N. N. Musayeva Kİtabxana informatikasi azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirinin 21. 08. 01 tarixli 917 saylı əmri ilə Ali məktəb tələbələri üçün dərs

 

79

Şək.16. 

Bölmənin  AXTARIŞ  NÖVÜ  (Вид  поиска)  açılan 

siyahısından  kitab  verilişi  texnologiyası  üçün  spesifik 

əlamətlərə  görə  Oxucu  verilənlər  bazasında  axtarışı  təmin 

edən  elementlərdən  ‐  Oxucular  (Чиатели),  Kitab 

saxlayanlar  (Держатели),  Verilmiş  ədəbiyyat/  Şifrə 

(Выданная  литература/Шифр),  Verilmiş  ədəbiyyat/Ad 

(Выданная  литература/Название),  Nüsxənin  ştrix  kodu 

(Штрих  код  экземпеляра)    biri  seçilir.  Axtarışın  seçilmiş 

növünə  uyğun  olaraq  LÜĞƏT  sahəsi  müvafiq  terminlər 

siyahısı    təqdim  edir.  Secilmiş  terminə  uyğun  oxucuların 

ümumi  rekvizitləri,  verilmə/qaytarılma  haqqında  bütün 

məlumatlar  (məs.:  Qaytarılma  tarixi,  Şifrə,  verilən  nəşrin 

qısa təsviri, veriliş tarixi, nəzərdə tutulan qaytarılma tarixi, 

nüsxə  və  ştrix  kod,  elektron  kataloqun  verilənlər  bazası  və 

s.)  OXUCU  (Читатели)  işçi  sahəsində  əks  olunur.  Bu 

sahədə yerləşən düymələr: 

Qaytarılma (Возврат) düyməsi ədəbiyyatın qaytarıl‐

masını qeyd edir. 

 

80

Sifarişsiz  veriliş  (Выдача  без  заказа)    düyməsi  isə 

sifarişsiz  verilişin  qeydiyyatı  üçündür.  Belə  ki,  veriliş 

əvvəlcədən  verilmiş  sifariş  əsasında  olmur,  bu  veriliş 

vasitəsi  oxucunun  kitab  fondundan  açıq  istifadə  etmək 

imkanı olduğu halda istifadə oluna bilər. Düyməni sıxdıqda 

açılan  pəncərə  (şək.17)  vasitəsilə  kitabın  şifrinə  və  ya 

inventar nömrəsinə\ştrix koduna görə verilənlər bazasında 

axtarış  aparılır.  Axtarılan  sənəd  tapıldıqda  açılan  növbəti 

pəncərədə  (şək.18)  verilişin  həyata  keçirilməsi  üçün 

veriləcək  nüsxənin  ştrix‐kodunu  və  ya  inventar  nömrəsini 

göstərib    Yerinə  yetirmək  (Выполнить)  düyməsini  sıxmaq 

lazımdır.  

Şək.17. 

---

 

81

Şək.18. 

Şəkildən  göründüyü  kimi  bu  pəncərə  sifarişlə  veriliş 

zamanı  açılan  Sifarişin  yerinə  yetirilməsi    pəncərəsi  ilə 

eynidir.  Fərq  verilən  nəşrin  qısa  təsviri  sahəsinin 

olmamasındadır. 

Ləğv etmək (Удалить) düyməsi – oxucuların sənəd‐

lərindən lazımsız məlumatların ləğvinə xidmət edir. 

Artırmaq  (Проделение)  düyməsi  ədəbiyyatın 

qaytarma müddətini artırmağa imkan verir. 

NƏZARƏT/STATİSTİKA  bölməsi  kitab  verilişi 

sisteminə  nəzarətə  və  statistik  məlumatların  alınmasına 

xidmət edir və iki işçi sahədən ibarətdir (şək.19): 

1.

 

BORCLULAR/QAYTARILMALI  ƏDƏBİYYA‐

TIN  SİYAHISI  (Список  должников/задолженной 

литературы) 

2.

 

KİTAB  VERİLİŞİNİN  NƏZARƏT  SİSTEMİ 

(Контрол системы книговыдачи). 

BORCLULAR/QAYTARILMALI  ƏDƏBİYYATIN 

SİYAHISI  sahəsi  cədvəl  formasında  olub,  vaxtında 

qaytarılmayan  və  oxucuların  əlində  olan  ədəbiyyat  haq‐

qında  məlumatların  siyahısını  əks  etdirir  və  borclu  olan 

oxucunun  ad  –  identifikatoru,  qaytarılmamış  kitabın 

verilənlər  bazasında  şifrəsi,  qaytarılmamış  kitabın  qısa 

biblioqrafik  təsviri,  verilmə  tarixi,  qaytarılması  nəzərdə 

tutulan tarix və s. sütunlardan ibarətdir. 

