Муса гасымлы
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Musa Qasımlı (Musa Cəfər oğlu Qasımlı) Elmira Hüseynova (Hüseynova Elmira Əli qızı)
- Yığılmağa verilmişdir: 16.06.2003 Çapa imzalanmışdır: 09.07.2003 Kağız formatı: 60x84 1/16 Hesab-nəşriyyat həcmi: 7 ç.v.
- “ADİLOĞLU” MMC
104 − Vıstuplenie premğer-ministra Azerbaydjanskoy Respubliki Qasan Qasanova v Evropeyskom Parlamente. Brösselğ, 18 fevralə 1992 q. − “Kommunist” qəzeti, 1975-1988-ci illər. − Həsənov Ə. Azərbaycanın ABŞ və Avropa dövlətləri ilə münasibətləri (1991-1996). Bakı, 2000. − Qasımov M. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində (1991-1995-ci illər). Bakı, 1996. − Qasımov M. Azərbaycanın xarici siyasəti (konsepsiya məsələləri). Bakı, 1997. − Musayev M. Azərbaycanlı deputatlar SSRİ parlamentində (1938-1988). Bakı, Ağrıdağ, 2000. − “XXI əsr. Dirçəliş” jurnalı, 1993, №1. 105 Tofiq Nadir oğlu Zülfüqarov 5 mart 1998 – oktyabr 1999 Azərbaycanın siyasətçilərindən və diplomatlarından söz düşəndə adı hörmətlə çəkilənlərdən biri də Tofiq Zülfüqarovdur. O, 1959-cu il noyabrın 1-də Rusiyanın Rostov-Don şəhərində həkim ailəsində anadan olmuşdur. 1961-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Bakı şəhərinə köçmüşdür. 1966-1976-cı illərdə Bakı şəhərində 193 saylı orta məktəbdə təhsil almışdır. 1976-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil olmuş, 1981-ci ildə ərəb, rus dili və ədəbiyyatı müəllimi ixtisasına yiyələnmişdir. 1981-ci ildə SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarına çağırılmış, Yəmən Xalq Demokratik Respublikasının paytaxtı Ədən şəhərində yerləşən Sakit okean hərbi-dəniz donanmasında xidmətə göndərilmişdir. Ezamiyyət dövründə hərbi-dəniz donanmasının rabitə qərargahının zabiti vəzifəsini yerinə yetirmiş, eyni zamanda 8-ci operativ bölməyə rəhbərlik edən rabitə zabiti olmuşdur. YXDR hərbi qüvvələrinin xatirə medalı ilə təltif olunmuş, komandanlıqdan bir sıra fərmanlar almışdır. 1984-cü ildən ehtiyatda olan zabitlər sırasına daxil olmuşdur. Elə həmin ildə Bakı şəhəri Lenin rayonu komsomol komitəsinə işə dəvət olunmuş, bir ildən sonra Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutuna keçmiş və burada 1990-cı ilə qədər işləmişdir. Sonra isə Azərbaycan EA Tarix İnstitutuna elmi işçi vəzifəsinə keçmişdir. 1988-ci ildə erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin yaranmasından sonra digər elmi işçilərlə birlikdə Azərbaycan KP MK-nın ekspert-analitik qrupuna göndərilmişdir. Bu dövr ərzində 106 DQMV-də separatçı qüvvələrə qarşı təbliğat-təşviqat işini təşkil etmək üçün uzun müddətə Xankəndi, Ağdam, Şuşa və Laçına getmişdir. 1992-ci ildə ATƏM erməni-azərbaycanlı münaqişəsini nizamlamağı öz üzərinə götürdükdən sonra T.Zülfüqarov Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinə işə göndərilmişdir. 