Muh?ndis ekologiyas? 11esas

                                                                                  

 465

- radiasiya t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind

Az rbaycan Respublikasının beyn lxalq  m kda lı ının 

h yata keçirilm si v  beyn lxalq müqavil l r üzr

öhd likl rin yerin  yetirilm si.  

11.3. Radiasiya t hlük sizliyinin t min edilm si 

sah sind  dövl t normala dırılması 

     Radiasiya  t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind

dövl t normala dırılması sanitariya-gigiyena norma, 

qayda v  normativl rinin, radiasiya t hlük sizliyi 

qaydalarının, dövl t standartlarının,  m yin mühafiz si, 

tikinti-norma v  qaydalarının radiasiya t hlük sizliyi 

haqqında s r ncamverici, t limat v  ba qa s n dl rin 

q bul edilm si il  

h yata keçirilir. Radiasiya 

t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind  sanitariya 

norma v  qaydaları, gigiyena normativl ri Az rbaycan 

Respublikasının qanunvericiliyi il  mü yy n olunmu

qaydada müvafiq icra hakimiyy ti orqanı t r find n t sdiq 

edilir.  onla dırıcı  üa m nb l rind n istifad  edildikd

Az rbaycan Respublikası hüdudlarında 

üalanmanın 

a a ıdakı  sas gigiyena normativl ri mü yy nl

dirilir:  

- 

hali üçün orta illik yol veril n doza 0,001 zivert

b rab rdir v  ya insanın bütün h yatı dovründ  (70 il) yol 

---

                                                                                  

 466

veril n doza 0,07 zivert (zv) q bul olunur. Ardıcıl be  il 

rzind  orta illik yol veril n doza 0,001 zivertd n artıq 

olmamalıdır; 

- radiasiya qur ularında i l y nl r üçün yol veril n orta 

illik doza 0,02 zivert  v  ya h yatının mü yy n f aliyy ti 

dövründ  (50 il) yol veril n doza 1 zivert   b rab r 

götürülür.  g r ardıcıl be  il  rzind  orta illik yol veril n 

doza 0,02 zivertd n böyük olmazsa, onda bu be  ilin ayrı-

ayrı ill rind  orta illik yol veril n doza 0,05 zivert  çata 

bil r. 

üalanma dozalaranın q bul olunmu   h dl ri insan 

orqanizminin v  onun ayrı-ayrı orqanlarının  üalanmaya 

m ruz qalması zamanı yol veril  bil n dozaların 

mü yy nl

dirilm si üçün ilkin h dl r kimi q bul edil

bil r. Radiasiya q zası 

raitind   m hdud zaman 

intervalında sanitariya-gigiyena norma v  qaydaları il

mü yy nl

dirilmi  dozadan artıq dozalara da yol veril

bil r. 

        onla dırıcı  üa m nb l rind n istifad  il

laq dar 

elmi t dqiqat, t crübi-konstruktor i l ri, qur uların tikilm -

si, onlar üçün texnoloji avadanlı ın layih l

dirilm si v

hazırlanması radiasiya t hlük sizliyi vasit l rinin, h m-

çinin radioaktiv madd l rin hasilatı, emalı (istehsalı), 

---

                                                                                  

 467

da ınması, n qli, saxlanılması, istifad si, m hv edilm si 

v  basdırılması sah sind ki i l r dövl t inhisarında 

olmaqla müvafiq icra hakimiyy ti orqanlarının mü yy n 

etdiyi qaydada h yata keçirilir. Radiasiya t hlük sizliyinin 

t min edilm si sah sind  pozuntular a kar edildikd , 

istehsalat n zar tini h yata keçir n s lahiyy tli 

xsl rin 

pozuntular aradan qaldırılanad k ionla dırıcı 

üa 

m nb l ri il  aparılan i l ri dayandırmaq hüququ vardır. 

11.4. Radiasiya t hlük sizliyi 

raitinin 

qiym tl ndirilm si 

Radiasiya t hlük sizliyinin qiym tl ndirilm si a a ıda-

kılara  sas n h yata keçirilir: 

-  traf mühitin radioaktiv çirkl nm sinin xüsusiyy ti v

d r c si; 

- radiasiya t hlük sizliyinin t min edilm sind  norma, 

qayda v  gigiyena t dbirl rin

m l olunmasının t hlili; 

- radiasiya q zasının ehtimalı v  onun miqyası; 

- radiasiya q zalarının qar ısının alınması  v  onun 

n tic l rinin l

v edilm sin  hazırlıq; 

- ionla dırıcı 

üa m nb l rind n 

halinin ayrı-ayrı 

qruplarının m ruz qaldıqları  üalanma dozalarının t hlili; 

---

                                                                                  

 468

- mü yy n olunmu  normadan artıq  üalanma dozasına 

m ruz qalmı

xsl rin sayı. 

razi, mü ssis   v   t

kilatların radioaktiv t hlük siz-

liy  hazırlı ının v ziyy ti h r il  razi, mü ssis   v

t

kilatların radioloji-gigiyenik pasportlarında  ks olunur. 

onla dırıcı 

üa m nb l rind n istifad  il

laq dar 

f aliyy t göst r n mü ssis   v   t

kilatlar a a ıdakı 

t l bl ri yerin  yetirm lidirl r: 

- radiasiya t hlük sizliyinin t min edilm sin  aid 

Qanunda v  dig r normativ hüquqi aktlarda mü yy n 

edilmi   t l bl r , normalara, qaydalara, normativl r   v

t limatlara  m l edilm si; 

- radiasiya t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind

t dbirl rin planla dırılıb h yata keçirilm si; 

- ionla dırıcı 

üa m nb l ri hesab edil n yeni 

(modernl

dirilmi ) istehsalat, texnoloji proses, m hsul, 

material v  madd l r  dair insan sa lamlı ı üçün 

radiasiya t hlük sizliyi baxımından  saslandırma i l rinin 

aparılması; 

- radioloji 

rait üzr  mü ssis   v   t

kilatın  razisind , 

otaqlarda v  i  yerl rind , h mçinin radioaktiv madd l rin 

tullantıları üz rind  radiasiya t hlük sizliyinin t min 

---