 

82

 

Şək.19. 

Çeşidləmə  açarı  (Ключь  сортировки)  və  Açar  (Ключь)  

komponentləri  Sifarişlər    bölməsində  olduğu  funksiyaları 

yerinə 

yetirir. 

Ədəbiyyatın 

təhvil 

verilməsinin 

(qaytarılmasının)  nəzarət  tarixi  (Контроль  системы 

книговыдачи) sətri ədəbiyyatın qaytarılma tarixini bildirir. 

Yeniləşmə  (Обновить)    düyməsi  qaytarışın  yerinə 

yetirilməsi 

və 

ya 

qaytarmanın 

nəzarət 

tarixinin 

dəyişdirilməsi  ilə  əlaqədar  olaraq  qaytarılmalı  ədəbiyyat 

siyahısının  yeniləşməsinə  xidmət  edir.  Çap  (Печать) 

düyməsi  исə  borclular  və  qaytarılacaq  ədəbiyyat  haqqında 

məlumatları  çap  etmək  üçündür.  KİTAB  VERİLİŞİNİN 

NƏZARƏT  SİSTEMİ    sahəsi  müxtəlif  qəza  nəticəsində 

(məsələn,  elektrikin  kəsilməsi)  ʺElektron  kataloqʺ    və 

ʺOxucularʺ  verilənlər  bazalarında  kitab  verilişinə  uyğun 

olmayan 

səhvlərin 

aşkara 

çıxarılması 

və 

aradan 

qaldırılmasına xidmət edir. 

---

 

82

ʺKOMPLEKTLƏŞDİRİCİʺ AVTOMATLAŞMIŞ İŞÇİ 

YERİ 

 

«KOMPLEKTLƏŞDİRİCİ»  Avtomatlaşmış  İşçi  Yeri  – 

komplektləşdirmə 

və 

kitabxana 

fondunun 

uçotu 

funksiyalarını 

yerinə 

yetirən 

müvafiq 

kitabxana 

əməkdaşının avtomatlaşmış işçi yeridir.  

 «KOMPLEKTLƏŞDİRİCİ» 

Avtomatlaşmış 

İşçi 

Yerinin    interfeysi  eyni  adlı  iş  rejiminə  müvafiq    4 

bölmədən: 

SİFARİŞ 

(Заказ), 

DAXİLOLMA 

(Поступление),  SİLİNMƏ  (Выбытие)  və  ABUNƏLƏR 

(Подписки) ibarətdir (şək.20).  

 

Şək. 20. 

SİFARİŞ bölməsi (şək.20) sifariş olunacaq ədəbiyyat 

haqqında  qısa  biblioqrafik  yazıların,  nəşr  edən  və  yayan 

 

83

təşkilatlar 

haqqında 

məlumatların 

CMPL‐

Kompletkləşdirmə  verilənlər  bazasına  daxil  edilməsini  və 

redaktəsini,  bu  yazılar  əsasında  sifariş  mühasibat,  hesabat 

və  statistik  sənədlərin  hazırlanmasını  təmin  edir.    Yeni   

biblioqrafik  yazıların,  nəşr  edən  və  yayan  təşkilatlar 

haqqında məlumatların daxil edilməsi üçün müvafiq olaraq 

Biblioqrafik  təsvir  (БО)  və  ya    Təşkilatlar  (Организация) 

variantlarından  birini  seçib  Yeni  yazı  (Новая  запись) 

düyməsini  sıxmaq  lazımdır.  Yeni  yazı  açılan  növbəti 

Daxiletmə/redaktə  pəncərəsində  (şək.21)  işçi  vərəqin 

elementləri 

vasitəsilə 

formalaşdırılır

1

 

və 

СMPL‐

Komplektləşdirmə verilənlər bazasına daxil edilir.     

 

Şək.21 

Komplektləşdirmə  verilənlər  bazasının  yazılarını 

redaktə etmək və ya sifariş və hesabat formaları hazırlamaq 

üçün  axtarış  komponentləri‐Axtarış  növü  (Вид  поиска), 

                                                           

1

 Kataloqlaşdırıcı AİY –də oldüğu kimi. 

---