MundəRİcat mövzu Bank sisteminin fəaliyyətinin əsaslan

Bu təhlil əsasında kredit işçisi kreditin ödənilməsi üçün borc 
alanın satışdan gəlirə malik olub olmamasını müəyyənləşdirir. 
Borc alanın maliyyə möhkəmliyinin təhlili müəssisə hesab- 
larının cari vəziyyətinin müəyyən edilməsinə imkan verir. 
Hesabların cari vəziyyəti isə borc alanın ödəmə qabiliyyətinin 
müasir vəziyyətini və gələcək perspektivini müəyyən edir. 
Maliyyə möhkəmliyinin miiəyyənləşdirilməsində likvidlik 
dərəcəsindən istifadə edilir. Balansın likvidliyi müəssisə öhdə- 
liklərinin onun aktivləri ilə örtülmə səviyyəsini görə müəyyən 
edilir. Borcalanm öz öhdəliklərinin ödəyə bilməsi imkanı 
likvidlik əmsalları vasitəsi ilə müəyyən edilir. 
Bu məqsədlə: 
-
 
cari likvidlik əmsalı 
-
 
örtülmə əmsalı 
-
 
müstəqillik əmsallarından istifadə edilir. 
-^5 + A + 
Qnu,
 
Cari likvidlik əmsalı = 
Qhö 
Pg - pul vəsaitləri Db - debitor borcları 
Qmq 
- qısa müddətli borc öhdəlikləri məbləği 
əmsal 1-dən yüksək olduqda əla; 0,75- ilə 1 arasında olduqda yaxşı; 
0,5-0,75  arasında  olduqda  kafi,  0,5  aşağı  olduqda  qeyri  qənaətbəxş 
hesab edilir. 
Örtülmə 
əmsalı_müəssisənin 
ödəmə 
qabiliyyətini 
müəyyənləşdirir və 
Örtülmə əmsalı = 
Anı A 
Öö„ 
qaydasında hesablanır. 
Dam - dövriyyə aktivləri məbləği 
Db - bir ildən artıq müddətə debitor borcları 
Qöm 
- qısa müddətli öhdəliklərin məbləği 
Bu göstərici I-ə qədər olduqda qeyri qənaətbəxş 1,0-1,4-a qədər 
olduqda qənaətbəxş, 1,5-dən 1,74 qədər olduqda yaxşı, 1,74-dən çox 
olduqda əla hesab edilir. 
54 

---

Mo  əmsalı  -  xüsusi  vəsaitlərin  mövcüdlüğü  və  dövriyyə 
aktivlərində xüsusi dövriyyə vəsaitlərinin payı göstəricilərinin təhlili 
əsasında müəyyən edilir. 
Müstəqillik əmsalı 
Xüsusi  dövriyyə  vəsaitləri 
Cari aktivlərin məbləği 
100
%
 
Bu  göstərici  60%  və  ondan  yuxarı  olduqda  əla?  30-60% 
arasında olduqda yaxşı; 30%-dən aşağı kafi kimi qiymətləndirilir. 
Borcalanın səmərəli fəaliyyətinin təhlili kredit qabiliyyətinin 
müəyyən  edilməsində  əhəmiyyətli  rol  oynayır  və  əsasən  iki 
istiqamətdə aparılır. 
1.
 
rentabelliyin təhlili 
2.işgüzarlığın təhlili. 
Borcalanın  rentabelliyi  onun  fəaliyyətinin  gəlirliyini, 
işgüzarlığı isə onun fəaliyyətinin gərginliyini göstərim. 
Rentabellik  satışdan  əldə  edilən  mənfəətin  satışdan  gəlir 
məbləğinə  nisbəti  kimi  müəyyən  edilir.  Borcalanın  işgüzarlığının 
təhlili  malların  və  hazır  məhsulun  dövriyyə  əmsalı,  xammal 
ehtiyatının  dövriyyə əmsalı  və debitor borcların  dövriyyə  əmsalları 
əsasında aparılır. 
Ümumiyyətlə  bu  göstərici  əsasında  borc  alanın  vəsaitlərinin 
dövriyyə sürəti müəyyən edilir. 
3.
 
