MundəRİcat mövzu Bank sisteminin fəaliyyətinin əsaslan

VII 
BOLMƏ 
- 
MÜBAHİSƏLƏRİN HƏLLİ
 
7 1. İmkan daxilində
 mübahis
ə
l
ə
r t
ə
r
ə
fl
ərin qarşılıqlı anlaşması şə
raitind
ə
 h
ə
ll olunur; 
7.2. 
Mübahis
ə
li m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r bar
ə
d
ə
 t
ə
r
ə
fl
ər razılığa gə
l
ə
 bilm
ə
s
ə
l
ə
r, onda bütün mübahis
ə
l
ə
r Az
ərbaycan Respublikası Mülki 
M
ə
c
ə
ll
ə
sinin t
ə
l
ə
bl
ə
rin
ə
 müvafiq olaraq h
ə
ll olunur: 
Bu müqavil
ə
 4 nüsx
ə
d
ə
 t
ə
rtib edilib v
ə
 eyni hüquqi qüvv
ə
y
ə
 malikdir. 
Borc alan 
Bank 

---

Kredit  müqaviləsi  aşağıdakı  əsas  şərtləri  özündə  əks 
etdirməlidir. 
-
 
tərəflərin tam adı; 
-
 
müqavilənin predmeti; 
•
 
kreditin növü; 
•
 
məbləğ; 
•
 
qaytarılma müddəti 
•
 
faiz dərəcəsi. 
-
 
kredit üzrə öhdəçiliyin təmin olunma şərti: 
•
 
girov; 
•
 
zəmanət; 
•
 
havadarlıq 
•
 
sığorta. 
-
 
kreditin  verilmə  və  ödənilmə  qaydası  və  eləcədə  faizlərin 
ödənilmə müddətləri; 
-
 
borcalanın hüquq və vəzifələri 
-
 
bankın hüquq və vəzifələri 
-
 
tərəflərin cavabdehliyi 
-
 
münaqişələrin həlli qaydası 
-
 
tərəflərin hüquqi ünvanı. 
Kredit  müqaviləsi  vəzifəli  müvəkkil  şəxslər  tərəfindən 
imzalanmalı  və  təsdiqlənməlidir.  Yalnız  ondan  sonra  müqavilə 
hüquqi status alır və tərəflər onu yerinə yetirməyə başlanmalıdırlar. 
Kredit  müqaviləsi  şərtlərinin  pozulması  zamanı  tərəflərin 
məsuliyyəti müəyyən edilir. Borcalan müqavilə şərtlərini pozduqda 
bank:  kreditlərin  verilməsini  dayandıra  bilər,  verilmiş  kreditləri 
vaxtından  əvvəl  silə  bilər,  müqavilə  üzrə  veriləsi  kreditlərin 
həcmini  azalda  bilər,  kreditə  görə  faiz  dərəcələrini  artıra  bilər. 
Borcalan isə kreditin vaxtında verilməməsi səbəbindən əmələ gələn 
itgilərin ödənilməsini bankdan tələb edə bilər. 
5.  Kredit  müqaviləsi  imzalandıqdan  və  kredit  verildikdən 
sonra  borc  alan  daima  bank  nəzarətində  olmalıdır.  Nəzarətin 
məqsədi ssudalarm və onlara görə faizlərin vaxtında ödənilməsini 
təmin etməkdir. 
58 

---

Bankın  kredit  şöbəsinin  işçisi  borcalanm  hesabları  üzrə 
vəsaitlərin  hərəkətini  diqqət  mərkəzində  saxlamalı,  onların  artıb 
azalma səbəblərini öyrənməlidir. Hesablardakı vəsaitlərin azalması 
müşahidə  edilərsə  bank  zəruri  tədbirlərin  görülməsini  tələb 
etməlidir. 
Bununla  yanaşı  borcalanm  fəaliyyət  göstərdiyi  iqtisadi 
sektorun vəziyyəti araşdırılmalıdır. 
Girov  qoyulmuş  əmlakın  vəziyyəti  daima  bankın  diqqət 
mərkəzində  olmalıdır.  Bank  girovun  saxlanma  yerində  saxlanma 
vəziyyətini, tərkibini və uçotu qaydasını, nəzarətdə saxlanmalıdır. 
Pozğuntuluq aşkar edildikdə bank müvafiq tədbirlər görməlidir. 
§ 2. Kreditbrin geri qaytarılmasının təminatlılığı. 
Bank  kreditləşməsinin  vacib  prinsiplərindən  biri  də  təmi- 
natlıhqdır.  Bu  o  deməkdir  ki,  kreditləşmə  müxtəlif  təminat 
formaları əsasında aparılmalıdır ki, bu da kreditlərin ödənilməsinin 
ikinci mənbəi kimi qəbul edilir. 
Kredit təminatı kimi: 
-
 
