36
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
səhiyyə və nəqliyyat şəbəkələri kimi sahələr ilə rəqabətdə nə qədər uyğun
olmasi yenidən nəzərdən kecirilir.
Dürüstlüyü Təmin etmə Təşəbbüsünün başladığı üç il ərzində, dəyərlərin,
idarəçiliyin, islahat və beynəlxalq əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi birinci
dərəcəli əhəmiyyətini saxlayır. Bu təşəbbüs, ölkələrə dövlət idarəetməsini,
cavabdehliyi və hüquqi islahatların icra mexanizmlərini yüksək standartla-
ra qaldırmaq üçün, uzunmüddətli əhəmiyyətə malikdir. Bu cür mexanizmlər,
həmçinin korrupsiya üzündən baş verən israfçılığı azaltmaq yolu ilə, müdafi ə
qabiliyyətini möhkəmləndirməyə yönəlmiş əlavə resurslarla təmin edəcəkdir.
Sonda, Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrup-
siyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu korrupsiya halları ilə
məşğul olmaq üçün əhəmiyyətli dərəcədə fi kirlər və çoxlu sayda praktiki
təcrübələrdən ibarət yanaşmalar irəli sürür. Bu fi kir və təcrübələr ölkələrə ge-
niş perspektivı olan hərbi islahatları yerinə yetirməyə kömək edir və nəticədə
müdafi ə və təhlükəsizlik sektorunda korrupsiya hallarının azaldılmasina
səbəb olur.
37
NATO və Dürüstlüyü Təmin etmə Təşəbbüsünün Təkamülü
4-cü Fəsil
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlü-
yü Təmin Etmək və Korrupsiyanı
Azaltmaq Üçün Ölkələrin
Yanaşması
Bütövlükdə ittifaq kimi yox, NATO –nun ayrı-ayrı üzvləri və tərəfdaş
ölkələr də dürüstlüyü təmin etmə təşəbbüslərini dəstəkləyir. Bu fəsil, bu
təşəbbüsləri dəstəkləyən və ən yaxşı təcrübələrdən doğan tövsiyələrdən ibarət
müxtəlif nümunələri və ən son nailiyyətlər üzərində qurulmuş yanaşmaları
təqdim edir. Haşiyə 4.1-də ifadə olunan İsveçrənin baxışı, NATO və Avro-
Atlantik Tərəfdaşlıq Şurasının(AATŞ) müdafi ə sektorunda dürüstlüyü təmin
etmək və korrupsiya hallarını azaltmaq istiqamətində gördüyü geniş işləri
dəstəkləyir.
Haşiyə 4.1. Müdafi ə Sektorunda Korrupsiya ilə Mübarizə: İsveçrədən
Baxış
Korrupsiya ilə mübarizə beynəlxalq təhlükəsizlik sahəsində artan əhəmiy yət
kəsb edir. Bu həm NATO-nun özündə, həm də onun qeyri hökümət təşkilatları
tərəfdaşları tərəfi ndən təsdiq olunur. Beynəlxalq təhlükəsizliyin hər bir
önəmli məsələsində-kütləvi qırğın silahları,raketdən müdafi ə,vətəndaş
müharibələri, iqlim dəyişikliyi-dürüstlüyün təmin edilməsi, şəffafl ığın
artırılması və qanunun aliiyinin təmin edilməsi bu mühüm təhlükəsizlik
məsələlərinə güclü təsir edəcək və həmçinin, bütövlükdə beynəlxalq
təhlükəsizliyə öz təsirini göstərəcəkdir.
Bütün bunları qəbul edərək, İsveçrə, Müdafi ə İnstitutlarını Qurmaq
üçün Avro-Atlantik Tərəfdaşlıq Şurasının Tərəfdaşlıq Fəaliyyət Planını
dəstəkləyir və Polşa,Böyük Britaniya ilə birlikdə dürüstlüyü təmin etmək
Trast Fondunun (Trust Fund)aparıcı ölkəsi kimi çıxış edir.
