73
Daxili nömrələrin diapazonu (MFN) formasında
göstərilən sənədlərin surətinin alınması üçün Surətalma
düyməsi nəzərdə tutulub. Çap rejimində olduğu kimi
surətalma rejimində də tələbata uyğun ‐ bütün sənədlərin,
yalnız qeyd olunan sənədlərin, qeyd olunandan başqa
bütün sənədlərin, daxili nömrə diapazonunda göstərilən
sənədlərin surətini almaq mümkündür
Eksport düyməsi baxış prosesində qeyd olunan və
ya axtarışın nəticəsində alınan sənədlərin daxili
nömrələrinə diapazonuna (MFN) uyğun olaraq ISO
4
kommunikativ formatında (xüsusilə, UNİMARC, USMARC
və ya RUSMARC) fayl və ya mətn formasinda yaddaşda
saxlanmasi üçün nəzərdə tutulub
Statistika duyməsi verilənlər bazasında sənədlərin
müxtəlif təsvir elementlərinə görə statistik paylanması
haqqında fayl şəklində və ya kağızda məlumat
hazırlanmasi ücündür. Hansı təsvir elementinə görə statis‐
tik analizin aparılacağı və işlənmə zamanı hansı sənədlərin
iştirak edəcəyi haqqında informasiya Statistika düyməsini
sıxdıqdan sonra açılan formadan(şək.13) seçilir.
Qlobal düyməsi verilənlər bazasında yazı
qruplarının eyni vaxtda redaktəsi üçündür. Yazı qrupları
BAXIŞ/NƏTİCƏ bölməsində təyin olunur.
4
ISO ‐
Beynəlxalq standarlaşdırma təşkilatıdır
.
74
Şək.13.
1.3 ʺKİTAB VERİLİŞİʺ AVTOMATLAŞMIŞ İŞÇİ YERİ
«KİTAB VERİLİŞİ» Avtomatlaşmış İşçi Yeri
ədəbiyyatın
verilməsi
və
qaytarılmasına
nəzarət
funksiyalarını yerinə yetirən kitabxana əməkdaşının işçi
yeridir. «KİTAB VERİLİŞİ» Avtomatlaşmış İşçi Yeri:
•
Ədəbiyyatın verilməsi üçün sifarişlərin növbələş‐
məsini və sifarişlərin yerinə yetirilməsinin qeydiyyatını;
•
Sifariş olunmuş ədəbiyyatın sərbəst nüsxələri haq‐
qında daim yeniləşən operativ informasiyanın verilməsini;
75
•
Oxucularda olan ədəbiyyat, əlində ədəbiyyat olan
oxucular haqqında daim yeniləşən operativ informasiyanın
verilməsini;
•
Ədəbiyyatın qaytarılması faktının və müvafiq nüs‐
xənin azad olunmasının qeydə alınmasını;
•
Oxucunun
fərdi
kartoçkasında
ədəbiyyatın
verilməsi/ qaytarılması haqqında bütün informasiyanın
uçotu;
•
Kitab
verilişi
haqqında
statistik
məlumatın
alınmasını (xüsusilə, borclular, borc verilən ədəbiyyat və
verilişin sayı statistik sorğu haqqında) təmin edir.
«KİTAB VERİLİŞİ» Avtomatlaşmış İşçi Yerinin
interfeysi üç işçi bölmədən:
1.
SİFARİŞLƏR (Заказы)
2.
OXUCULAR (Читатели)
3.
NƏZARƏT/STATİSTİKA(Контроль\Статисти
ка)
ibarətdir:
SİFARİŞLƏR
(Заказы)
bölməsi
«OXUCU»
Avtomatlaşmış İşçi Yerində formalaşan sifarişlərin növbə
ilə yerinə yetirilməsini reallaşdıran komponentlərdən
ibarətdir (şək.14).
76
Şək.14.
SİFARİŞLƏR bölməsi 2 işçi sahəyə bölünür:
1.
YERİNƏ
YETİRİLMƏMİŞ
SİFARİŞLƏR
(Невыполненые заказы) ;
2.
YERİNƏ YETİRİLMİŞ SİFARİŞLƏR (Выполненые
заказы).
