha əlverişli metodla alternativ tətbiqi imkanını və itirilmiş qazancı qiymətləndirmək lazımdır. İşin aparılma bacarığı, risk edilməsi də alternativ imkanlar baxımından qiymətləndirilir. Belə ki, əgər bir sahibkar risk edərək, əlavə qazanc əldə edibsə, digəri bunu etmədikdə, əlavə qazanc almaq imkanmı itirərək, özünün itirilmiş imkanları üzrə məsrəflərini artırır. Əgər alternativ məsrəflər gəlirdən çox olarsa, onda "mənfi mənfəət" fırmanın zərəri adlanır. Mühasibat və iqtisadi mənfəətlərin hesablanması şərti misalda cədvəl 5.1 - də verilmişdir. Cədvəl 5.1
Cədvəldən göründüyü kimi, iqtisadi mənfəət mühasibat mənfəətindən firmanın istifadə etdiyi kapital resursları və sahibkar riski üzrə qeyri - aşkar alternativ məsrəfləri çıxmaqla təyin olunur. Əgər firma fəaliyyəti nəticəsində alternativ məsrəfləri tamamilə ödəyirsə, deməli, onun istifadə etdiyi resursların daha əlverişli alternativ tətbiqi mövcud deyildir. Gəlirlə məsrəflər eyni olduğu halda, iqtisadi mənfəət sıfıra bərabərdir. Bu hal firma üçün kifayətedicidir, çünki bütün resurslar onlar əlverişli alternativ yolla istifadə edildiyində az olmayaraq qazanc gətirirlər.
Fərdi təsərrüfat Əməkdaşlıq (tam ortaqlıq) Korporasiya Səhmdar Direktorlar şurası Məhdud məsuliyyət Divident
Kapitala gəlir Bölüşdürülməmiş mənfəət Maliyyə kapitalı Gəlir
Məsrəflər Alternativ məsrəflər Mühasibat mənfəəti İqtisadi mənfəət Özünü yoxlama sualları 1. Sahibkarlığın təşkili formaları. 2. Korporasiyaların xüsusiyyətləri. 3. Gəlir və məsrəflərin növləri. 4. Mühasibat və iqtisadi mənfəət.
Yüklə 1,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|