1992-ci ilin mayından fövqəladə danışıqlar mərhələsində iştirak etmək üçün Romaya gedən nümayəndə heyətinin tərkibinə qatılmışdır. Eyni zamanda münaqişənin Rusiya-Qazaxıstanın, həmçinin İranın vasitəçilik səyləri altında nizamlanması istiqamətində aparılan danışıqlarda iştirak etmişdir. 1994-cü ilin martında Xarici İşlər Nazirliyində şöbə müdiri işlədiyi bir vaxtda erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin nizamlanması üzrə danışıqlarda sülh müqaviləsinin mətninə müxtəsər imza qoymaq səlahiyyətlərini alaraq nümayəndə heyətinə başçı təyin edilmişdir. Bu dövrdə gedən bütün danışıqlarda iştirak etmiş, eyni zamanda Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin və münaqişəli vəziyyətlərin həlli üzrə idarənin rəhbəri olmuşdur. 1994-cü ilin iyununda Azərbaycan Respublikası xarici işlər nazirinin müavini təyin olunmuşdur. Bu dövrdə dünyanın onlarla ölkəsində keçirilən beynəlxlaq tədbir və danışıqlarda numayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. 1998-ci ilin yanvarında Azərbaycan Respublikası prezidenti H.Əliyevin fərmanı ilə Zülfüqarov Tofiq Nadir oğluna Fövqəladə və Səlahiyyətli səfir ali diplomatik rütbəsi verilmişdir. 1998-ci il martın 5-də Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri təyin olunmuşdur. Azərbaycan Respublikası xarici işlər naziri kimi fəaliyyət göstərən T.Zülfüqarov özünü təşəbbüskar, yüksək hazırlıqlı diplomat və təşkilatçı kimi göstərmişdir. Onun təşəbbüsü, prezidentin bilavasitə göstərişi və dəstəyi ilə Xarici İşlər Nazirliyi Bakı şəhərinin mərkəzində müstəqil dövlətin aktiv xarici siyasətini yeridən mühüm dövlət institutuna uyğun olan yeni binada köçürülmüşdür. Bu dövrdə nazirliyin mərkəzi aparatında, bir sıra səfirlik və nümayəndəliklərdə struktur və 107 kadr dəyişiklikləri həyata keçirilmişdir. Mərkəzi aparatın və Azərbaycan Respublikası səfirliklərinin tam kompüterləşdiril- məsi prosesi başa çatmışdır. T.Zülfüqarov Türkiyə, Rusiya, AFR, Fransa və Gürcüstana rəsmi səfər edərək bu dövlətlərlə ikitərəfli əlaqələrin inkişafına töhfə vermişdir. T.Zülfüqarovun bu müddətdə Türkiyə, Rusiya, ABŞ, Belçika, Lüksemburq, Norveç, Danimarka, Böyük Britaniya, Qazaxıstan, Türkmənistan və s. dövlətlərə işgüzar səfərləri olmuşdur. 1995-ci ildə o, ilk dəfə BMT Baş Assambleyasının sessiyasında nümayəndə heyətinin üzvləri tərkibində iştirakçı olmuş, 1998-1999-cu illərdə Azərbaycan nümayəndə heyətinə rəhbərlik edərək BMT Baş Assambleyasının sessiyasında nitq söyləmişdir. Sessiyanın gedişində ABŞ, Türkiyə, İran, Qazaxıstan, Gürcüstan, Litva, Türkmənistan və s. ölkələrin xarici işlər nazirləri ilə görüşmüşdür. Sessiyada iştirakından sonra ABŞ-a işgüzar səfər zamanı Vaşinqtonda Konqres, Dövlət Departamenti, Müdafiə Nazirliyi, həmçinin Strateji tədqiqatlar mərkəzi, Hopkins İnstitutu, Stenford İnstitutu kimi elmi mərkəzlərdə çoxsaylı görüşlər keçirmişdir. Bu səfərlərdə ABŞ- ın kütləvi informasiya vasitələri, «Nyu-York Tayms», «Vaşinqton Post», «Amerikanın səsi» ilə iş aparmış, ABŞ-da