____________________________________________
31
bilməz. Ona görə də biz burada məsələlərə bir az açıq
konteksdən yanaşmalıyıq, örtülü söhbətlər olmamalıdır. Burada
Azərbaycan mənəviyyatı, ədəbiyyatı ətrafında açıq söhbət gedir.
Hörmətli prezident! Mən bir neçə məsələyə öz münasibətimi
bildirmək istəyirəm. Burada oturanların hamısı işlədiyiniz
dövrdə Sizin ədəbiyyata, mədəniyyətə münasibətiniz barədə
danışır. Mən də bu barədə bir neçə kəlmə deməyi özümə borc
bilirəm. Mən 1969-cu ildən bəri Azərbaycanda keçirilən bütün
yubileyləri - yazıçıların, böyük mədəniyyət xadimlərinin
yubileylərini yadıma salıram. Mən repressiya qurbanlarına Sizin
verdiyiniz bəraətləri və bu işlərin son nəticəsi, zirvəsi, nida
işarəsi kimi Naxçıvanda ucaldılan Hüseyn Cavid məqbərəsini,
sülh şəraitində yaşayan heç bir dövlətin edə bilməyəcəyi bir
səviyyədə Füzulinin müharibə şəraitində keçirilən 500 illik
yubileyini, Səməd Vurğunun yubileyini və son vaxtlar keçirilən
digər yubileyləri yadıma salıram. Eyni zamanda bizim mənəvi
irsimizə münasibəti, "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanının 1300
illiyinin qeyd olunması haqqında Sizin fərmanınızı,
mədəniyyətimizlə bağlı başqa tədbirləri yadıma salıram və
fikirbşirəm ki, kaş Siz Azərbaycana müharibə dövründə
rəhbərlik etməyəydiniz. Kaş dinc vaxt olaydı və mən təsəvvür
edirəm ki, onda mədəniyyətə, ədəbiyyata Sizin nə qədər böyük
vaxtınız qalardı
və Azərbaycan mənəviyyatı Sizin
rəhbərliyinizlə nə qədər böyük uğurlar qazanardı. Çünki
doğrudan da Siz fikirlərinizin bütün siyasi yönləri ilə yanaşı,
əslində həm də böyük mədəniyyət adamısınız.
Azərbaycanın siyasi həyatında, belə deyək, Sizin siyasi
mübarizənizlə son illər gözümüzün qabağında baş verən
irəliləyişlər xalqımızın hazırki münaqişədən çıxmasına real
mühit yaradır. Ona görə də hesab edirik ki, indi mədəniyyət
____________________________________________
32
və mənəviyyat haqqında düşünməyə bir az daha çox vaxtımız
qalacaqdır.
Mən bir faktı da demək istəyirəm. Son vaxtlar Moskvaya
yolum düşmüşdü. Onlar Yazıçılar İttifaqında, ədəbiyyatçılar
evində hələ o köhnə şəkilləri atmayıblar, divarlarda qalır. Orada
olarkən baxdım ki, Azərbaycanın dörd şairinin və yazıçısının -
Süleyman Rəhimovun, Mirzə İbrahimovun, Rəsul Rzanın və
Süleyman Rüstəmin şəkilləri də Sosialist Əməyi qəhrəmanları
sırasındadır. Bütün bunlar da Sizin xidmətlərinizdir və məhz
Sizin vaxtınızda olubdur.
Sizin həmişə yazıçılarla çox isti bir münasibətiniz olub.
Buradakı danışıqlarda o məsələlərə qayıdılır ki, vaxtında belə
olub, kimsə bu cür, başqası ayrı cür münasibət göstərib. Mən də
bu məsələyə öz münasibətimi bildirmək istəyirəm. Şəxsən mən
xalq hərəkatının ilk günündən onun içində olan adamlardan biri
idim. Xalq hərəkatının qələbəsi də oldu, Azərbaycanın milli
yaddaşını oyatdı, xalqın fikrini millı ideallarımıza yönəltdi.
