N. Bekmirzayev \'jj& notiqlik san’ati asoslari

---

N. Bekmirzayev 
\'jj&
NOTIQLIK SAN’ATI
ASOSLARI

---

0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta ’Iim vazirligi 
0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta ’limi markazi
N. Bekmirzayev
NOTIQLIK SAN’ATI
ASOSLARI
0 ‘quv qollanm a
T oshkent — “Yangi n ash r” — 2008

---

01 iy va о 'rta maxsus, kasb-hunar ta ’limi о ‘quv m etodik birlashm alar
faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Kengash nashrga tavsiya etgan
M a s’ul m uharrir: A. 
Rafiyev 
— filologiya fanlari nomzodi, dosent
T aq rizch ilar: 
N.Rahmonov 
— filologiya fanlari doktori, prof.
M.A. Sharipova 
— Toshkent madaniyat kolleji
“Til va adabiyot” kafedrasi yetakchi o'qituvchisi
Ushbu o‘quv qo‘llanmada notiqlik tarixi hamda bugungi kun notiqligi
haqida ma’lumot beriladi.
Qo‘llanma madaniyat kolleji talabalariga, axborot tizimlari va kutubxona
xodimlariga mo‘ljallangan
ISBN 978-9943-330-30-6
©“Yangi nashr”, 2007-y.

---

Ushbu kitobni otam Bekmirzo Murod
o ‘g ‘lining va akam Berdirayim Bekmirzo
o ‘g ‘lining ruhi poklariga bag'ishlayman.
M uallif
S O ‘ZBO SH I 0 ‘RNIDA
Hozirgi tezkor zam onda mustaqil 0 ‘zbekiston yoshlarida 
yangicha dunyoqarashning shakllanishida notiqlik san’ati sabog‘i 
muhim ahamiyat kasb etadi.
Chunki yangicha dunyoqarash ruhida tarbiyalanayotgan har 
bir talaba, yangicha dunyoqarashga intilayotgan har bir xodim 
to‘g‘ri va savodli yozish, o‘qish bilan birga chiroyli gapirish, nutqiy 
madaniyat va notiqlik san’ati sirlaridan voqif bo‘lishlari bugungi 
va ertangi kunning talabi ekanligini har taraflama his etmog ‘i sh^rt.
Notiqlik san’ati «Ritorika» nomi bilan qadimiy tarixga ega. 
Kollejlar talabalarini notiqlik san’ati asoslari bilan tanishtirish 
maqsadida yaratilgan ushbu o‘quv qo'llanmada notiqlik tarixi bilan 
bog‘liq va ifodali o‘qish o ‘rinlari K.Oripov, M. Obidovalarning 
«Ifodali o ‘qish» (Т., “0 ‘qituvchi” , 1994), nutq texnikasi va 
orfoepiya yoritilgan o‘rinlar T.Qudratovning «Nutq madaniyati 
asoslari» (Т., “0 ‘qituvchi”, 1993) kitoblaridan foydalanish asosida 
yoritildi. Mazkur ishimiz bu sohadagi dastlabki qo'llanmalardan 
bo'lganligi bois, unda bahsli o‘rinlar uchrashi mumkin. Bu borada 
foydali maslahatlar bildirgan hamkasblarga va yuqorida nomlari 
va kitoblari sanab o'tilgan mualliflarga hamda kitobxonlarga 
oldindan minnatdorchilik bildirib, keyingi ishlarimizda albatta 
inobatga olamiz.
M azkur o ‘quv q o ‘llanm a bilan T. M o 'm in o v a va M. 
Sharipovalar tomonidan tuzilgan “Notiqlik san’ati asoslari” o‘quv 
dasturini solishtirganda qisman nomuvofiqlik seziladi. Jumladan, 
dasturda nazariy qismga 10 soat ajratilgan. Biroq notiqlik haqida
3

---

gap borarkan, «Notiqlik san’ati»ning boshqa fanlar bilan aloqasi 
hamda «Nutq madaniyati» fanidan farqini talaba yoshlarga 
yetkazish zarur. Shuningdek, «Notiqlik san’ati tarixi», ayniqsa, 
«Sharq va Markaziy Osiyoda notiqlik» taraqqiyotidan talabalar 
xabardor bo‘lishlarini hisobga olib, o‘quv qo‘llanmada shu 3 ta 
katta ma’vzuga 6 soat ajratishni lozim topdik. Bu olti soatning 4 
soati «Amaliy mashg‘ulot»lar qismidan, 2 soati «Yakka dars»lar 
qismidan qisqartirish hisobiga erishildi.
4

---