Mənbə: İsveçrənin NATO –da səfi ri Dedardelin ( Amb. Jean-Jacques de Dardel)Monterrey
Konfransında çıxışı. Address to the Building Integrity and Defence Institution Building
Conference, Monterey, CA (25-27 February 2009)
38
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Orduda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi
ilə bağlı Yanaşması
22
Əsaslar
ABŞ-ın, müdafi ə sektorunda korrupsiyanın azaldılmasl ilə əlaqədar
tərəfdaşlarının etdiyi səylərə yardımı, həmin ölkələrlə tərəfdaşlıqların
möhkəmlənməsi, təhlükəsizlik sektorunda islahata hərtərəfl i yanaşma və
hərbi təşkilatların işinin gücləndirilməsinə diqqət üzərində qurulmuşdur.
ABŞ, digər ölkələrlə tərəfdaşlıqların mühümlüyünü qeyd edərək,
bu tərəfdaşlıqların həmin ölkələrin təhlükəsizliyinə, həm də beynəlxalq
təhlükəsizliyə yararlı olduğunu bildirir. ABŞ-ın Müdafi ə Naziri Robert
Qeyts 2007-ci ildə Kanzas Dövlət Universtetində etdiyi çıxışında demişdir.
”Yəqin ki, bizim terrorizmə qarşı savaşımızda ən mühüm hərbi komponent
bizim apardığımız döyüşlər yox, öz tərəfdaşlarımızın özlərini müdafi ə edib
öz idarəçiliyini qurması üçün, onlara necə şərait yaratmağımız və onları
möhkəmləndirməmiz olacaqdır”. Müdafi ə Nazirinin çıxışına uyğun olaraq,
ABŞ Müdafi ə Nazirliyi tərəfdaş ölkələrin idarəçilik imkanlarını gücləndirmək
üçün ayırdığı resursların həcmini önəmli dərəcədə artırmışdır.
İkincisi, Müdafi ə Nazirliyi, Dövlət Departamenti və Beynəlxalq İnki-
şaf üzrə ABŞ agentliyi (USAİD) təhlükəsizlik sektorunda ümumi bir isti-
qamət verici prinsiplərdən ibarət geniş yanaşmanın işlənib hazırlanması
haqda razılığa gəliblər
23
. Bu sənəd, bu üç təşkilatın içindəki mütəxəssisləri,
təhlükəsizlik sektorunda islahat proqramlarını xarici tərəfdaşlarla planlaşdı-
rıb yerinə yetirmələri üçün təməl prinsiplərlə təmin edir,həmçinin bu sənəd
təhlükəsizliyi və qanunun aliliyini təmin edən inistitutlara, proseslərə və siya-
si güclərə yönəlmiş islahat tədbirləri ilə geniş surətdə məşğul olur.
İstiqamətverici prinsiplərdən biri, operativ dəstəyi dövlət strukturla-
rının islahatı ilə tarazlığa gətirməkdir. Beləliklə, burada əsas vurğulanan
məsələ ABŞ-ın köməyi ilə qurulan silahlı qüvvələrin necə idarə olunma-
sı, maliyyələşdirilməsi, monitorinq edilməsi və dəstəklənməsidir. Bu hərbi
qüvvələrin uğurları və dayanıqlığı, bu qüvvələri dəstəkləyən inistitutlar və
proseslərdən və həmçinin, təşkilatların başında duran və onları idarə edən in-
san amilindən asılı olduğu qəbul edilir. Bu istiqamətverici prinsiplər göstərdi
ki, yaxşı idarəçiliyin əsas prinsipləri- cavabdehlik və məsuliyyət, şəffafl ıq,
insan hüquqlarına hörmət və legitimlik- təhlükəsizlik qüvvələrinin və inisti-
tutlarının inkişafı üçün öndə gedən prinsiplər olmalıdir.
22
ABŞ-ın yanaşması ABŞ Müdafi ə nazirinin Qlobal Təhlükəsizlik Məsələləri üzrə müavini
Cozef Benkert ( Joseph Benkert)-in çıxışında ifadə olunmuşdur.
Building Integrity and
Defence Institution Building, Conference Report (Monterey, CA: 25–27 February 2009).
23
US Agency
for International Development, US Department of Defense and US Department
of State, Security Sector Reform (February 2009), www.state.gov/documents/organization/
115810.pdf.