Kommersiya  bankları  birinci  iki  mərhələ  keçdikdən 
sonra  müştəriyə  kredit  vermək  qərarına  gələrsə  kreditin  verilmə 
şərtlərini borc alana bildirir. Borcalanla bank kreditləşmə haqqında 
müəyyən  razılığa  gəldikdən  sonra  onu  _kredit  müqaviləsi  ilə 
rəsmiləşdirirlər. 
Kredit  müqaviləsi  əsasında  kredit  sövdələşməsinin  hüquqi  və 
iqtisadi  şərtləri  müəyyən  edilir.  Kredit  müqaviləsi  əsasında  bank 
müqavilədə  nəzərdə  tütülan  həcmdə  və  şərtlərlə  borc  alana  vəsait 
vermək; borcalan isə aldığı məbləği geri qaytarmaq və bu borc üzrə 
faizləri ödəmək öhdəliklərini qəbul edir. 
Kredit müqaviləsi müəyən olunmuş formada tərtib edilir. 
55 

---

 
KREDİT MÜQAVİLƏSİ №
 
Bakı  şə
h
ə
ri 
Bir t
ə
r
ə
fd
ə
n ; 
(Krcüll İlkin fı/jki V.1 hüquqi six&innJı) 
(yerl
əşdiyi ünvan)
 
2005-ci il 
(pasport göst
ə
ncil
ə
fi) 
Dig
ə
r t
ə
r
ə
fd
ən Banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununa ə
saslanaraq f
ə
aliyy
ə
t göst
ə
r
ə
n 
 _____________________   _  
Bankı adından
 __________________________  
şə
xsind
ə
 
aşağıda qeyd olunanlar
 
bar
ə
d
ə
 bu müqavil
əni imzalayınq.
 
Kreditl
əşmə
nin obyekti: 
Kreditin ümumi h
ə
ddi: 
Kreditin son öd
ə
nilm
ə
 tarixi; « 
» 
(Veril
ə
n kreditin m
ə
bl
əği)
 
-ci il 
I 
BÖLMƏ 
- 
ÜMUMİ MÜDDƏALAR
 
1  1. Veril
ə
n 
kredit yalnız müqavilə
d
ə
 göst
ərilmiş mə
qs
ə
d
ə
 x
ə
rcl
ə
n
ə
 bil
ə
r 1 -2. Müqavil
ə
d
ə
 göst
ərilmiş mə
bl
əğ 
borcalana bird
ə
f
ə
lik, hiss
ə
-Hiss
ə
 v
ə
 ya qism
ə
n veril
ə
 bil
ə
r; 
1 
3. Bankdan asılı olmayan sə
b
ə
bl
ə
r üzünd
ə
n q
ə
fl
ə
t
ən kredit ehtiyatlan qıtlığı yaranarsa, ölkə
 
iqtisa
diyyatında kə
skin maliyy
ə
 
böhranı baş verə
rs
ə
 v
ə
 
ya müştə
ri bar
ə
d
ə
 
şübhə
li m
ə
lumat daxil olarsa bank 
kreditl
əşmoni birtə
r
ə
fli qaydada saxlamaq hüququnu özünd
ə
 
saxlayır.
 
II 
BÖLMƏ 
- 
BORCALANIN HÜQUQ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
 
2 
1 Aldığı krediti vaxtından ə
vv
ə
l qaytarmaq: 
2  2. 
Aldığı krediti və
 
hesablanmış faizlə
ri müqavil
ə
d
ə
 göst
ərilmiş müddə
td
ə
 geri qaytarmaq; 
3. Kreditorun t
ə
l
ə
bi il
ə
 
alınan əmlakı sığortalamaq;
 
2  4. Kreditorun t
ə
l
ə
bi il
ə
 kreditin m
ə
qs
ə
dli x
ə
rcl
ə
nm
əsinin yoxlanmasına şə
raitin t
ə
min etdilm
ə
si; 
III 
BÖLMƏ 
- 
KREDİTORUN HÜQUQ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
 
3 
1. Aylıq və
 ya rüblük tarixl
ə
rd
ə
 
borcalanın ödə
m
əli olduğu faiz mə
bl
əğlə
rini hesablamaq; 
3 
2
 Z
ənıri halda kreditin mə
qs
ə
dli istifad
ə
 
olunmasını yoxlamaq;
 
3 
3 Bu müqavil
ə
 üzr
ə
 Borcalan t
ə
r
ə
find
ə
n q
əbul edilmiş öhdə
likl
ə
r
ə
 