yəhudi, türk və Ukrayna diasporalarının rəhbərləri ilə görüşmüşdür. Bu görüşlərdə erməni-azərbaycanlı münaqişəsi haqqında əsil həqiqətləri geniş amerikan ictimaiyyətinə çatdırmaq məqsədilə əməkdaşlığın forma və metodları müəyyən edilmişdir. T.Zülfüqarov Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri kimi Avro-Atlantik Əməkdaşlığı Şurasının işində iştirak etmişdir. Adı çəkilən tədbirlərdə, həmçinin xarici dövlətlərin bir sıra nazirləri, o cümlədən Türkiyə, Böyük Britaniya, Bolqarıstan, GUÖAM ölkələrinin xarici işlər nazirləri ilə də görüşlər keçirmişdir. Bütün tədbirlərdə olduğu kimi GUÖAM ölkələrinin xarici işlər nazirləri ilə daimi iş koordinasiyasının təşkil edilməsi mühüm məsələ idi. Bu görüşlər BMT, MDB, 108 ATƏT-in Baş Assambleyaları kimi bütün beynəlxalq təşkilatlarda keçirilmiş və daimi xarakter daşımışdır. 1998-ci ilin iyununda T.Zülfüqarov İƏT Nazirlər Şurasının sədri seçilmişdir. Nazirlərin görüşü Bakıda keçirilmişdir. 1998-ci ilin oktyabrında sədr vəzifəsini icra edərkən Nyu-Yorkda Nazirlər Şurasının sessiyası, həmçinin İƏT və ASEAN sədrlərinin müştərək iclası keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikası prezidenti H.Əliyevin 1998-ci il 26 oktyabr tarixli 6 №-li fərmanı ilə T.Zülfüqarov yeni hökumətdə xarici işlər naziri vəzifəsini təkrarən tutmuşdur. O, ATƏT ölkələri xarici işlər nazirlərinin Osloda keçirilən görüşündə iştirak edən nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. Bu görüşün gedişində Polşa, Norveç, Danimarka, Fransa və s. dövlətlərin xarici işlər nazirləri ilə çoxsaylı görüşlər keçirmişdir. Danışıqların əsas məzmununu ikitərəfli münasibətlər, erməni- azərbaycanlı konfliktinin nizamlanması problemləri təşkil etmişdir. Bakıda və xaricdə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri ilə görüşlər keçirmişdir. Nazirliyin əsas işi Azərbaycan Respublikası prezidenti H.Əliyevin ABŞ (NATO-nun 50-ci sammiti), Böyük Britaniya, Türkiyə, MDB dövlətləri, Qazaxıstan, Ukrayna, İsveçrə və bir sıra başqa ölkələrə rəsmi səfərlərinin təmin edilməsi və təşkilatçılıq məsələlərindən ibarət olmuşdur. Böyük Britaniyaya rəsmi səfər nəticəsində Britaniya-Azərbaycan münasibətləri strateji əməkdaşlıq səviyyəsinə qaldırılmışdır. 11 dövlət və hökumət başçısının, onlarla ölkə və beynəlxalq təşkilatın nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə Azərbaycanda Böyük İpək yolunun qurulmasına dair beynəlxalq konfransın keçirilməsi mühüm hadisə olmuşdur. Başqa nazirlik və dövlət orqanları ilə yanaşı Xarici İşlər Nazirliyi bu beynəlxalq tədbirin ən yüksək səviyyədə keçirilməsini təşkil etmişdir. Beynəlxalq ictimaiyyətin müstəqil Azərbaycana marağı bir çox dövlət başçıları və rəsmi nümayəndələrin çoxsaylı səfərlərində özünü büruzə vermişdir. 