Azərbaycanın müstəqilliyinin təməlini qoydu, üçrəngli
bayrağımızı qaytardı. Təbii ki, onun içində qüsurlu, başa
düşməyən, təcrübəsiz adamlar da var ıdı. Amma bu, milli
yaddaşı qaytaran bir hərəkat idi. O hərəkatda iştirak edənlər
arasında Sizi sevməyənlər də, bəyənməyənlər də var idi. Amma
işin o gərgin vaxtında Sizi sevən adamlar da var idi.
Mən 1969-cu ildən bəri bütün yazılarımı gözümün qabağına
gətirirəm. Orada Heydər Əliyev haqqında adicə bir soyuq
cümləm də yoxdur. Amma bu gün Sizin qolunuzda-qanadınızda,
üzr istəyirəm, ətrafınızda özünü sədaqətli göstərən adamlar var
ki, vaxtilə meydanlarda Sizin haqqınızda çox açıq surətdə kobud
danışırdılar. Həmin adamların bir hissəsinin bütün o köhnə
tariximizin, köhnə illərin üstündən xətt çəkmək cəhdi, "bunların
hamısı cəbhəçi idilər, onların heç biri Heydər Əliyevi
bəyənmirdi və ona görə də bunlar hamısı
____________________________________________
33
bu gün tarix səhifəsindən silinməlidir" demələri, məsələnin bu
cür qoyuluşu düzgün deyil. Ona görə də mənə elə gəlir ki, bu
məsələyə - irsiyyətə, keçmişə görə münasibət bəsləmək,
keçmişdəkilərin hamısını eyni qiymətləndirib çölə tullamaq
düzgün olmaz. Çox haqlı olaraq Siz bu məsələyə müdrikcəsinə
yanaşırsınız.
Sizin yaddaşınız və məlumatınız güclüdür, - mən belə hesab
edirəm ki, yazıçıların böyük əksəriyyəti bu illərdə Sizə mənəvi
cəhətdən dayaq olubdur. Siz Moskvada, Naxçıvanda olanda da.
Doğrudur, birinin buna imkanı olurdu, birininki olmurdu. Onlar
niyə Sizə dayaq olublar? Mən Sizə açıq deyirəm, Azərbaycan
yazıçısı mənəvi rahatlıq, öz torpağında əmin-amanlıq istəyir.
Azərbaycan yazıçılarının böyük əksəriyyəti görür ki, bu siyasət
meydanında Sizi əvəz edən adam yoxdur. Onlar bunu görüblər
və haqqı müdafiə ediblər. Əslində burada Sizin müdafiənizdən
söhbət getmir. Onlar ziyalılığı, Azərbaycanın gələcəyini
müdafiə ediblər.
Bununla bağlı bir söz də demək istəyirəm. Təəssüf ki, bizim
yazıçılarımızın bəzilərinə, o cümlədən, məsələn, bizlərə bu
siyasətlə bağlı kim xalq hərəkatında iştirak eləyibsə, az-çox
sözünü deyibsə, bu gün onların hamısına birmənalı şəkildə "bu,
vaxtilə, 1988-ci ildə meydana çıxıbsa, demək, xalq düşmənidir"
kimi yanaşırlar. Nə sənin yazıçılığın, nə dediyin sözlər nəzərə
almır. Əgər bizim adımız haradasa çəkilirsə, o saat min yerdən
deyirlər ki, "Bu nədir? Bunlar Prezidentin dəstəsindən,
komandasından deyil". Kim deyir ki, biz Prezidentin
komandasından deyilik. Hansı sübutlar var? Xalq yığışanda, ən
ağır günlərdə, dövlət çevrilişinə cəhdlər göstəriləndə, mən
hamısını deyə bilmərəm, - yazıçılarımızın, ziyalılarımızın bir
hissəsi kimi, biz həmişə Sizin yanınızda olmalıyıq. Ona görə də
mən bu meyli özümə qarşı az qala mənəvi repressiya şəklində
hiss etdiyim üçün bu narahatçılığımı Sizə bildirmək istəyirəm.
İstəyirəm ki, bu
Dostları ilə paylaş: |