ə
m
əl olunmadıqda Bank verilmiş
 
kreditl
ə
nn v
ə
 
ona hesablanmış faizlərin vaxtından ə
vv
əl qaytanlmasıriı tə
l
ə
b etm
ə
k hüququnu özühd
ə
 
saxlayır;
 
IV 
BÖLMƏ 
- 
KREDİTİN QAYTARILMA ŞƏRTLƏRİ
 
4 
1 Alınmış kreditə
 gör
ə
 faizl
ə
r illiyin  _____%-
i, vaxtı keçmiş borca görə
 is
ə
 illiyin ______ %-i h
ə
cmind
ə
 mü
ə
yy
ə
n 
edilir, Borcalan t
ə
r
ə
find
ə
n kreditin faizl
ə
ri h
ər ayın
 __________ -d
ən gec olmamaq şə
rli il
ə
 öd
ə
nilm
ə
zs
ə
, 
müqavil
ə
nin  birt
ə
r
əfli  qaydada  pozulması  və
 
kreditin  vaxtı  keçmiş  ssudalara  aid  edilmə
si  hüququnu  Bank 
özünd
ə
 
saxlayır. Bu müqavilə
d
ə
 göst
ə
ril
ə
n faiz günl
ə
ri v
ə
 kreditin son öd
ə
m
ə
 müdd
ə
tl
əri iş gününə
 
düşmə
zs
ə, müştə
ri 
öz öhd
ə
likl
ə
rini müvafiq olaraq 
ə
vv
əlki iş günü ödə
m
ə
y
ə
 
borcludur t 2 Borcalanın hə
m 
ə
sas borcu, h
ə
m d
ə
 faiz bodan 
olarsa onda bu halda müştə
rinin t
ə
qdim etdiyi öd
ə
m
ə
l
ə
r bütün borcun öd
ə
nilm
ə
si üçün yel
ə
rfi olmazsa, Az
ə
rbaycan 
Respublikası Mülki Mə
c
ə
ll
ə
sinin 432-ci nhadd
əsınin 4
-cü hiss
ə
sin
ə
 müvafiq olaraq 
ə
vv
ə
lc
ə
 x
ə
rcl
ərin hesabına, sonra 
faizl
ə
nn öd
ə
nilm
ə
sin
ə
 yön
ə
ldilir, yerd
ə
 qalan m
ə
bl
əğ ə
sas borcun öd
ə
nilm
ə
sin
ə
 yön
ə
ldilir. Borclunun mü
ə
yy
ə
nl
əşdirdiyi 
başqa qayda etibarsızdır.
 
V 
BÖLMƏ 
- 
TƏRƏFLƏRİN MƏSULİYYƏTİ
 
5.1,  Borcalan v
ə
 Kreditor bu müqavil
ə
 il
ə
 üz
ə
rin
ə
 götürdükl
ə
ri v
ə
zif
ə
l
ərin pozulmasına va ya yerinə
 yetirilm
ə
sin
ə
 gor
ə
 
mövcud qanunvericiliy
ə
 
ə
sas
ə
n m
ə
suliyy
ət daşıyırlar.
 
VI 
BOLMƏ 
- 
İPOTEKA QOYULAN ƏMLAK VƏ ONA QARŞI 
İRƏLİ SÜRÜLƏN TƏLƏBLƏR
 
6.1.  Bu  kredit  müqavil
ə
si  il
ə
  eyni  zamanda  v
ə
  nömr
ə
d
ə
  t
ə
r
ə
fl
ər  arasında  pul  tə
l
ə
binin  t
ə
min  edilm
ə
si  m
ə
qs
ə
di  il
ə
 
ipoteka müqavil
ə
si d
ə
 
bağlanır.
 
6.2 H
ər İki müqavilə
 borcalan t
ə
r
ə
find
ə
n veril
ə
n bütün öhd
ə
likl
ə
ri yerin
ə
 yetiril
ə
n
ə
d
ə
k hüquqi qüvv
əsini saxlayır
 
6.3. Bu müqavil
ə
l
ə
r Az
ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə
 müvafiq olaraq t
ə
r
ə
fl
ərin razılığı ilə
 l
əğv edilə
 bil
ə
r. 
Müqavil
ə
d
ə
 bütün d
əyişikliklə
r t
ə
r
ə
fl
ə
rin s
ə
lahiyy
ə
tli nümay
ə
nd
ə
l
ə
ri t
ə
r
ə
find
ən vazılı
 qaydada h
ə
yata keçirilir. 

---