1998-1999-cu 109 illərdə Türkiyə, Gürcüstan, Ukrayna, Qazaxıstan, Rumıniya, Bolqarıstan prezidentləri, Belçikanın baş naziri, Yaponiya, İran, Türkmənistan, Hindistan, Ukrayna və s. ölkələrin xarici işlər nazirlərinin Azərbaycana səfərləri təşkil edilmişdir. Azərbaycanın ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrinin inkişafı üzrə aktiv iş rejiminə baxmayaraq, erməni-azərbaycanlı münaqişəsinin dinc və ədalətli həlli yoluna yönəlmiş xarici siyasət kursunu daha mühüm hesab etmək lazımdır. Bu çoxtərəfli fəaliyyətə Minsk konfransı və Minsk qrupunun müxtəlif səviyyələrdə və ilk növbədə dövlət səviyyəsində həmsədrlərlə danışıqlar daxil olmuşdur. Vasitəçilik rolu oynayan şəxslərlə birbaşa əlaqələrlə paralel olaraq konflikt haqqında həqiqətlərin düzgün çatdırılması, kütləvi informasiya vasitələrində intensiv təbliğat işini özündə əks etdirən fəal iş getmişdir. Vəziyyəti daha da gərginləşdirən amil Ermənistanın beynəlxalq hüququn bütün norma və prinsiplərinə zidd olaraq ultimatum verməsi və konfliktin yalnız iki variantda həllini tələb etməsi olmuşdur. Dağlıq Qarabağın müstəqilliyi və ya Ermənistana birləşdirilməsi variantlarının irəli sürülməsi danışıqlar prosesində böhranlı vəziyyət yaratmışdır. Belə şəraitdə Azərbaycana təzyiqlər güclənmiş və Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünü və suverenliyini pozan təkliflər irəli sürülmüşdür. 1999-cu ilin oktyabrında Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov istefaya getmişdir. İstefadan sonra T.Zülfüqarov fəal ictimai-siyasi fəaliyyətini davam etdirmişdir. Digər təşəbbüskarlarla yanaşı onun tərəfindən də erməni-azərbaycanlı konfliktinin nizamlanmasında Azərbaycanın mövqeyini əks etdirən prinsipləri özündə cəmləşdirən «Ümummilli xartiya»ya dəstək olaraq imzaların toplanması üzrə ictimai hərəkat başlanmışdır. Adı çəkilən xartiyanı bütün siyasi partiyalar, ictimai təşkilatlar, həm Azərbaycanda, həm də xarici ölkələrdə azərbaycanlıları birləşdirən təşkilatlar, görkəmli ictimai-siyasi xadimlər, yaradıcı 110 ittifaqlar dəstəkləmişlər. «Ümummilli xartiya» əslində referenduma çevrilmişdir. Bu da Azərbaycan xalqının erməni- azərbaycanlı münaqişəsinin ədalətli şəkildə nizamlanmasına nail olmasında qətiyyətliyini nümayiş etdirmişdir. Xartiya Azərbaycan xalqının heç bir zaman dövlət suverenliyini və ərazi bütövlüyünü pozan modelləri qəbul etməyəcəyi istiqamətində xarici və vasitəçi dairələrə bir növ xəbərdarlıq rolunu oynamışdır. T.Zülfüqarov Azərbaycanda akkreditə olunmuş diplomatik korpusun nümayəndələri və ictimai-siyasi xadimlərlə görüşlərini fərdi qaydada davam etdirmişdir. Şimali Kipr Türk Respublikası rəhbərliyinin dəvəti ilə bu dost ölkəni ziyarət edərək prezident Rauf Denktaş başda olmaqla bir sıra şəxslərlə görüşmüşdür. Con Hopkins İnstitutunun dəvəti ilə Cənubi Qafqaz dövlətlərində cərəyan edən siyasi proseslərlə bağlı Vaşinqtonda keçirilmiş beynəlxalq konfransda iştirak etmişdir. Dəfələrlə Ermənistan və Azərbaycanın ictimai xadimlərinin Katerinq amerikan fondu və Rusiya strateji tədqiqatlar mərkəzi tərəfindən təşkil olunan görüşlərində iştirak etmişdir. Müntəzəm olaraq yerli və beynəlxalq mətbuat orqanlarında erməni-azərbaycanlı münaqişəsi və Azərbaycan ətrafında baş verən beynəlxalq proseslərlə bağlı müsahibələrlə çıxış etmişdir. *** − Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərmanları və sərəncamları (oktyabr-dekabr 1998-ci il).