YERİNƏ YETİRİLMƏMİŞ SİFARİŞLƏR sahəsi
cədvəl formasında olub, yerinə yetirilməmiş cari sifarişlərin
siyahısını əks etdirir. Cədvəl aşağıdakı sütunlardan
ibarətdir:
Sərbəst nüsxə (Своб.экз) – sifariş olunan ədəbiyy‐
atın azad nüsxələrinin (verilişə hazır olan) mövcudluğu
haqqında məlumatı əks etdirir. Hə (Дa) qiyməti sərbəst
nüsxənin mövcudluğunu, Yox (Нет) qiyməti sərbəst
nüsxənin yoxluğu haqqında, ??? qiyməti isə nüsxə haqqında
məlumat olmadığını göstərir.
Oxucu (Читатель) – sifariş verən oxucunun ad‐
identifikatorunu göstərir.
Sifariş olunan nəşr (Заказанное издание) – sifariş
olunan nəşrin qısa təsvirini göstərir.
77
Cədvəldən aşağıda yerləşmiş Açar (Ключь) və
Nizamlama açarı ( Ключь сортировки)
komponentləri
yerinə yetirilməmiş sifarişlərin düzülüşünü tənzimləyir.
Belə ki, Nizamlama açarı açılan siyahısından nizamlanma
ünsürü (məs: sifarişin tarixi, oxucu və s.) seçilir, Açar
sətrinə isə nizamlanma ünsürünə uyğun element daxil
edilir. Bu elementlə təyin olunan sifarişlər düzülüş
ardıcıllığında ilk sırada olurlar.
Yerinə yetirilməmiş sifarişlər sahəsinin sağ his‐
səsindəki pəncərə cari sifarişin tam təsvirini göstərir. Onun
aşağısında yerləşən düymələr:
Çap (Печать) düyməsi yerinə yetirilməmiş sifariş‐
lərin siyahısının çapını təmin edir.
Tənzimləmə
(Настройка)
düyməsi
yerinə
yetirilməmiş sifarişlərin yerinə yetirilməsi üçün əlavə pa‐
rametrlərin müəyyən edilməsinə imkan verir .
Yeniləşmə
(Обновить)
düyməsindən
yerinə
yetirilməmiş sifarişlər siyahısının tez bir zamanda yeniləş‐
məsi üçün istifadə olunur.
Ləğv etmək (Удалить) düyməsi isə növbədən qeyd
olunmuş sifarişlərin (hələ yerinə yetirilməmiş) ləğv edil‐
məsi üçündür.
Yerinə yetirmək (Выполнить) düyməsi – cari sifa‐
rişin yerinə yetirilməsinə xidmət edir. Yerinə yetirmək
düyməsini sıxdıqdan sonra açılan pəncərədə (şək.15) cari
sifarişə görə veriləcək kitabın identifikasiya nişanlarından
birini (ştrix‐kod, inventar nömrə), nəzərdə tutulan
qaytarılma tarixini və s. seçmək və Yerinə yetirmək
(Выполнить) düyməsini sıxmaq lazımdır.
78
Şək.15.
YERİNƏ YETİRİLMİŞ SİFARİŞLƏR sahəsi –
yerinə yetirilmiş sifarişlərlə işi təmin edən komponentləri
özündə saxlayır. Sahə cədvəl formasında olub, yerinə yeti‐
rilmiş sifarişlərin siyahısını: cari sifarişi verən oxucunun ad‐
identifikatorunu, verilən nəşrin qısa təsviri və sənədin
şifrəsini, verilən nüsxənin identifikasiya nişanını (inventar
nömrəsi və ya ştrix‐kod), sifarişin verilmə və yerinə
yetirilmə tarixini və vaxtını, nəşrin təsvir olunduğu elektron
kataloqun verilənlər bazasının adını göstərir.
Cədvəlin sağ hissəsində yerləşən Çap(Печать) və
Ləğv etmək(Удалить) düymələri vasitəsilə müvafiq olaraq
qeyd olunmuş sifariş siyahısının çapını və ləğv olunmasını
təmin etmək olar.
OXUCULAR bölməsi (şək.16) Oxucu (Читатели)
verilənlər bazasında axtarışı və oxucunun sənədləri ilə işi, o
cümlədən, ədəbiyyatın qaytarılması, sifarişsiz kitab ve‐
rilişinin qeydiyyatı, lazımsız informasiyanın ləğv edilməsi
və s. təmin edir.