girov 
-
 
zəmanət 
-
 
himayədarlıq. 
-
 
kredit riskinin sığortalanması; 
-
 
borcalanm hesablarının və tələblərinin bank tərəfindən üçüncü şəxsə 
verilməsindən; istifadə edilir. 
Borcalan kredit təminatı kimi göstərilən təminat formalarının 
birindən və ya bir neçəsindən istifadə edə bilər. 
Kredit təminatının nisbətən geniş yayılmış forması girovdur. 
Girov  o  deməkdir  ki,  girov  ilə  təmin  olunmuş  öhdəlik  yerinə 
yetirilmədikdə kreditor bu girovu reallaşdıraraq öz borcunu ödəyə 
bilər. 
Hüquqi və fiziki şəxslərin öhdəlikləri girov kimi təmin oluna 
bilər. 
Girov predmeti kimi qanunçuluq ilə müəyyən edilmiş istənilən 
əmlak, və qiymətli kağızlar çıxış edə bilər. 
59 

---

Girov  münasib  və  yetərli  olmalıdır.  Münasiblik  girovun 
keyfiyyət  tərəfini  yetərlilik  isə  onun  miqdar  tərəfini  xarakterizə 
edir. 
Girov  kimi  əsas  fondlar,  mal  material  qiymətliləri,  mal 
nəqliyyət  sənədləri,  valyuta  vəsaitləri,  qiymətli  kağızlar,  əmlak 
hüququ çıxış edə bilər. 
Girov qoyan sifəti ilə girov əşyasına mülkiyyət hüququ olan və 
ya tam təsərrüfata malik şəxs çıxış edə bilər. 
Girovun iki növündən istifadə olunur. 
1 .girov əşyasının girov qoyanda saxlanılması 
2.
 
girov əmlakının girov götürənin sərəncamına verilməsi. 
Birinci  halda  girov  kimi  girov  qoyanın  dövriyyəsində  və 
istehsalında (emalda) olan mallar çıxış edir. 
Girov  girov  müqaviləsi  əsasında  rəsmiləşdirilir.  Girov 
müqaviləsi  hüquqi  sənəd  olub  girovu  təmin  edən  öhdəlikdən 
ayrılıqda tərtib edilir. 
Zəmanət  -  təminatın  bir  forması  olmaqla  müqavilə  ilə 
rəsmiləşdirilir  və  ondan  yalnız  hüquqi  şəxslər  arasındakı 
öhdəçiliyin  təmin  olunmasında  istifadə  olunur.  Təminatın  bu 
formasının mahiyyəti ondadır ki, bank və ya digər kredit idarələri 
digər şəxsin xahişi ilə pul məbləğinin kreditora ödənilməsinə yazılı 
öhdəlik verir. 
Zəmanətçi kimi 
-
 
borc alanın yuxan təşkilatı 
-
 
kirayəyə verən 
-
 
təsisçi 
-
 
bankda daxil olmaqla digər təşkilatlar çıxış edə bilərlər. 
Bu zaman vaçib şərt kimi zamin təşkilatın maliyyə 
vəziyyətinin möhkəmliyi qəbul edilir. Zəmanət müqavilə ilə yanaşı 
zəmanət  məktubu  ilə  rəsmiləşdirilir.  Borcun  ödənilmə  müddəti 
çatdıqda borcalanın hesabında vəsait olmadıqda borc zəmanətçinin 
hesabından silinir. 
Himayəçilik - müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Müqaviləyə əsasən 
üçüncü şəxs - hamı bank qarşısında borc alanın götürdüyü öhdəliyi 
yerinə yetirməyə cavabdehlik qəbul edir. 
Hamilik  zamanı  öhdəçiliyin  yerinə  yetirilməsinə  görə 
borcalanla birlikdə hamida məsuliyyət daşıyır. 
60 

---