- Bakı, 1999. − «Azərbaycan» qəzeti, 1992-1999-cu illər. 111 Vilayət Muxtar oğlu Quliyev 26 oktyabr 1999-… Azərbaycanın tanınmış ədəbiy- yatşünas alim-tənqidçilərindən və diplomatlarından biri Vilayət Quliyevdir. 1952-ci il noyabrın 5-də Ağcabədi rayonunun Ağcabədi qəsəbə- sində anadan olmuşdur. 1970-ci ildə Beyləqan rayonundakı G.Əsədov adına orta məktəbi əla qiymətlərlə bitrmişdir. 1970-1975-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində müvəffəqiyyətlə təhsil almışdır. Əmək fəaliyyətinə 1975-ci ildə Beyləqan rayon orta məktəbində müəllim kimi başlamışdır. 1978-1981-ci illərdə Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasında oxumuşdur. 1981-1992-ci illərdə həmin institutda elmi işçi, şöbə müdiri, direktor müavini vəzifələrində işləmişdir. 1982-ci ildə elmlər namizədi, 1990-cı ildə isə elmlər doktoru alimlik dərəcəsini almışdır. Ədəbiyyat tarixi və ictimai-siyasi problemlərə dair bir sıra qiymətli əsərlərin müəllifidir. Dünya şöhrətli azərbaycanlı şərqşünas Mirzə Məhəmməd Əli Kazım bəyə həsr edilmiş «Mirzə Kazımbəy» adlı monoqrafiyanın (Bakı, Yazıçı, 1987) və ona yaxın başqa kitab və monoqrafiyanın, 300-dək elmi- publisistik, tənqidi, görkəmli dövlət xadimi Ə.Topçubaşov haqqında məqalənin müəllifidir. Azərbaycan televiziyasında elmi-ədəbi proqramın aparıcısı olmuşdur. Xarici ölkələrdə kifayət qədər tanınmış alimdir. Finlandiya, İsveç, Böyük Britaniya və ABŞ-da elmi ezamiyyətdə olmuşdur. 1992-1993-cü illərdə Türkiyə Respublikasında Atatürk Universitetinin professoru, 1994-cü ildən Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda 112 baş elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır. 1995-2000-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı olmuşdur. 1999-cu ildə xarici işlər naziri təyin edilmişdir. 2000-ci ildə ona Fövqəladə və Səlahiyyətli səfir diplomatik rütbəsi verilmişdir. V.Quliyev Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri kimi diplomatik aləmdə Azərbaycanın haqq işini müdafiə etmiş və onun demokratik prinsiplər əsasında inkişaf yolu ilə addımladığını, sülhsevər siyasət yeritdiyini, Ermənistanın işğalçı dövlət olduğunu Avropa, Asiya, Amerikanın bir sıra ölkələrinin hökumət nümayəndələri ilə görüş və danışıqlarda, beynəlxalq konfrans və iclaslarda bəyan etmişdir. O, Azərbaycan Respublikasının prezidenti H.Əliyevin 2003-cü il fevralın 24-28-də ABŞ-a rəsmi səfəri zamanı Vaşinqtonda Ağ evdə Corc Buşla və b. dövlət nümayəndələri ilə keçirdiyi görüşlərdə, apardığı danışıqlarda, “Şərq-Qərb enerji dəhlizi reallıqdır” mövzusunda beynəlxalq konfransda, ABŞ və Azərbaycan dövlətləri arasında bağlanmış sənədlərin hazırlanması və imzalanmasında yaxından iştirak etmişdir. 