Muh?ndis ekologiyas? 11esas
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- UB – üaların müalic vi t tbiqi UBA
474
z ifl yir. Gün i ı ı hava v sudan keçir, odur ki, fotosintez prosesi su altında da ged bilir, lakin d niz bitkil ri ancaq evfonik zonada (fotosintez intensivliyinin bitkil rin t n ffüs intensivliyind n az oldu u zona) mövcud olur. Odur ki, 100 metrd n a a ıda olan sah d bitkil r inki af etmir, ancaq heyvanlar d rinlikd d ya aya bilirl r. Quruda Gün i ı ı bitki yarpaqlarında udulur v ya ks olunur, o olmadıqda is r qab t ortaya çıxır. Göy v qırmızı üalar xlorofil t r find n uduldu una gör fotosintez ba verir. Bu da me d bitki yarpaqlarının altında s rinlik yaradır. Gün radiasiyası üalanma spektrind n asılı olaraq canlılara t sir göst rir. Odur ki, ultrab növ yi üalar güclü bakterisid t sirin malik olurlar. Ultrab növ yi
üalanmanın dezinfeksiyaedici effekti sas n fotokimy vi reaksiyalar n tic sind DNK-da ba ver n dönm y n z d l nm hallarıdır. DNK il yana ı ultrab növ yi üalar
hüceyr nin dig r qurulu larına, xüsus n d RNK v hüceyr li menbrana da t sir edir. Kimy vi dezinfektantlar mühitin kimy vi t rkibin t sir etm kl çirkl ndiricil ri da ıdır. Amma ultrab növ yi üalanma yüks kd qiqlikli silah olaraq mühitin kimy vi t rkibin t sir etm d n m hz canlı hüceyr ni da ıdır. Bu xass ultrab növ yi
475
üalanmanın dezinfeksiyanın dig r kimy vi üsullarından müst sna faydalı f rqini göst rir. Ultrab növ yi üalar mikroorqanizml ri, m s l n, m lum çirkl ndiricil rin hamısını effektiv z r rsizl dirir.
Ultrab növ yi üalar (UB) – 400 – 200 nm dal a uzunluqlu üaların orqanizm t sirin saslanır. Onların a a ıdakı qrupları ayırd edilir: • UB – A üalar– 400-315 nm • UB – B üalar– 315-280 nm • UB – C üalar – 280- 200 nm UBA üalar
n az enerjiy , lakin toxumalara n yüks k daxilolma qabiliyy tin malikdirl r, bu üalar dermanın orta qatına q d r gedib çatır v fotoya lanmada sas rol oynayır. UBB üalar epidermis daxil olur, lakin dermaya keçmir. Bu üalar güclü z d l yici t sir malikdirl r, gün l laq dar bir sıra k skin v xroniki hallara, xüsus n eritemaya s b b olurlar. UB - C üalar yüks k enerjiy malik olduqları üçün n t hlük li spektrdir, bakterisid effekt verir.
yi üaların müalic vi t tbiqi - Tirozinin dekarboksill m sini v melanositl rd melanin yaranmasını stimulla dırır. 340-360 nm
476
uzunluqda üalar maksimal effekt malikdirl r. üaların t siri il yaranan zülalların parçalanma m hsulları il epidermal makrofaqlar (Langerhans hüceyr l ri) reaksiyaya gir r k dermaya keçir, limfa damarları il limfa düyünl rin g lir v n tic d T v B limfositl rin v immunoqlobulinl rin sintezi aktivl ir. Lakin, uzun müdd t UB
üalanmaya m ruz qaldıqda epidermisd n Langerhans hüceyr l rinin tamamil yoxa çıxması mü ahid olunur.
yi
üaların müalic vi t tbiqi - Bu spektrin t siri il zülalların parçalanma m hsulları v hüceyr l rin bioloji membranlarını, onların mühüm fiziki-kimy vi xass l rini d yi dir n fotoradikallar yaranır. Bundan lav , fotodestruksiya m hsulları bir sıra immun reaksiyalar verir, n tic d bioloji aktiv madd l rin v vazoaktiv mediatorların ifrazı ba verir. Bu madd l rin t siri il damarların tonusu v keçiriciliyi, saya z l l rin yı ılması artır, yerli qan dövranının sür tinin artması hesabına eritema formala ır. Eritema üalanmadan 3-12 saat sonra yaranır v 3 gün q d r qalır v sonra b z n buynuz t b q nin s thi hüceyr l ri soyulduqdan sonra melanin m l g lm sin yox, melanositl rin s th yaxın
477
yerl m si hesabına yaranan z if piqmentasiya mü ahid olunur. Bel likl , qaralma v eritema uzun v orta uzunluqlu UB üalara qar ı spesifik cavab reaksiyalarıdır. Eritemanın yaranma d r c si antibiotikl rin, sulfanilamidl rin, psixotrop v diuretik vasit l rin q bulundan sonra artır. UBB üaların t siri il d rinin s thi t b q l rinin lipidl ri xolekalsiferola – D 3 vitaminin (orqanizmd ki kalsium-fosfor mübadil sinin sas komponenti), erqokalsiferola – D 2 vitaminin (antiraxit t sir, toxuma t n ffüsünün stimulyasiyası) çevrilm si, A vitamininin sintezinin normalla ması ba verir.
yi üaların müalic vi t tbiqi - Göb l kl rin v mikroorqanizml rin genomuna m hvedici t sir göst rir. vv lc kapillyarların qısamüdd tli spazmı, sonra is geni l nm si hesabına bir neç saatdan sonra eritema yaranır. üalar qan elementl rinin hüceyr t n ffüsünü gücl ndirir, toksinl ri neytralla dıran radikalların sintezin s b b olur. Bel likl , UBC üalar bakterisid, mikrosid, immunstimulla dırıcı, metabolik effektl r verir. nfeksion v iltihabi prosesl rd , psoriazda, qızılyel v dig r somatik x st likl rd t tbiq edilir. Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|