Müəllim məsələsi yalnız bizim deyil, hər bir millətin ölüm-dirim məsələsidir

Tərbiyəçi-tərbiyəçi, dost və rəhbərdir

“Tərbiyəçinin sözü ona görə xoşa gələn, könülə yatan və ürək oxşa­yandır ki, azdırıcı yox, yol göstərici, çaşdırıcı yox, öyrədicidir”.

Şəms Təbrizi

Qrupkiçik sosial qrup kimi uşaqlərin həyatında mühüm rol oynayır. Uşaqlərin qrupdaxili sosial münasibətləri, ünsiy­yət­ləri məhz qrupdə yaranır, inkişaf edir, formalaşır. Onların bir şəxsiyyət kimi formalaşması prosesi də qrupdə reallaşır. Qrupuşaqların “yaşadığı”, fəaliyyət göstərdiyi və gələcək həyata ha­zırlandıqları sosial baza funksiyasını daşıyır. Tərbiyəçi-uşaq, uşaq-uşaq münasibətlərinin formalaşması məhz ilk öncə, burada baş verir. Burada uşaq fəaliyyətinin düzgün, səmə­rəli təşkili, tərbiyəsinin müəyyən səviyyədə formalaşdırıl­ma­sı, uşaqlərin idrak fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi, kollek­ti­vin formalaşması, asudə vaxtın səmərəli təşkili və müvafiq emosional mühitin yaradılmasında qruprəhbərinin rolu, imkan­ları və funksiyası əvəzsizdir.

Qruprəhbəri, ilk növbədə, Tərbiyəçi, uşaq kollektivinin rəhbəri, tərbiyəçisi və dostudur. Qruprəhbərinin fəaliyyətində baş­lıca olan şəxsiyyətin inkişafına, onun yaradıcılıq imkanına şərait yaratmaq, uşağın sosial mühafizəsinə fəal yardım etmək, uşaqları fəallaşdırmaq məqsədilə kifayət qədər vacib olan şəra­itin yaradılmasıdır.
Pedaqoji ədəbiyyatlarda qruprəhbərlərinin funksiyalarının üç səviyyəsi: 1) sosial-humanitar və məqsədli; 2) sosial-psixoloji və 3) idarəçiliyin olduğu göstərilir.
Birinci səviyyədə aşağıdakı bir sıra funksiyalara daha çox üstünlük verilir: uşaqlərin tərbiyəsi, ətraf mühitin pis təsirin­dən uşaqların sosial müdafiəsi və qarşıya qoyulmuş tərbiyə məsə­­lələrinin həlli məqsədilə bütün Tərbiyəçilərin səylərinin bir­ləş­di­rilməsi. Qeyd edək ki, digər səviyyələr də müxtəlif funk­siyaları özündə birləşdirir. Məsələn, sosial-psixoloji funk­si­yada təşkilatçılıq, idarəçilik funksiyasında diaqnostik, məq­səd­qoyma, nəzarət və düzəliş və s. Bütün bunların hamısı qruprəh­bərindən bilik, erudisiya, təşkilatçılıq bacarığı və tərbiyəçi ustalığı tələb edir.
Qruprəhbərlərinin bir inzibati şəxs kimi hüquqları və vəzi­fə­ləri vardır. Qruprəhbərinin hüquqlarına bunlar daxildir:

• 
  uşaqların psixi və fiziki sağlamlığı, səhhəti və ailə və­ziy­yəti haqqında məlumat almaq;
  
• 
  rəhbəri olduğu qrupdə fənn Tərbiyəçilərinin işini əlaqə­lən­dirmək;
  
• 
  bağça psixoloqu ilə öz işini əlaqələndirmək;
  
• 
  uşaqlərlə müxtəlif tərbiyəvi işlər təşkil etmək;
  
• 
  rəhbəri olduğu sinfə aid müəyyən məsələ və təklifləri bağça rəhbərliyinin və pedaqoji şuranın müzakirəsinə çıxar­maq;
  
• 
  valideynləri bağçaə dəvət etmək və zəruri halda uşaq­lərin evlərinə get­mək və s.
  

Qruprəhbərinin vəzifələri aşağıdakılardır:

• 
  uşaqlərin bir şəxsiyyət kimi tərbiyə olunması və for­ma­laşdırılması üçün təlim-tərbiyə prosesinin təşkili və aparıl­ması;
  
• 
  uşaqlərin qarşılaşdığı təhsil və tərbiyə problemlərinin həllində uşaqlərə yardım etmək;
  
• 
  valideylərlə əlaqə yaratmaq, uşaqların təlim-tərbiyə­sin­də onlara yardım etmək;
  
• 
  rəhbəri olduğu qrupun təlim-tərbiyə səviyyəsi haqqında bağça rəhbərliyinə hesabat vermək və s.
  

Qruprəhbərinin rəngarəng iş formaları vardır. Bunlar işin məqsədindən, məzmunundan və xarakterindən asılı olaraq müx­təlif cür təsnif edilir:

• 
  hazırlıq vaxtına görə – uşaqların işə cəlb olunması üçün hazırlıq işlərinin aparılması;
  
• 
  keçirilmə növlərinə görə – qısamüddətli, uzunmüddətli və ənənəvi;
  
• 
  fəaliyyət növlərinə görə – təhsil, tərbiyə, əmək, bədii, idman və s.;
  
• 
  təşkili subyektinə görə – təşkilatçı kimi Tərbiyəçilər, va­li­deynlər, ictimaiyyət nümayəndəsinin iştirakı və çıxışları, yal­nız uşaqlər və onların təşəbbüs və fəallığı;
  
• 
  iştirakçıların sayına görə – fərdi (qruprəhbəri – uşaq), qrup (qruprəhbəri – bir qrup uşaqlar), kütləvi (qruprəhbəri – bir neçə qrup və qruplər).