2003-cü il fevralın əvvəllərində Qazaxıstan Respublikasın- ın Almatı şəhərində “Sülh və həmrəylik” birinci beynəlxalq konfrans keçirilmişdir. Konfransda V.Quliyev başda olmaqla Azərbaycan nümayəndə heyəti iştirak etmişdir. O, konfransda nitq söylərkən Orta Asiya və Cənubi Qafqaz regionu üçün mühüm olan sülhə və sabitliyə, mədəni və dinlərarası dialoqa nail olmaqdan, Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü nəticəsində yaranmış Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən danışaraq demişdir: “Bu münaqişənin əsasında ermənilərin iddia etdikləri kimi, dini və etnoslar arasındakı amillər durmur. Bu, Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiasıdır və Azərbaycan münaqişənin dinc yolla, beynəlxalq hüququn norma və prinsipi əsasında, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinə tərəfdardır”. 2003-cü il martın 25-27-də Bakıda Nüvə silahlarının hərtərəfli qadağan olunması üzrə müqavilə təşkilatının Mərkəzi 113 Asiya və Qafqazdan olan üzv ölkələr ilə beynəlxalq əməkdaşlığa dair seminar keçirilmişdir. Seminarı salamlayan V.Quliyev demişdir ki, bu seminarın Bakıda keçirilməsi Azərbaycanın kütləvi qırğın silahlarının istehsalı, yayılması və sınaqdan keçirilməsinin əleyhinə olduğunu əyani sübut etmişdir. Bu tədbir nüvə sınağının qadağan edilməsi ilə bağlı regionda əməkdaşlığın inkişafına müsbət təsir göstərəcəkdir. V.Quliyev xarici işlər naziri olaraq dünyanın bir çox ölkələrinin dövlət və hökumət başçıları ilə görüşüb danışıqlar aparmışdır. Onun nazir işlədiyi müddətdə Azərbaycan Respublikası bir sıra beynəlxalq konvensiyalara qoşulmuş və təşkilatlara üzv olmuşdur. Azərbaycan dövləti başqa ölkələrdə səfirliklər açması işini davam etdirmişdir. V.Quliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Respublikası dövlətinin xarici siyasətinə dair iri həcmli kitablar hazırlanıb nəşr edilmişdir. *** − Azərbaycanda kim kimdir? Sorğu-məlumat kitabı. Bakı, Azərbaycan Ensiklopediyası. NPB, 1999. − Azərbaycan: Kim kimdir? 2001. Bakı, Biznes aress nəşriyyatı, 2001. − «Azərbaycan» qəzeti, 1999-2002-ci illər; 2003, 14 fevral №35; 4 mart №50; 5 mart №51; 26 mart №66. − Quliyev V. Mirzə Kazım bəy. Bakı, Yazıçı, 1987. − Quliyev V. Əlimərdan bəy Topçubaşov.- «Xalq qəzeti», 1997,30 mart. 114 Musa Qasımlı (Musa Cəfər oğlu Qasımlı) Elmira Hüseynova (Hüseynova Elmira Əli qızı) Bakı, “ADİLOĞLU” nəşriyyatı -2003, 112 səh. Yığılmağa verilmişdir: 16.06.2003 Çapa imzalanmışdır: 09.07.2003 Kağız formatı: 60x84 1/16 Hesab-nəşriyyat həcmi: 7 ç.v. Sayı: 300 Sifariş: 182 Kitab “ADİLOĞLU” MMC-nin mətbəəsində hazır diapozitivlərdən istifadə olunmaqla ofset üsulu ilə çap edilmişdir. Ünvan: Bakı şəh., Ü.Hacıbəyov küç., 38/3 Tel.: 98-68-25 115 Document Outline
Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|