MühaziRƏ-1 Kütlə mübadiləsi.Ümumi məlumat, növləri. Kütləötürmənin əsas tənliyi

Şək.14.2 Üçbucaq dioqramında Şəkil 14.3. Binar sistemin təsviri
ikinci üsul.
Şəkil(14.3)-dən göründüyü kimi üçbucağın hər tərəfi üç parçaya bölünür. Bu parçaların uzunluqları qarışıqda uyğun komponentlərin qatılıqları a ,b və Ɩ ilə müəyyən edilən perpentikulyarların uzunluqları ilə mütənasibdir. Oxşar üçbucaqlar olduğu üçün a—a¹,b—b¹ və Ɩ—Ɩ¹.Üçbucağın tərəflərini vahidə bərabər qəbul etsək,tərəflər üzərində olan uyğun parçalar qarışıqdakı komponentlərin qatılıqlarını göstərəcək, yəni:a¹ = x_A; b¹ = x_B; Ɩ¹ = x_L . Həm də burada A və L, qarışığı təşkil edən komponentlər, B isə həlledicidir. Əgər sistemin fiqurativ nöqtəsi üçbucağın hər hansı tərəfi üzərində olarsa, onda paralel xətlər hər tərəfdə iki parça əmələ gətirir(Şək.14.4).Bu sistemin ikikomponentli olduğunu göstərir. Məs. Şək.(14.4)-də göstərildiyi kimi M nöqtəsi A və B komponentlərindən ibarət ikikomponentli sistemə uyğun gəlir.Şəkildə ikikomponentli sistemin təsviri və konsentrasiyaların hesablanması göstərilmişdir.Üçbucag dioqramından istifadəni sadələşdirmək üçün saat əqrəbi istiqamətində üçbucağın tərəfləri üzərində yalnız bir komponentin qatılığını göstərmək olar(şək.14.5). Bunun üçün üçbucağın tərəflərini 10 bərabər hissəyə bölək və

Şəkil 14. 5. Sadələşdirilmiş üçbucaq dioqramı.
alınan şkalaların hər birindən şəkildə göstərildiyı kimi bir komponentin konsentrasiyasını hesablayıb tapmaq olar.Şəkildə göründüyü kimi;x_A=0,5; X_B=0,2 və X_L =0,3 götürülür. Bunların cəmi vahidə bərabərdi

Üçbucaq dioqramının əsas xassəsi .Üçbucaq dioqramında bir çox nöqtələrin və xəttlərin vəziyyəti onun əsas xassələrini xarakterizə edir ki, bunun da ekstraksiya prosesinin hesablanmasında çox böyük əhəmiyyəti vardır. Qarışığın material balansından göründüyü kimi üçbucaq diaqramı aşağıda göstərilən əsas xassəyə malikdir.
Əsas xassə: Əyər iki N₁ və N₂ sistemlərinin qarışdırılmasından yeni bir N sistemi alınırsa , onda üç sistemi xarakterizə edən bütün üç nöqtələr bir düz xətt üzərində yerləşəcəklər və bu halda N nöqtəsi N₁ və N₂ nöqtələri arasında ilkin N₁ və N₂ sistemlərin kütlələrinə (həcminə) tərs mütənasib olan məsafədə yerləşir, yəni N₁N₂ parçası N sistemi kütləsinə, N₁N parçası N₂ sistemi kütləsinə , N₂N parçası isə N₁ sistemi kütləsinə mütənasibdir. (Şək.14.6). Deyilənlərdən yazarıq: